Search results

Filters

  • Journals
  • Keywords
  • Date

Search results

Number of results: 1
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Most of what we know about Mikołaj Sęp Szarzyński (? – c. 1580) and his work is plausible conjecture that cannot be fully verified. The small volume published twenty years after his death, Rytmy – a single extant copy was found accidentally in the early 1800s – represents his uncertain legacy. Yet not only is Sęp Szarzyński the second greatest pre-modern Polish poet after Kochanowski, but, owing to his sonnets and other compositions of his early maturity, he can be considered the creator of a new style that, under the influence of late Italian Petrarchism, brings Polish poetry closer to mannerism and, for some commentators, to the Baroque. This article will focus in particular on Sonnet III (‘To the Holy Virgin’). While drawing on Dante and Petrarca, the sonnet resonates with the themes and styles of contemporary Spanish Marian literature. Sonnet III is the cornerstone of Sęp Szarzyński’s sonnet cycle (the first in Polish literature) that marks the artistic culmination of a ‘passage’ to modernity, in which an attitude of doubt and the attendant “grammar of uncertainty” (cf. Jan Błoński) constitutes the writer’s main stylistic and existential signature.
Go to article

Bibliography

Literatura podmiotowa:

● Sęp Szarzyński Mikołaj, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Rytmy abo Wiersze Polskie, po iego śmierci zebrane y wydane, Roku Pańskiego 1601, wydanie foto-offsetowe, Czytelnik, Warszawa 1978.
● Sęp Szarzyński Mikołaj, Rytmy oraz anonimowe pieśni i listy miłosne z XVI w., oprac. Tadeusz Sinko, BN, Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, Kraków 1928.
● Sęp Szarzyński Mikołaj, Rytmy abo wiersze polskie oraz cykl erotyków, oprac. i wstępem poprzedził Julian Krzyżanowski, BN – wyd. II zmienione, Ossolineum, Wrocław 1973.
● Sęp Szarzyński Mikołaj, Poezje, wstęp i oprac. Janusz S. Gruchała, BP, Universitas, Kraków 1997.
● Sęp Szarzyński Mikołaj, Poezje zebrane, wydali Radosław Grześkowiak, Adam Karpiński, przy współpracy Krzysztofa Mrowcewicza, BPS, IBL, Warszawa 2001.

Literatura przedmiotowa:

● AAV V, Wieniec dla Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, [w:] Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. J.A. Chrościcki, J. Głażewski, K. Mrowcewicz, M. Prejs, Neriton, Warszawa 2004.
● Argan Giulio Carlo, Storia dell’arte italiana, vol. III, Sansoni, Firenze 1979
● Backvis Claude, „Manieryzm” czyli barok u schyłku XVI wieku na przykładzie Sępa--Szarzyńskiego, [w:] tegoż, Szkice o kulturze staropolskiej, PIW, Warszawa 1975, s. 167–228.
● Balcerzan Edward, Mikołaj Sęp-Szarzyński wśród prawdopodobieństw, [w:] tegoż, Oprócz głosu, PIW, Warszawa 1971, s. 166-174.
● Barycz Henryk, Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), PAU, Kraków 1938.
● Błoński Jan, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, wydanie II uzup., Universitas, Kraków 1996 (tu duża bibliografia rozumowana w rozdziale Potomni o Szarzyńskim, s. 233–244).
● Borowski Andrzej, Rytmy Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jako autoportret liryczny, [w:] „Pamiętnik Literacki”, 1983 z. 3, s. 3–30.
● Buchanan Georges, Poetic Paraphrase of the Psalms of David (Psalmorum Davidis paraphrases poetica), edited, translated and provided with an introduction and commentary by Roger P.H. Green, Travaux d'Humanisme et Renaissance N° CDLXXVI, Librairie Droz, Geneva 2011.
● Buchwald-Pelcowa Paulina, Pierwodruk Rytmów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, [w:] Sęp Szarzyński Mikołaj, 1601, s. III–XV.
● Bussagli Marco, I denti di Michelangelo, Medusa, Milano 2014.
● Ceccherelli Andrea, Matka Boska w poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku (na tle porównawczym), [w:] Barok polski wobec Europy. Kierunki dialogu, red. Alina Nowicka--Jeżowa, Anta, Warszawa 2003, s. 395–416. ● Crispolti Cesare, Lezione del sonetto (1592), [w:] Trattati di poetica e retorica del ‘500, vol. IV, red. Bernard Weinberg, Laterza, Roma–Bari 1974.
● Dante Alighieri, Boska Komedia, przeł. Edward Porębowicz, oprac. Kalikst Morawski, B.N., Ossolineum, Wrocław 1977.
● Fieguth Rolf, Architektura chmur. Cykl poetycki jako przedmiot badań historyczno--komparatystycznych, [w:] Dzieła, języki, tradycje, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2006, s. 241‒252.
● Goliński Janusz K., Vanitas. O marności w literaturze i kulturze dawnej, Tow. „Ogród ksiąg”, Warszawa 1996.
● Graciotti Sante, La fortuna di un’elegia di Giano Vitale, o Le rovine di Roma nella poesia polacca, [w:] „Aevum” XXIV, 1960, nr 1–2, s. 122–136.
● Graciotti Sante, Ancora sulle rovine di Roma nell’antica letteratura polacca, [w:] „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” XXVI, Prace ofiarowane Tadeuszowi Ulewiczowi w 70lecie urodzin, Ossolineum, Wrocław 1987, s. 165–176
● Gruchała Janusz S., Mikołaj Sęp Szarzyński, Ossolineum, Wrocław 1987.
● Grześkowiak Radosław, Karpiński Adam, Mrowcewicz Krzysztof, Wprowadzenie do lektury, [w:] Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, 2001, s. 5–29.
● Haldane Michael, “Et Rome Rome a vaincu seulement”: Du Bellay’s Sonnet III of the Antiquitez de Rome, „Neophilologus” 97 (luglio 2013), s.465–480.
● Haldane Michael, Translations and ruins: Du Bellay, Spencer, and the eternal city, (on-line, ost. data dostępu: 03-09-2021) [w:] http://www.michaelhaldane.com/Translation%20and %20Ruin%20Ch.%201.htm.
● Hanusiewicz Mirosława, Does Polish “Metaphysical poetry” exist?, [w:] „The Polish Review”, XLI, 1996 nr 4, s. 435–447.
● Hanusiewicz Mirosława, Dąbkowska Justyna, Karpiński Adam (red.), Świt i zmierzch baroku, KUL, Lublin 2002.
● Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, W stronę Albionu. Studia z dziejów polsko-brytyjskich związków literackich w dobie wczesnonowożytnej, KUL, Lublin 2017.
● Hartleb Mieczysław, recenzja [do:] Sinko 1928 oraz Sęp Szarzyński 1928, „Pamiętnik Literacki” XXVI, 1929, s. 291–296.
● Hauser Arnold, Der Manierismus. Die Krise der Renaissance und der Usprung der modernen Kunst, Beck, München 1964 (tłum. włoskie: Il Manierismo. La crisi del Rinascimento e l’origine dell’arte moderna, Einaudi, Torino 1965).
