Search results

Filters

  • Journals
  • Keywords
  • Date

Search results

Number of results: 2
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This article is an attempt to outline a model of spiritual iconography. The main purpose of the article is to justify the thesis that this model appears to be formulated in the statements of a Moscow icon painter: A. Sokolov (died 2015). Initially, we assume that an icon has four main aspects: ecclesiastical (related to worship), theological, spiritual, and artistic, which closely relate to each other and determine its essence – iconicity. According to them, we can distinguish four models of iconography: each contains the whole iconicity, but each of them is dominated by a different dimension of it. On this basis, we assume the existence of a model built on the dominance of the spiritual element – a model that interprets iconography as spirituality. In order to show that this model is implemented by iconography as interpreted by Sokolow, we show that it has the structural features of spirituality. To this end, we refer to contemporary interpretations of ancient philosophy, which see it as spirituality (P. Hadot, M. Foucault); from them we draw the structural features of spirituality and indicate them in Sokolov’s formulations on iconography.
Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Macheta
1

  1. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The article discusses iconography as a phenomenon of theo-anthropology. The general aim of these analyses is to explain the essence of iconography from the perspective of ontological anthropology – by relating it to the human existence in terms of the possibility and duty of being oneself. In this article, we consider the hypothesis according to which icon-writing has four main complementary formulations: liturgical (icon-writing as a liturgical process), artistic (icon-writing as God’s art), spiritual (icon-writing as spirituality), mystical (icon-writing as prayer). Confirming the truth of the hypothesis constitutes our main goal. We are heading towards it through the implementation of two main research tasks. In the first of them, we demonstrate that each of the assumed models of iconography contains four components (liturgical, artistic, spiritual, mystical), but in each model only one of them dominates, and it is from its perspective that the others are understood. In the second task, we show that each of these models is based on a different onto-anthropological principle – one of the four main ones (community, reflexivity, ethics, religiosity) – corresponding to one of the dimensions of the human existence in ontological terms, the concept of which we adopt for the purposes of this article. A given anthropological principle determines which of the elements of iconography dominates, i.e. what it is above all.
Go to article

