Po upadku I Rzeczypospolitej książę Adam Kazimierz Czartoryski (1734–1823) angażował się w szereg działań na polu kultury, literatury i oświaty. Celem niniejszego artykułu jest bliższe rozpoznanie jego aktywności na ówczesnym rynku prasowym. Generał ziem podolskich był bowiem (zakulisowym) inicjatorem i koordynatorem ruchu czasopiśmienniczego w Wilnie, Warszawie oraz Lwowie. Przyczynił się do powstania takich periodyków, jak: „Gazeta Literacka Wileńska”, „Dziennik Wileński”, „Pamiętnik Warszawski” czy „Pamiętnik Lwowski”.