● Hernas Czesław, Barok, PWN, Warszawa 1978. 340
● Karpiński Adam, Z ikonograficznej i literackiej recepcji „Triumfów” Petrarki w Polsce w XVI i XVII w., [w:] Petrarca a jedność kultury europejskiej – Petrarca e l’unità della cultura europea, red. Monica Febbo, Piotr Salwa, Semper, Warszawa 2005, s. 421–432.
● Komaromi Ann, The Aporia of Temporal Existence in Sęp Szarzyński’s Poetry, “The Slavic and East European Journal”, t. 43 nr 1 (Spring, 1999), pp. 122–133.
● Krzyżanowski Julian, Wstęp, [w:] Sęp Szarzyński, 1973, s. III–LXIX.
● Künstler-Langner Danuta, Idea «vanitas», jej tradycje i toposy w poezji polskiego baroku, UMK, Toruń 1993.
● Marinelli Luigi, Il ciclo dei sonetti di Mikołaj Sęp Szarzyński (c. 1550–1581): esercizi di traduzione, [w:] Italia, Polonia, Europa. Scritti in memoria di Andrzej Litwornia, red. A. Ceccherelli, E. Jastrzębowska, M. Piacentini, A. M. Raffo, G. Ziffer, Accademia Polacca di Roma, Roma 2007, s. 226–231.
● Marinelli Luigi, Kanony i kanonady. O kanonie „europejskim” i literaturach „mniejszych” (na przykładzie literatury polskiej), [w:] Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku, red. Elżbieta Wichrowska, WUW, Warszawa 2012, s. 90–106.
● Marinelli Luigi, Kochanowski i kwestia sonetu. Międzykulturowość polskiego Renesansu, [w:] „Sława z dowcipu sama wiecznie stoi…”. Prace ofiarowane Pani Profesor Alinie Nowickiej-Jeżowej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, red. M. Hanusiewicz--Lavallee, W. Pawlak, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018, s. 91–108.
● Maver Giovanni, Rozważania nad poezją Mikołaja Sępa Szarzyńskiego (1954), [w:] tegoż, Literatura polska i jej związki z Włochami, oprac. Andrzej Zieliński, PWN, Warszawa 1988.
● Mazurkiewicz Roman, Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Wyd. Nauk. UP, Kraków 2011.
● Mrowcewicz Krzysztof, Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Studia staropolskie LIII, Ossolineum, Wrocław 1987.
● Mrowcewicz Krzysztof, Średniowieczny obraz świata w “Rytmach” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, [w:] La percezione del Medioevo nell’epoca del barocco: Polonia, Ucraina, Russia, red. Giovanna Brogi Bercoff, “Ricerche Slavistiche” XXXVII, 1990, s. 249–265.
● Mrowcewicz Krzysztof, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, red. K. Mrowcewicz, IBL, Warszawa 1993.
● Mrowcewicz Krzysztof, Trivium poetów polskich epoki baroku: klasycyzm – manieryzm – barok. Studia nad poezją XVII stulecia, IBL, Warszawa 2005 (Studia staropolskie – Series nova, tom X).
● Nieznanowski Stefan, Sonet, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, wyd. II, Ossolineum, Wrocław 1998, s. 885–887.
● Pelc Janusz, Renesans w literaturze polskiej w kontekście europejskim, WUW, Warszawa 1988.
● Petrarca Francesco, Drobne wiersze włoskie. Rerum vulgarium fragmenta, red. Piotr Salwa, Gdańsk 2005.
● Piacentini Marcello, Di alcune traduzioni dell’epigramma di Giano Vitale sulle rovine di Roma, [w:] Abeunt studia in mores. Saggi in onore di Mario Melchionda, red. G. Brunetti, A. Petrina, Padova University press, Padova 2013, s. 301–316.
● Płaszyńska-Herman Katarzyna, Książka Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Słów kilka o odkryciu dokonanym w Bibliotece OO. Dominikanów w Krakowie, „Terminus”, t. 15 (2013), z. 4 (29), s. 445– 462.
● Raffo Anton Maria, Prove di versione numerosa di poesia slava, [w:] “Europa Orientalis” XII, 1993 nr 2, s. 172.
● Rysiewicz Adam, Sonet jako gatunek retoryczny: Kochanowski, Szarzyński – pierwsze manifestacje, [w:] Retoryka a literatura, red. Barbara Otwinowska, PAN–IBL, „Studia Staropolskie” 50, Ossolineum, Wrocław 1984, s. 121–135.
● Ryszka Magdalena, „Qui Romam in media quaeris…” Janusa Witalisa oraz „Epitafium Rzymowi” M. Sępa Szarzyńskiego – próba lektury retorycznej, [w:] Lektury polonistyczne. Retoryka a tekst literacki, 2, red. M. Hanczakowski i J. Niedźwiedź, Universitas, Kraków 2003, s. 89–111.
