Nauki Humanistyczne i Społeczne

Rocznik Historii Sztuki

Zawartość

Rocznik Historii Sztuki | 2023 | No XLVIII

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza dwóch głównych źródeł ikonograficznych przedstawień Adama i Ewy w malarstwie ściennym w III–IV w. Scena grzechu pierworodnego początkowo pojawiła się w malarstwie ściennym, a najstarsze przedstawienia datowane są na III w. W następnym stuleciu wizerunki prarodziców przeniknęły zarówno do rzeźby sarkofagowej, jak i rzemiosła artystycznego. Autor artykułu zestawia ze sobą dwa różne źródła ikonograficzne, które wspólnie wpływają na ostateczny wygląd przedstawień sceny grzechu pierworodnego w sztuce tego okresu. Kluczowym źródłem literackim obok tekstu Księgi Rodzaju jest apokryf Życie Adama i Ewy, który pozwala na prześledzenie innej sekwencji wydarzeń związanych z historią grzechu pierworodnego. Z kolei antyczne przedstawienia Herkulesa oraz bogini Wenus pozwalają dostrzec związek między wizerunkami prarodziców a ikonografią pogańską.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Bartłomiej Żurawski
1
ORCID: ORCID

  1. Muzeum Narodowe w Warszawie

Abstrakt

W niniejszym artykule omówione zostały dwa obszerne zespoły reprodukcji graficznych dzieł dawnych mistrzów europejskiego malarstwa, pochodzące z wydawnictw albumowych z początku XIX w. Pierwsze z nich to kompendium Annales du Musée Napoleon, z ilustracjami Charles’a Normanda, drugie zaś to album „Kupferstiche von John” zawierający zbiór miedziorytów Friedricha Johna. Artykuł stanowi próbę charakterystyki obu zespołów grafiki reprodukcyjnej w powiązaniu z ówczesnymi poglądami na temat ważnych szkół malarskich oraz środowisk artystycznych i samych twórców, których dzieła były chętnie wykorzystywane w publikacjach na temat europejskiej sztuki lub też stanowiących dokumentację danych kolekcji dawnego malarstwa bądź zbiorów muzealnych.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Filip Chmielewski
1
ORCID: ORCID

  1. Muzeum Narodowe w Krakowie

Abstrakt

Wybitny współczesny artysta libański, Akram Zaatari, ukazuje skomplikowaną powojenną sytuację wielokulturowego społeczeństwa Bliskiego Wschodu w kontekście dawnego Imperium Osmańskiego. Swoją konceptualną praktykę artystyczną przyrównuje do pracy archeologa na wykopaliskach. Jako artysta-archiwista przywołuje europejski humanizm w heroicznej wersji egzystencjalizmu.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Zofia Chojnacka
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Sztuki PAN

Abstrakt

Artykuł przybliża dzieje konkursu i projektowania gmachu przeznaczonego pierwotnie dla Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie (obecnie siedziby m.in. Centrum Spotkania Kultur). Omówiono zarówno koncepcje lokalizacji budowli oraz uwarunkowania urbanistyczne, jak i różne projekty koncepcyjne teatru, nagrodzone i wyróżnione w konkursie architektonicznym z przełomu lat 50. i 60. XX w. W dalszej części artykułu została opisana – pionierska w wymiarze ogólnopolskim – koncepcja sceny eksperymentalnej, zaproponowana przez Kazimierza Brauna na początku lat 70. XX w. Tłem dla rekonstrukcji historii projektowania i budowy gmachu są przemiany w stylistyce i aranżacji światowej architektury teatralnej ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki Europy Środkowo-Wschodniej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Majewski
1

  1. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Abstrakt

Zjawisko tzw. polskiego teatru monumentalnego od niespełna stu lat opiera się próbom konceptualizacji. Tworzony przez ludzi czasów przełomu w osobliwej „transepokowej” przestrzeni mentalnej, powstawał z hybrydycznego surowca łączącego romantyczną i postromantyczną treść z awangardową formą. „Narodowy i ponadnarodowy jednocześnie”, przynieść miał na drodze „zawangardyzowania romantyzmu” czy też „unarodowienia awangardy” niepowtarzalny, myślowo-artystyczny konstrukt, który okrzyknięty został odkrywczym polskim wkładem w reformę europejskiego teatru. Z racji swojego heterogenicznego surowca bywał zaliczany do grona przedsięwzięć o charakterze awangardowym, to znów wykluczany z niego, a właściwą problematyzację zagadnienia utrudniała dotąd matryca myślowa, zbudowana wokół dogmatu o nieprzystawalności awangardy i tzw. obowiązków narodowych. W perspektywie współczesnych interdyscyplinarnych badań nad „mozaikowym” modernizmem i jego wewnętrznymi napięciami zjawisko to wydawać może się jednak ciekawą egzemplifikacją syntetyzującej pracy modernizmu.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Joanna Stacewicz-Podlipska
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Sztuki PAN

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony obrazom Jacka Malczewskiego, powstałym na kanwie ewangelii, na których artysta ukazał Chrystusa, nadając mu własne oblicze. Przedstawiono nową interpretację obrazów z tej grupy, obierając za przykład dwie wersje tematu „Chrystus i Samarytanka”. Obrazy zostały przeanalizowane w kontekście deklarowanego wielokrotnie przez artystę przywiązania do nauki Kościoła katolickiego, w relacji do tradycji ikonograficznej oraz ze względu na planimetryczne cechy ich struktury wizualnej. W konkluzji dzieła uznane zostały za środek umożliwiający widzowi zarówno rozpoznanie autonomii sztuki wobec kontekstu biograficznego, jak i zwrot ku uniwersalnemu przesłaniu ewangelii.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Michał Haake
1
ORCID: ORCID

  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

Autor prezentuje szkic historii pojęć i imaginacyjnej geografii krain lokowanych w zaświatach: raju ziemskiego i niebiańskiego, czyśćca i nieba. Sięga do pierwocin tych wyobrażeń we wschodnich kulturach starożytnych, kulturze antyku, piśmiennictwie patrystycznym. Śledzi ich rozwój w ciągu średniowiecza po czasy Dantego, którego Commedia usankcjonowała rozdział zaświatów na ulokowane topograficznie piekło, czyściec i raj.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Antoni Ziemba
1
ORCID: ORCID

  1. Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Artykuł prezentuje genezę, przebieg i efekty podróży do Polski, którą odbył włoski pisarz, dziennikarz i malarz Dino Buzzati (1906–1972) we wrześniu 1969 r. W Warszawie Buzzati spotkał malarkę Marię Anto, z którą połączyła go krótka, lecz intensywna więź artystyczna
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Matteo Piccin
1
ORCID: ORCID

  1. Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Celem artykułu jest zinterpretowanie malarstwa Marii Anto w nowym świetle oraz próba jego porównania ze sztuką kobiet związanych z międzynarodową awangardą surrealistyczną. Polską malarkę łączyła z surrealistkami podobna wrażliwość. Tworząc bardzo osobiste, nastrojowe prace, podejmowały w nich wspólne tematy, wątki i motywy.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Agnieszka Maria Wasieczko
ORCID: ORCID

Autorzy i Afiliacje

Henry Home
Adam Grzeliński
1
ORCID: ORCID
Kinga Kaśkiewicz
1
ORCID: ORCID
Łukasz Matelski
1

  1. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Instrukcja dla autorów

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji