Abstract
The publication of Dialectics of Enlightenment by M. Horkheimer and T. Adorno in 1947 provoked a fundamental shift in social philosophy of that time. It forced post-war philosophy to look for a new theory that could be used to analyze ‘the society of late
capitalism’. According to the common view, Dialectics of Enlightenment did not propose any new theory that could fulfill the expected role. Because of that, Horkheimer and Adorno allowed post-war ‘anti-enlightenment’, postmodern philosophical currents to deliver a solution to this problem, which ‘cut this Gordian knot’ by getting rid of the idea of determinate negation from philosophy – which had been one of the most fundamental assumptions of modern philosophy from Hegel to Lukács. According to this popular interpretation, works of critical deconstructors of the discourse of modernity, such as e.g. G. Bataille, J. Lacan, M. Foucault, J. Derrida, F. Jameson, N. Land, G. Deleuze, J.F. Lyotard or J. Baudrillard, were a necessary implication of Dialectics of Enlightenment and its inability to form a new theory. My main aim in this work is to undermine such misinterpretations of Dialectics of Enlightenment and to show errors underlying such views about the ‘counterenlightenment’ as its necessary, long-term effect. My goal is to show that Horkheimer and Adorno in fact considered their book to be a beginning of a new, still ‘proenlightenment’ method of critical social philosophy. They also inserted in the book a real solution to the post-war crisis of social philosophy. The ongoing work of contemporary Frankfurt School representatives is a proof that Dialectics of Enlightenment and the critical theory are still alive and actual nowadays.
Go to article
Bibliography
1. Adorno T. (1939), On Kierkegaard’s Doctrine of Love, „Zeitschrift für Sozialforschung” / „Studies in Philosophy and Social Science” 8 (3), s. 413–429.
2. Adorno T. (2009), Minima moralia, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
3. Adorno T. (2012a), Świadomość negatywna, przeł. P. Graczyk, „Kronos” 3, s. 9–15.
4. Adorno T. (2012b), Umieranie dzisiaj, przeł. P. Graczyk, „Kronos” 3, s. 16–21.
5. Adorno T. (2017), Introduction to dialectics, przeł. C. Ziermann, Cambridge: Polity.
6. Benjamin W. (2006), Paralipomena to „On the Concept of History”, w: tenże, Selected Writings, t. 4, przeł. E. Jephcott, Cambridge, MA: Harvard University Press, s. 401–411.
7. Deleuze G. (2012a), Nietzsche, przeł. B. Banasiak, Łódź: Officyna.
8. Deleuze G. (2012b), Nietzsche i filozofia, przeł. B. Banasiak, Łódź: Officyna.
9. Geuss R. (2005), On the Usefulness and Uselessness of Religious Illusions, w: R. Geuss, M. Kohlenbach (red.), The Early Frankfurt School and Religion, przeł. L. Löb, New York: Palgrave, s. 29–44.
10. Habermas J. (2005), Filozoficzny dyskurs nowoczesności, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków: Universitas.
11. Hegel G.W.F. (2002), Fenomenologia ducha, przeł. A. Landman, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
12. Honneth A. (2007), Disrespect: The Normative Foundations of Critical Theory, Cambridge: Polity.
13. Honneth A. (2009), Pathologies of Reason, przeł. J. Ingram, New York: Columbia University Press.
14. Horkheimer M. (2011), Odpowiedzialność i studia, przeł. H. Walentowicz, „Kronos” 2, s. 237–248.
15. Horkheimer M., Adorno T.W. (1994), Dialektyka oświecenia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
16. Jameson F. (1990), Late Marxism, London: Routledge.
17. Jameson F. (1991), Postmodernism or the Cultural Logic of Capitalism, New York: Duke University Press.
18. Jameson F. (1994), The Seeds of Time, New York: Columbia University Press.
19. Jarvis S. (1998), Adorno: A Critical Introduction, New York: Routledge.
20. Kierkegaard S. (2011), Nienaukowe zamykające postscriptum do „Okruchów filozoficznych”, przeł. K. Toeplitz, Kęty: Marek Derewiecki.
21. Kloc-Konkołowicz J. (2018), Czy Odyseusz dopłynie do Itaki? Od Hegla, przez Marksa, do Frankfurtu, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4, s. 331–341.
22. Kołakowski L. (2012), Dialektyka negatywna, „Kronos” 3, s. 226–234.
23. Land N. (1992), Georges Bataille and virulent nihilism, London: Routledge.
24. Leder A. (2018), Był kiedyś postmodernizm... Sześć esejów o schyłku XX stulecia, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
25. Markowski M.P. (2001), Nietzsche. Filozofia interpretacji, Kraków: Universitas.
26. Momro J. (2012), Teoria estetyczna jako protodekonstrukcja, „Kronos” 3, s. 98–112.
27. Mörchen H. (1999), Władza i panowanie u Heideggera i Adorna, przeł. M. Herer, R. Marszałek, Warszawa: Oficyna Naukowa.
28. Olesik M. (2012), Krytyka i utopia – kręte drogi dialektyki jako idei mesjańskiej w filozofii T.W. Adorna, „Kronos” 3, s. 113–126.
29. Rorty R. (2009), Przygodność, ironia i solidarność, przeł. J.W. Popowski, Warszawa: W.A.B.
30. Schnädelbach H. (2001), Próba rehabilitacji „animal rationale”, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa.
31. Siemek M. (1994), Posłowie do wydania polskiego. Rozum między światłem i cieniem oświecenia, w: M. Horkheimer, T.W. Adorno, Dialektyka oświecenia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
32. Siemek M. (2018), W kręgu filozofów, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
33. Sloterdijk P. (2008), Krytyka cynicznego rozumu, przeł. P. Dehnel, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
34. Sloterdijk P. (2012), Teoria krytyczna umarła, „Kronos” 3, s. 59–65.
35. Walentowicz H. (2008), Utopia i antyutopia w Szkole Frankfurckiej, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 3, s. 179–208.
36. Žižek S. (2008), W obronie przegranych spraw, przeł. J. Kutyła, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Go to article
en
pl
