Abstract
Artykuł przedstawia wyniki badania poświęconego ilościowej eksploracji odmian tożsamości narodowej Polaków oraz analizuje, jak wyróżnione rodzaje tożsamości narodowej przekładają się na postawy wobec różnych mniejszości i innych narodów. W tym celu wykorzystuje dane z ilościowego badania kwestionariuszowego przeprowadzonego na próbie dorosłych Polaków (15 lat i starszych) losowanej z operatu adresowego (N=1005). Na podstawie analizy skupień metodą k-średnich wyróżnia trzy kategorie tożsamości narodowej: narodowych apatrydów, dążących do obywatelskości oraz kredencjonalistów. Wyniki badania pokazują również, że wyróżnione odmiany polskiej tożsamości narodowej w sposób istotny statystycznie różnicują i przewidują postawy wobec mniejszości etnicznych, religijnych i seksualnych oraz wobec innych narodów. Badanie potwierdza istnienie pewnych uniwersalnych wzorów definiowania tożsamości narodowej oraz zależności pokazujących wpływ kryteriów etnicznych, jak i posługiwania się większą liczbą kryteriów w definiowaniu tożsamości narodowej na bardziej wykluczające postawy. Bazując na reprezentatywnej próbie oraz polegając na metodzie analizy umożliwiającej zidentyfikowanie rozłącznych kategorii artykuł weryfikuje istniejące typologizacje polskiej tożsamości narodowej.
Go to article
Bibliography
1. Anderson, Benedict. 1983. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.
2. Ariely, Gal. 2012. Globalisation and the decline of national identity? An exploration across sixty‐three countries. Nations and Nationalism, 18, 3: 461–482.
3. Balogun, Bolaji. 2020. Race and racism in Poland: Theorising and contextualising ‘Polish-centrism’. The Sociological Review, 68, 6: 1196–1211. DOI: 10.1177/0038026120928883.
4. Billig, Michael. 1995. Banal Nationalism. London: Sage.
5. Bokszański, Zbigniew. 2002. Polacy o Polsce. Duma narodowa Polaków w perspektywie porównań międzynarodowych. Przegląd Socjologiczny, 52, 2: 89–108.
6. Bokszański, Zbigniew. 2005. Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
7. Bonikowski, Bart; Paul DiMaggio. 2016. Varieties of American popular nationalism. American Sociological Review, 81, 5: 949–980.
8. Breton, Raymond. 1988. From ethnic to civic nationalism: English Canada and Quebec. Ethnic and Racial Studies, 11, 1: 85–102. 9. Budyta-Budzyńska, Małgorzata. 2010. Socjologia narodu i konfliktów etnicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
10. Brubaker, Rogers. 1999. The Manichean myth: rethinking the distinction between ‘civic’ and ‘Ethnic’ nationalism. W: H. Kriesi, K. Armington, H. Siegrist, A. Wimmer, red. Nation and National Identity: The European Experience in Perspective. Chur and Zürrich: Verlag Rüegger, 55–71.
11. CBOS. 2015. Tożsamość narodowa i postrzeganie praw mniejszości narodowych i etnicznych. Komunikat z badań nr 106/2015. https://cbos.pl/SPISKOM.PO-L/2015/K_106_15.PDF. Dostęp 15.07.2021.
12. CBOS. 2018. Stosunek Polaków i Czechów do przyjmowania uchodźców. Komunikat z badań nr 87/2018. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_087_18.PDF. Dostęp 15.08.2021.
13. CBOS. 2019a. 15 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Komunikat z badań nr 59/2019. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_059_19.PDF. Dostęp 15.07.2021.
14. CBOS. 2019b. Stosunek Polaków do związków homoseksualnych. Komunikat z badań nr 90/2019. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_090_19.PDF. Dostęp 15.08.2021.
15. CBOS. 2020. Stosunek do innych narodów. Komunikat z badań nr 31/2020. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_031_20.PDF.
16. Conversi, Daniele. 2020. The ultimate challenge: Nationalism and climate change. Nationalities Papers, 48, 4: 625–636. DOI: 10.1017/nps.2020.18.
17. Duara, Prasenij. 2021. The Ernest Gellner Nationalism Lecture: Nationalism and the crises of global modernity. Nations and Nationalism, 27: 610–622. DOI: 10.1111/nana.12753.
18. Galent, Marcin; Kubicki, Pawel. 2012. New urban middle class and national identity in Poland. Polish Sociological Review, 179: 385.
19. Gellner, Ernest. 1997. Nationalism. New York: University Press.
20. Grodecki, Mateusz. 2021. Occasional Nationalists: The National Ideology of Ultras. Nationalities Papers, 49, 3: 562–575.
21. Green, Eva; Sarrasin, Oriane.; Fasel, Nicole; Staerklé, Christian. 2011. Nationalism and patriotism as predictors of immigration attitudes in Switzerland: A municipality‐level analysis. Swiss Political Science Review, 17, 4: 369–393.
