Nauki Humanistyczne i Społeczne

Nauka

Zawartość

Nauka | 2024 | No 3

Abstrakt

Last year we celebrated the 35th anniversary of the parliamentary elections which brought Poland's independence and allowed us to decide about our future. In every area of our lives, including science, this anniversary encouraged reflection on how we managed to use the 35 years of freedom. Thus, in this article, I briefly characterize the current state of science in Poland. Then I try to show major results of 35-year endless reforms of the science system in our country. Interestingly, so far, these reforms have practically omitted the Polish Academy of Sciences. Therefore, I also discuss the recently prepared draft law that is supposed to give a new shape to this leading national scientific institution.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marek Figlerowicz

Abstrakt

Na podstawie bazy Scopus-SciVal przeprowadzono analizę liczby cytowań polskich jednostek naukowych w latach 2020–2024. Na pierwszym miejscu znajduje się Polska Akademia Nauk, mierzona jako całość. Akademia przoduje też w 17 z 27 podstawowych dziedzin nauki. Na drugim miejscu jest Uniwersytet Jagielloński, a na trzecim Uniwersytet Warszawski.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Andrzej Pilc
1

  1. Instytut Farmakologii PAN im. J. Maja

Abstrakt

Corocznie ukazujące się rankingi uczelni wyższych porządkują w pewnym sensie informacje o systemie szkolnictwa wyższego, ale tworzone są z myślą o bieżących analizach, a w tym do podejmowaniu decyzji przez kandydatów na studia. Współistnienie ogólnopolskiego systemu monitorowania ekonomicznych losów absolwentów skłania do zestawienia wyników wybranego rankingu z losami absolwentów. W artykule wykorzystano dane o wynikach rankingu w podziale na uczelnie publiczne i niepubliczne oraz dane ze wspomnianego systemu monitorowania. Celem prac było sprawdzenie, czy wybranie przez kandydatów na studia uczelni zajmujących czołowe miejsca w rankingu daje podstawy do przewidywania lepszej – niż w przypadku wyboru innej uczelni – sytuacji na rynku pracy w pięć lat po uzyskaniu dyplomu. Wskazano, że w przypadku uczelni publicznych ranking jest dobrym predyktorem w tym zakresie. W przypadku uczelni niepublicznych analizy nie wskazały na istotnie lepszą sytuację absolwentów czołówki rankingu od absolwentów pozostałych uczelni.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Andrzej Rocki
1

  1. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu są publiczne uczelnie zawodowe (PUZ), których tożsamość instytucjonalna kształtowana jest w oparciu o sprzeczne idee, dążenia oraz społeczne funkcje. Z jednej strony, realizują one nałożone na nie funkcje dydaktyczno-zawodowe w regionie, z drugiej strony, wiele z nich dryfuje pod wpływem zmian w prawie, ograniczeń finansowych, presji otoczenia społecznego czy wewnętrznej logiki rozwoju w kierunku sektora uczelni akademickich. W tekście przedstawiamy okoliczności i cele powołania oraz lokalizacji publicznych uczelni zawodowych w Polsce, które w istotny sposób rezonują na ich funkcjonowanie w lokalnym środowisku i determinują realizowane przez nie społeczne funkcje egalitaryzacyjne, dydaktyczne i zawodowe. Wskazujemy również kluczowe czynniki (drivery), które pchają uczelnie ku szeroko rozumianej akademickości, bądź sprawiają, że kierują się one w stronę edukacji dla potrzeb regionu. Podstawą źródłową artykułu jest analiza materiałów źródłowych oraz badania własne zrealizowane w ramach programu ministerialnego „Nauka dla Społeczeństwa”.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krzysztof Wasielewski
1
ORCID: ORCID
Dominik Antonowicz
1
ORCID: ORCID
Jarosław Domalewski
1
ORCID: ORCID
Marta Jaworska
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Socjologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernikaw Toruniu