Bibliography


Aleksandr Sokolov: Ikonopisʹ – udel marginalov. Podgotovila Oksana Golovko, [v:] https://www.pravmir.ru/aleksandr-sokolov-ikonopis-udel-marginalov/.
Alter Icons. The Russian Icon and Modernity, ed. by J. Gatrall, D. Greenfield, Pennsylvania 2010.
Arkhimandrit Zinon (Teodor), Besedy ikonopisca, Sankt-Peterburg 2017.
Arkhimandrit Zinon (Teodor), Ikona v liturgicheskom vozrozhdenii, [v:] http://almanac.voopik.ru.
Bator Z., Ikony jako zadanie i wezwanie dla teologii, „Salvatoris Mater” 2008, nr 1.
Brążkiewicz B., Blask Taboru – światło ikony. Od bizantyńskiej mozaiki do Andrieja Rublowa, „Ethos” 2017, nr 3.
Bułgakow S., Ikona i kult ikony, tłum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.
Bułgakow S., Prawosławie, tłum. H. Paprocki, Białystok 1992.
Bunge G., Ewagriusz z Pontu – mistrz życia duchowego, tłum. J. Bednarek, i in., Kraków: Tyniec 1998.
Cervera J., Teologia i duchowość świętej ikony Kościoła w świetle Katechizmu Kościoła Katolickiego [w:] Ikona liturgiczna. Ewangeliczne przesłanie ikonografii maryjnej, red. K. Pek, Warszawa 1999.
Chrystus wybawiający. Teologia świętych obrazów, red. A. Napiórkowski, Kraków 2003.
Czerski J., Boska liturgia św. Jana Chryzostoma. Wprowadzenie liturgiczno-biblijne do liturgii eucharystycznej Kościoła Wschodniego, Opole 1998.
Dobieszewski J., Okno ku wieczności – symbolika ikony, [w:] Symbol w kulturze rosyjskiej, red. K. Duda, T. Obolevitch, Kraków 2010.
Dudek A., On some aspects of word, image and human values as reflected by Russian Orthodox icons and western religious paintings, „Politeja” 2016, nr 5.
Elwich B., Ikona – duchowość i filozofia, Kraków 2006.
Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. K. Bielawski i in., Kraków: Tyniec 1998.
Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologia piękna, tłum. M. Żurowska, Warszawa 1999.
Florenski P., Ikonostas i inne szkice, tłum. Z. Podgórzec, Białystok 1997.
Foucault M., Hermeneutyka podmiotu, tłum. M. Herer, Warszawa 2012.
Geffré C., Chrześcijaństwo i przemiany sacrum, tłum. L. Grygiel, „Znak” 1975, nr 248.
Glaeser Z., Ikonostas syntezą chrześcijańskiej duchowości, [w:] Chrystus wybawiający. Teologia świętych obrazów, red. A. Napiórkowski, Kraków 2003.
Golovko O., Aleksandr Sokolov – Ikonopisets, kotoromu bylo interesno zhitʹ, [v:] https://pravoslavie.ru/140490.html.
Granat W., Ku uczłowieczeniu przez ascezę, [w:] Asceza – odczłowieczenie czy uczłowieczenie, red. W. Słomka. Lublin 1985.
Hadot P., Ćwiczenia duchowe i filozofia starożytna, tłum. P. Domański, W. Klenczon, Warszawa 2019.
Hadot P., Czym jest filozofia starożytna?, tłum. P. Domański, Warszawa 2018.
Hadot P., Przemowa do wydania francuskiego, [w:] J. Domański, Metamorfozy pojęcia filozofii, Warszawa 1996.
Ikona Svyatogo Khosemarii, [v:] https://opusdei.org/ru/article/ikona-sviatogo-khosemarii.
«Ikonopisʹ kak sposob obshcheniya s Bogom». Aleksandr Lavdanskiy, [v:] https://radiovera.ru/ikonopis-kak-sposob-obshhenija-s-bogom-aleksandr-lavdanskij.html.
Intervʹyu s ikonopistsem Aleksandrom Sokolovym. Besedoval Evgeniy Danilov, [v:] http://www.rodon.org/society-080213151140.
Jacyniak A., Rola ikony w modlitwie, [w:] Ikona liturgiczna: ewangelizacyjne przesłanie ikonografii maryjnej, red. K. Pek, Warszawa 1999.
Janocha M., Dar Wschodu dla Zachodu. Kilka uwag o współczesnej ikonie w Kościele katolickim, [w:] Dziedzictwo chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu: między pamięcią a oczekiwaniem, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2006.
Janocha M., Sztuka a dogmat. Panoramiczny zarys problematyki, [w:] Dogmat i metoda, red. R. Woźniak, Kraków 2021.
Jazykowa I., Oto czynię wszystko nowe. Ikona w XX wieku, tłum. H. Paprocki, Warszawa 2011.
Karłowicz D., Sokrates i inni święci. O postawie starożytnych chrześcijan wobec rozumu i filozofii, Warszawa 2020.
Klauza K., Kultura przestrzenią dialogu Kościoła ze światem po Vaticanum Secundum, „Ethos” 2012, nr 25.
Klauza K., Teologiczna hermeneutyka ikony, Lublin 2000.
Klauza K., Teokalia. Piękno Boga. Prolegomena do estetyki dogmatycznej, Lublin 2008.
Kłoczowski J., Duchowość dzisiaj – wprowadzenie, [w:] Duchowość dzisiaj – kontekst religijny i kulturowy, Kraków 2001.
Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, 10, [w:] https://apologetyka.katolik.pl/konstytucja-o-liturgii-swietej/.
Kostetskyy M., Epifanijny wymiar ikony, [w:] Wokół teologii ikony, red. B. Kochaniewicz, Poznań 2011.
Leloup J-Y., Hezychazm. Zapomniana tradycja modlitewna, tłum. H. Sobieraj, Kraków 1996.
Leszczyński M., Wybrane aspekty ikonografii archimandryty Zenona (Teodora) i jej teologiczne podstaw, „Latopisy Akademii Supraskiej” 2021, nr 12.
Lonergan B., Metoda w teologii, tłum. A. Bronk, Warszawa 1976.
Łosski W., Teologia mistyczna Kościoła wschodniego, tłum. M. Sczaniecka, Warszawa 1989.
