Artykuł stanowi próbę prześledzenia trzech filozoficznych narracji, z których jedna – Heglowska dialektyka panowania i służebności – stanowiła wyraźną inspirację dla dwóch pozostałych: dla Marksowskich rozważań z Rękopisów ekonomiczno-filozoficznych oraz dla interpretacji pewnych partii Odysei w Dialektyce oświecenia Horkheimera i Adorna. O ile Heglowska dialektyka zwieńczona zostaje perspektywą wzajemnego uznania podmiotów, na trwałe zapisanego w ich podstawowych prawach, o tyle dwie pozostałe narracje prowadzą do skrajnie odmiennych wniosków. W wersji młodego Marksa podmioty nie tylko nie uznają się wzajemnie, ale, pod wpływem ekonomicznych zależności, odnoszą się do siebie ze wzajemną pogardą. Także w wersji Adorna i Horkheimera procesy pracy, u Hegla prowadzące jeszcze ku wolności podmiotów, zniekształcają relacje międzypodmiotowe i umacniają narastające zniewolenie. Tekst wieńczą rozważania dotyczące propozycji Jürgena Habermasa, który emancypacyjnej siły upatruje w aktach komunikacji, a nie w procesach pracy.

Rising technical standards of customers, legal requirements and the trend to minimize maintenance effort raise the thermal, mechanical and tribological loads on components of combustion engines. In this regard, emphasis is laid on improving the piston ring - cylinder liner tribosystem, one with the highest energy losses. An efficient performance has to be guaranteed during its lifetime. Tribological investigations could be carried out on engine test benches, but they are highly cost-intensive and time-consuming. Therefore, a damage-equivalent test methodology was developed with the analogous tribological model, "ring-on-liner". The research was carried out under two characteristic operating conditions. One with a "standard" operating system, modelled in line with ideal lubrication conditions, and the other "extreme abrasive" operating system, typical to a system running on a lubricant contaminated by abrasive particles. To optimize the tribological loading capacity of the cylinder liner, with focus on these two operating conditions, numerous nitride coatings have been investigated. The key aspects being seizure resistance, running-in characteristics and long term wear behaviour.