22. Helbling, Marc; Reeskens, Tim; Wright, Matthew. 2016. The mobilisation of identities: A study on the relationship between elite rhetoric and public opinion on national identity in developed democracies. Nations and Nationalism, 22, 4: 744–767.
23. Hobsbawm, Eric J. 2007. Globalization, Democracy and Terrorism. London: Brown.
24. Jaskułowski, Krzysztof; Majewski, Piotr; Surmiak, Adrianna. 2018. Teaching the nation: History and nationalism in Polish school history education. British Journal of Sociology of Education, 39, 1: 77–91.
25. Jaskułowski, Krzysztof. 2019. The everyday politics of migration crisis in Poland: Between nationalism, fear and empathy. Cham: Palgrave Macmillan.
26. Jaskulowski, Krzysztof. 2020. The Politics of a National Identity Survey: Polishness, Whiteness, and Racial Exclusion. Nationalities Papers, 1–14. DOI: 10.1017/nps.2020.68.
27. Kantar Public. 2018. Społeczne kryteria polskości. Listopad 2018.
28. King, Anthony. (2000). Football fandom and post‐national identity in the New Europe. The British journal of sociology, 51, 3: 419–442.
29. Kilias, Jarosław. 2004. Wspólnota abstrakcyjna: Zarys socjologii narodu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
30. Kłoskowska, Antonina. 1996. Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
31. Koseła, Krzysztof. 2003. Polak i katolik. Splątane tożsamości. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
32. Kunovich, Robert 2009. The sources and consequences of national identification. American Sociological Review, 2009, 74, 4:573–593. DOI:10.1177/000312240907400404.
33. Kurczewski, Jacek. 2007. Self-identification structure in Opole Silesia and the Kashubia: A comparative analysis. Polish Sociological Review, 157, 1: 87–104.
34. Lemańczyk, Magdalena. 2010. Tożsamość narodowa pomorskich liderów mniejszości niemieckiej. Studia Socjologiczne, 198, 3: 99–110.
35. Lubbers, Marcel; Coenders, Marcel. 2017 Nationalistic attitudes and voting for the radical right in Europe. European Union Politics, 18, 1: 98–118.
36. Łuczewski, Michał. 2012. Odwieczny naród: Polak i katolik w Żmiącej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
37. MacQueen, James. 1967. Some methods for classification and analysis of multivariate observations. W: L. M. Le Cam; J. Neyman, red. Proceedings of the fifth Berkeley symposium on mathematical statistics and probability. Berkeley: University of California Press, 281–297.
38. Medrano, Juan Díez. 2005. Nation, Citizenship and Immigration in Contemporary Spain. International Journal on Multicultural Societies, 7: 133–56.
39. Nowicka, Ewa. 1990. Dystans wobec innych ras i narodów w społeczeństwie polskim. W: E. Nowicka, red. Swoi i obcy. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 155–210.
40. Nowicka, Ewa; Łodziński, Sławomir. 2001. U progu otwartego świata: poczucie polskości i nastawienia Polaków wobec cudzoziemców w latach 1988-1998. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
41. Pierzchała, Marcin. 2011. Społeczne kryteria polskości w opinii Polaków w latach 1988–2008 a problem włączania obcokrajowców do uczestnictwa w polskiej wspólnocie narodowej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 38: 149–167. 42. Smith, Anthony. 1991. National Identity. London: Penguin.
43. Smith, Anthony. 2009. Kulturowe podstawy narodów. Przekład Wojciech Usakiewicz. Kraków: Wydawnictwo UJ.
44. Sobolewski, Marek; Sokołowski, Andrzej. 2017. Grupowanie metodą k-średnich z warunkiem spójności. Prace naukowe uniwersytetu ekonomicznego we Wrocławiu, 468: 215–221.
45. Storm, Ingrid. 2018. When does religiosity matter for attitudes to immigration? The impact of economic insecurity and religious norms in Europe. European Societies, 20, 4: 595–620.
46. Szacki, Jerzy. 2004. O tożsamości (zwłaszcza narodowej). Kultura i Społeczeństwo, 48, 3: 9–40.
47. Ścigaj, Paweł. 2012. Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
48. Triandafyllidou, Anna. 1998. National identity and the ‘other’. Ethnic and Racial Studies, 21, 4: 593–612.
49. Wagner, Urlich; Julia C., Becker; Oliver, Christ; Thomas F., Pettigrew; Peter, Schmidt. 2012. A longitudinal test of the relation between German nationalism, patriotism, and outgroup derogation. European Sociological Review, 28, 3: 319–332.
50. Wodak, Ruth; de Cillia, Rudolf; Reisigl, Martin; Liebhart, Karin. 2009. The Discursive Construction of National Identity. Edinburgh: Edinburgh University Press.
51. Wysocki, Artur. 2018. Stosunek społeczeństwa polskiego do przeszłości a tożsamość narodowa. Analiza badań sondażowych. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I–Philosophia-Sociologia, 43, 1: 111–124.
52. Zwet van der, Arno. 2015. Operationalising national identity: the cases of the Scottish National Party and Frisian National Party. Nations and Nationalism, 21, 1: 62–82.
Go to article
en
pl