Abstrakt

W dobie ogromnego rozwoju nowoczesnych technologii w środowisku neuropsychologów toczy się dyskusja na temat modernizacji metod pomiaru diagnostycznego stosowanych w praktyce klinicznej. W odróżnieniu od obszaru badań naukowych praktykę kliniczną w neuropsychologii charakteryzuje duży opór przed modernizacją narzędzi pomiaru. Korzenie technik badania neuropsychologicznego powszechnie stosowanych w praktyce klinicznej nawet w krajach wysoko rozwiniętych sięgają XIX wieku. Istnieje wiele przyczyn tego zjawiska. Jedną z nich jest troska o zachowanie najwyższych standardów psychometrycznych i klinicznych ustalonych dla metod oraz procedur badania diagnostycznego, wypracowanych w toku rozwoju neuropsychologii jako nauki. Modernizacja i tworzenie nowych metod, które będą miały zastosowanie w praktyce klinicznej, może dokonywać się na wiele sposobów: a) w efekcie integracji neuronauk i nauk o zdrowiu, b) dzięki wdrażaniu nowoczesnych algorytmów psychometrycznych i matematycznych, w tym sztucznej inteligencji, oraz c) przez dane pozyskiwane przez urządzenia techniczne, z których korzysta pacjent w życiu codziennym. Każda z tych potencjalnych dróg rozwoju ma jednak swoje ograniczenia. Akceptując konieczność unowocześniania narzędzi służących diagnozie neuropsychologicznej w praktyce klinicznej, nie należy zapominać, że wdrażanie nowoczesnych technologii nie może być celem nadrzędnym. Dla dobra pacjenta niezbędne jest zachowanie wypracowanych na przestrzeni lat wysokich standardów psychometrycznych i klinicznych dla metod pomiaru.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Emilia Łojek
1

  1. Katedra Neuropsychologii, Wydział Psychologii,Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Omówiono rocznice i postacie z nimi związane dotyczące choroby afektywnejdwubiegunowej (maniakalno-depresyjnej) i leczenia litem. Rok 1854 (170. rocznica): koncepcja choroby maniakalno-depresyjnej: Jules Ballairger (folie double forme); Jean-Pierre Falret (folie circulaire); Rok 1859 (165. rocznica): zastosowanie litu w leczeniu dny reumatycznej – Alfred Barrod; Rok 1899 (125. rocznica): dychotomiczna koncepcja zaburzeń psychicznych – Emil Kraepelin (manisch-depressives Irresein, dementia praecox); Rok 1929 (95. rocznica): wprowadzenie napoju „7-up” zawierającego lit; Rok 1934 (90. rocznica): koncepcja zaburzeń dwubiegunowych – Karl Kleist (zweipolig ); Rok 1949 (75. rocznica): wprowadzenie litu do współczesnej psychiatrii – John Cade; Rok 1954 (70. rocznica): wykazanie przeciwmaniakalnego działania litu metodą z placebo – Mogens Schou; Rok 1974 (50. rocznica): koncepcja rapid cycling (David Dunner i Ronald Fieve); Rok 1984 (40. rocznica): koncepcja choroby afektywnej sezonowej – Norman Rosenthal; Rok 1989 (35. rocznica): koncepcja mechanizmu działania litu – Michael Berridge (układ fosfatydyloinozytolu); Rok 1999 (25. rocznica): powstanie International Society of Bipolar Disorders – David Kupfer i Ellen Frank; rozpoczęcie wydawania pisma: Bipolar Disorders – Samuel Gershon i Jair Soares; koncepcja excellent lithium responders – Paul Grof; Rok 2009 (15. rocznica): powstanie ConLiGen (International Consortium of Lithium Genetics); wykazanie ujemnej zależności między stężeniem litu w wodzie pitnej a samobójstwami; Rok 2019 (5. rocznica): książka: Lit – niezwykły lek w psychiatrii.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Rybakowski
1

  1. Klinika Psychiatrii Dorosłych,Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

Abstrakt

Poznańska szkoła metodologiczna to formacja badawcza funkcjonująca na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, od połowy lat 60. XX wieku do 1973 roku, której twórcami byli J. Kmita, L. Nowak i J. Topolski. Opracowała ona oryginalny naturalistyczny i antypozytywistyczny metodologiczny model humanistyki, który zakładając metodologiczną jedność nauk humanistycznych i przyrodniczych, określa równocześnie metodologiczną specyfikę nauk humanistycznych. Wynika ona ze stosowania w praktyce badawczej humanistów dedukcyjnego wyjaśniania naukowego nazwanego interpretacją humanistyczną. W latach 1970–1973 uprawiano metodologię marksistowską. Odkryto, że oryginalną Marksowską metodą badawczą jest procedura idealizacji i konkretyzacji. Po tym okresie nastąpił rozpad poznańskiej szkoły metodologicznej jako grupy badawczej przyjmującej wspólne założenia teoretyczne. Oryginalność i nowatorski charakter jej analiz i ustaleń naukoznawczych zyskał jej znaczny rozgłos w świecie nauki i stał się przedmiotem ożywionych debat, dyskusji, polemik i ostrych sporów, czego dzisiaj historycznym świadectwem są opublikowane recenzje.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jerzy Grad
1