Łukaszuk T., Obraz święty – ikona w życiu, w wierze i w teologii Kościoła. Zarys teologii świętego obrazu, Częstochowa 1993.
Macheta L., Aktualność Ewagriańskiej koncepcji ośmiu logismoi. Antropologia duchowości, [w:] Chrześcijaństwo a współczesne koncepcje człowieka, „Prace Komisji Kultury Słowian”, t. 1, Kraków 2013.
Macheta L., Model duchowy ikonopisania według Aleksandra Sokołowa, „Slavia Orientalis” 2023, nr 2.
Macheta L., Onto-antropologiczne podstawy religijności w twórczości duchowych inspiratorów rosyjskiego renesansu filozoficzno-religijnego (Dostojewski, Czechow, Tołstoj), [w:] Epistemologia doświadczenia religijnego w XX-wiecznej filozofii rosyjskiej i żydowskiej, red. J. Dobieszewski, S. Krajewski, J. Mach, Kraków 2018.
Maksym Wyznawca, Rozdziały o miłości (61), [w:] Filokalia. Teksty o modlitwie serca, tłum. J. Naumowicz, Tyniec 1998.
Mantzaridis G., Przebóstwienie człowieka, tłum. I. Czaczkowska, Lublin 1997.
McGuckin J., Florensky and Iconic Dreaming, [in:] Alter Icons. The Russian Icon and Modernity, ed. by J. Gatrall, D. Greenfield, Pennsylvania 2010.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Kraków 2007.
A., Ikona czy obraz sakralny? Pisać czy malować? – kilka dylematów słownych wokół pojęć związanych ze sztuką prawosławną w Polsce, „Latopisy Akademii Supraskiej” 2021, nr 12.
Niziński R., Miłość jako podstawa poznania Boga u mistyków. Nauka św. Jana od Krzyża, „Filozofia Chrześcijańska” 2014, t. 11.
Obraza nelʹzya unichtozhatʹ, dazhe esli oni kazhutsya plokho napisannymi. O rabote i chudesakh v zhizni ikonopistsa Alekseya Vronskogo. Besedovala Oksana Golovko, [v:] https://www.pravoslavie.ru.
Ozorowski E., Dzieje teologii w starożytności, „Studia Тeologiczne” 1984, nr 2.
Paprocki H., Problem ikony, [w:] S. Bułgakow, Ikona i kult ikony, tłum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.
Pietras H., Orygenes, Kraków 2003.
Putʹ k sebe. Ikonopisec Aleksandr Sokolov, [v:] https://antiguo-hidalgo.livejournal.com.
Quenot M., Ikona. Okno ku wieczności, tłum. H. Paprocki, Białystok 1997. Rak R., Liturgiczno-pastoralne podstawy uczestnictwa w Eucharystii, [w:] Eucharystia – miłość i dziękczynienie, red. W. Słomka, J. Nowak, Lublin 1992.
Ratzinger J. Duch liturgii, tłum. E. Pieciul, Kraków 2020.
Rorem P., Duchowość mistyczna Pseudo-Dionizego Areopagity, [w:] Duchowość chrześcijańska. Początki do XII wieku, red. B. McGinn, J. Meyendorff, J. Leclercq, tłum. P. Blumczyński, S. Patlewicz, Kraków 2010.
Różycka-Klejnowska J., Klejnowski-Różycki D., Studium ikony, Zabrze 2011.
Słupek R., Argument kaloniczny w teologii fundamentalnej. Uwagi na marginesie dokumentu Papieskiej Rady ds. Kultury „Via pulchritudinis” – uprzywilejowana droga ewangelizacji i dialogu, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2021, nr 29.
Stróżewski W., Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków 2002.
Strzelecka M., Teologia sztuki sakralnej, „Studia Theologica Varsaviensia” 1968, nr 2.
Špidlik T., Gargano I., Duchowość ojców greckich i wschodnich, tłum. J. Dembska, Kraków 1997.
Štrukelj A., Duchowe piękno ikon, [w:] Chrystus Wybawiający. Teologia świętych obrazów, red. A. Napiórkowski, Kraków 2003.
Tatarova I., Ikona miejscem spotkania. Ikona i artysta, [w:] Dziedzictwo chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Między pamięcią a oczekiwaniem, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2006.
Tischner J., Etyka wartości i nadziei, [w:] Wobec wartości. D. von Hildebrand, J. Kłoczowski, J. Paściak, J. Tischner, Poznań 1984.
Tischner J., To, co najważniejsze, oprac. W. Bonowicz, Kraków 2021.
Tofiluk J., Hezychazm i jego wpływ na rozwój duchowości, „Elpis” 2002, nr 4.
Tokarski F., Mistyka drogą chrześcijanina do Boga, „Studia Gdańskie” 2007, nr 21.
Urbański S., Modlitwa w tradycji wschodniej, [w:] Dziedzictwo chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu: między pamięcią a oczekiwaniem, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2006.
Urbański S., Współczesne ujęcie mistyki, [w:] Duchowość przełomu wieku, red. S. Urbański, M. Szymula, Warszawa 2000.
Uspienski L., Teologia ikony, tłum. M. Żurowska. Poznań 1993.
Werbiński I., Rola ascezy w osiąganiu doskonałości chrześcijańskiej, [w:] Asceza – odczłowieczenie czy uczłowieczenie, red. W. Słomka, Lublin 1985.
Weron E., Specyficzna duchowość ludzi świeckich, [w:] Asceza – odczłowieczenie czy uczłowieczenie, red. W. Słomka, Lublin 1985.
Workowski A., Epoché Husserla i mistyka, [w:] Jeśli Bóg jest... Księga pamiątkowa na siedemdziesiąte urodziny Ojca Profesora Jana Andrzeja Kłoczowskiego OP, red. J. Barcik, G. Chrzanowski, Kraków 2007.
Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Macheta
1

  1. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

This page uses 'cookies'. Learn more