● Sienkiewicz Henryk, Mikołaj Sęp Szarzyński. Studyum literackie, [w:] „Tygodnik Illustrowany” nr. 79 i 80 rok 1869 z dnia 3 i 10 lipca, (on line, ost. data dostępu: 03-09-2021) https://archive.org/details/jakubateodoratre01bruoft
● Sinko Tadeusz, Problemy Sępowe, [w:] Księga zbiorowa ku czci Aleksandra Brücknera, „Studia staropolskie”, Kraków 1928, s. 428–465.
● Smith Malcom, Looking for Rome in Rome: Janus Vitalis and his disciples, “Revue de literature comparee” 51, 1977 nr 4, s. 510–517.
● Sokolowski Richard, The poetry of Mikołaj Sęp Szarzyński, Harrassowitz, Wiesbaden 1990.
● Sokolowski Richard, Sonet nienapisany. Sonet VI Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, [w:] Hanusiewicz Mirosława, Dąbkowska Justyna, Karpiński Adam (red.), 2002, s. 85–96.
● Stapleton M.L., Spencer, the Antiquitez de Rome, and the Development of English Sonnet Form, “Comparative Literature Studies” 27 (1990), s. 259–274.
● Szymański Bogdan, Wizerunek Matki Boskiej w poezji polskiej wczesnego baroku, [w:] Religijność literatury polskiego baroku, red. Cz. Hernas, M. Hanusiewicz, KUL, Lublin 1995, s. 27–72.
● Szymborska Wisława, Koniec i początek, Wyd. a5, Poznań 1995.
● Śnieżko Dariusz, Mikołaj Sęp Szarzyński, Rebis, Poznań 1996.
● Trembecki Jakub T., Wirydarz poetycki (1675), z rękopisu radcy dr Ludwika Mizerskiego wydał Aleksander Brückner, Tow. dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów 1910, (on line, data dostępu: 18.10.2021) [w:] https://archive.org/details/jakubateodoratre01bruoft.
● Tynjanov Jurij, Promežutok (I wyd. “Russkij sovremennik”, 1924 n. 4, s. 209–221), przedr. [w:] tegoż, Poetika, Istorija literatury, Kino, Moskva 1976, s. 168-195.
● Vincenz Andrzej, „Sonet I” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego: próba ponownej lektury, [w:] „Pamiętnik Literacki” 67, 1976 z. 4, s. 131–188.
● Vincenz Andrzej, Lektura „Sonetów I–V” Sępa Szarzyńskiego. Prolegomena (głównie) językoznawcze, „Roczniki Humanistyczne” 27 (1979) z. 1, s. 7–32.
● Vlášek Josef, Obrysy manierismu v polské poezii (od konce 16. do počátku 17. století), „Slavia” 51, 1982 nr 3/4, s. 311–329.
● Vlášek Josef, Pseudosonetový podtext v poetice Trenů J. Kochanowského, „Slavia” 55, 1986 nr 4, s. 360–377.
● Vlášek Josef, Mikołaj Sęp-Szarzyński a sonet, „Slavia” 58, 1989 nr 3, s. 247–257.
● Urbański Piotr, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego poetycki traktat o naturze i łasce, [w:] „Pamiętnik Literacki”, 1994, z. 4, s. 5–26.
● Weintraub Wiktor, Do charakterystyki stylu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego; tenże, O kanon poezji Sępa. Sprawa autorstwa wiersza „Zaprzęż nie tygry, nie lwice, Cyprydo” [w:] tenże, Od Reja do Boya, PIW, Warszawa 1977, s. 45–62 oraz s. 63–76.
● Weise Georg, Manierismo e letteratura, Olschki, Firenze 1976.
● Wellek René, The concept of Evolution in Literary History, [w:] For Roman Jakobson: essays on the Occasion of his Sixtieth Birthday: 11 october 1956, red. Morris Halle i inni, The Hague, pp. 653–661.
● Wilczek Piotr, Czy Sęp Szarzyński przemówił po angielsku? Uwagi na marginesie tłumaczeń sonetów, [w:] AAVV, Wieniec dla Mikołaja Sępa Szarzyńskiego…, s. 147–163.
● Wilczek Piotr, Conversions and Transformations in the Lives and Works of Polish Baroque Poets, [w:] Polish Baroque. European Contexts, red. Piotr Salwa, ENBaCH, Warszawa 2012, s. 155–162.
● Witkowski Andrzej, Dialektyka pojęcia przestrzeni u M. Sępa Szarzyńskiego, [w:] Barok. Analogie – opozycje, red. nauk. S. Nieznanowski, UMCS, Lublin 1979, s. 125–134.
● Wyderka Bogusław, „Przedziwny wszędzie”. O stylu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na tle tendencji stylistycznych poezji polskiego renesansu, WUO, Opole 2002.
● Zalewski Maciej, Człowiek zbuntowany. O poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, [w:] Polska liryka religijna, red. Stefan Sawicki, Piotr Nowaczyński, KUL, Lublin 1983, s. 67–86.
● Ziomek Jerzy, Renesans, PWN, Warszawa 1977.
Go to article

Authors and Affiliations

Luigi Marinelli
1
ORCID: ORCID

  1. Sapienza, Università di Roma, Włochy

This page uses 'cookies'. Learn more