  1. Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa,Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

Tekst ten poświęcony jest pamięci wybitnego limnologa, ekologa i ewolucjonisty, Prof. Z. Macieja Gliwicza, który odszedł 2 czerwca 2024 r. Opisana jest jego biografia naukowa, pełnione funkcje, największe dokonania naukowe, które na trwałe zapisały się w światowym krwiobiegu wiedzy biologicznej, oraz pasja, wytrwałość, ciekawość świata, niezwykła osobowość, kreatywna i inspirująca, oraz siła oddziaływania na polskie i międzynarodowe środowisko naukowe.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Joanna Pijanowska
1
Piotr Dawidowicz
1

  1. Instytut Biologii Funkcjonalnej i Ekologii, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego

Instrukcja dla autorów

NAUKA jest czasopismem Polskiej Akademii Nauk wydawanym kwartalnie w języku polskim lub angielskim. Czasopismo publikuje recenzowane prace naukowe, artykuły przeglądowe, polemiczne, wspomnieniowe, recenzje oraz listy do redakcji.

Wszystkie materiały do publikacji prosimy przesyłać drogą elektroniczną do sekretariatu redakcji lub do członków Komitetu Redakcyjnego. Artykuły należy przygotować za pomocą standardowego edytora tekstu. Tekst nie powinien zawierać poprawek, podkreśleń i spacjowań. Kolejne akapity należy rozpoczynać wcięciem. Do pracy prosimy dołączyć streszczenie (maksymalnie 250 słów) oraz słowa kluczowe (trzy do ośmiu). Jeśli praca napisana jest w języku polskim, to wówczas tytuł pracy, słowa kluczowe oraz streszczenie należy dostarczyć również w języku angielskim. Ilustracje prosimy przesłać w oddzielnych plikach, niezależnie od tego, czy zostały one umieszczone także w pliku z tekstem. Jakość ilustracji powinna pozwalać na ich bezpośrednią reprodukcję oraz skalowanie do formatu czasopisma. Fotografie i ilustracje w formie map bitowych muszą posiadać rozdzielczość wynoszącą co najmniej 300 dpi i być zapisane w typowym formacie graficznym. Zamieszczanie ilustracji barwnych wymaga uzgodnienia z redakcją.

Wraz z plikiem zawierającym artykuł i plikami z ilustracjami należy przesłać:

a) pismo, w którym pierwszy autor zwraca się do redakcji o wydrukowanie pracy w czasopiśmie (formalne zgłoszenie materiału do publikacji w kwartalniku NAUKA), podaje swój adres, afiliacje, adres e-mailowy oraz podpis wraz z podaniem tytułu naukowego;

b) pisemne oświadczenie, że praca nie była dotąd ogłoszona drukiem i nie została złożona w innej redakcji. W przypadku wykorzystywania rycin (lub innych elementów) uprzednio publikowanych lub pochodzących od innych autorów należy dołączyć pisemną zgodę autorów i wydawnictwa na ich wykorzystanie;

Literatura przedmiotu powinna być umieszczona na końcu pracy w układzie sekwencyjnym (odwołanie w tekście, np. [1]) lub alfabetycznym typu „autor-rok” (odwołanie w tekście, np. (Ziman J., 1978)).

Artykuł:

Watson J.D., Crick F.H.C., Molecular structure of nucleic acids. Nature 1953, nr 171,

s. 737–738.

Książka:

Ziman J., Reliable knowledge. Cambridge University Press, Cambridge 1978, s. 124–157.

Rozdział w książce:

Klemensiewicz Z., Przekład jako zagadnienie językoznawstwa, [w:] O sztuce tłumaczenia, pod redakcją M. Rusinka, Wrocław 1955, Zakład im. Ossolińskich, s. 85–97.

Tytuły artykułów w literaturze przedmiotu powinny być podane w oryginalnym brzmieniu, a skróty tytułów czasopism według Web of Science: Standard journal abbreviations oraz wykazów narodowych i branżowych. Spis piśmiennictwa nie powinien zawierać niepublikowanych danych, informacji prywatnych lub prac w przygotowaniu. Odwoływanie się do takich źródeł może występować jedynie w tekście.

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji