Badano sezonowe zmiany liczebności bakterii redukujących siarczany w wodzie, glebie, zanurzonych w wodzie i wynurzonych z wody (napowietrznych) częściach turzycy błotnej (Carex acutiformis Ehrb.) oraz jej korzeniach (obumarłych i żywych). Badania przeprowadzono na jednym z większych mokradeł śródleśnych w okolicy Olsztyna (Pojezierze Mazurskie) w dwóch kolejnych latach badawczych. Bakterie redukujące siarczany występowały sporadycznie w badanych ekosystemach i z reguły w niewielkich ilościach. W wodzie ich liczba nie przekraczała 20 komórek w I cm', w glebie i różnych częściach turzycy błotnej - kilku (wyjątkowo kilkunastu) tysięcy komórek w I g suchej masy. W pierwszym roku badań występowały one głównie w czerwcu i lipcu oraz w pierwszych dniach grudnia, w drugim zaś - w kwietniu (w glebie i zanurzonych w wodzie częściach turzycy błotnej), w sierpniu (w glebie i na korzeniach martwych i żywych) oraz w listopadzie (w wodzie, glebie, zanurzonych w wodzie częściach turzycy błotnej oraz korzeniach martwych), wyjątkowo w innych miesiącach.

Praca obejmuje wyniki trzyletnich badań liczebności bakterii wskaźnikowych stopnia zanieczyszczenia (ogólna liczba bakterii oznaczana na agarze bulionowym w temperaturze 22 i 37°C) i stanu sanitarnego (liczba bakterii grupy coli - TC, bakterii grupy coli typu kałowego - FC, paciorkowców kałowych- FS i beztlenowych bakterii przetrwalnikujących redukujących siarczyny - Clostridium pcrfringensi w wodzie Jeziora Długiego Wigierskiego w warunkach bytowania kormorana czarnego tPhaiocrocorax carbo). Badania przeprowadzono w latach I 998-200 I w 530 próbach wody pobieranych na I 4 stanowiskach wyznaczonych w charakterystycznych miejscach jeziora, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc lokalizacji siedlisk kormoranów. Większość (powyżej 60%) przebadanych prób wody Jeziora Długiego Wigierskiego mieściła się w l klasie wód o bardzo dobrej jakości. Okolo 20-30% prób wody mieściła się w Il klasie wód dobrej jakości, tylko niewielki procent prób wody wykazywało nieznacznie większy stopień zanieczyszczenia i zaklasyfikowano je do Ill klasy czystości, tzn. wód o zadowalającej jakości. Wyższym stopniem zanieczyszczenia charakteryzowały się próby wody pobierane zazwyczaj w pobliżu dopływu i odpływu rzeki Dłużankijak też w sąsiedztwie bytowania kormoranów-w pobliżu wyspy Ostrówek i w strefie przybrzeżnej. Próby wód bardziej zanieczyszczonych bakteriologicznie pobierano częściej w okresie wiosenno-letnim, kiedy aktywność ptactwa wodnego i innych zwierząt w rejonie jeziora była większa. Wskazuje na to niski stosunek FC : FS w większości pobieranych w tym czasie prób wody z jeziora. Niski stosunek liczbowy kałowych bakterii grupy coli do paciorkowców kałowych w większości badanych prób wody sugeruje przeważający udział ptactwa wodnego w zanieczyszczaniu tego zbiornika.

Badania powietrza atmosferycznego przeprowadzono na terenie i w otoczeniu mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków komunalnych (z udziałem ścieków z przemysłu mleczarskiego) o przepustowości około 3000 mvd'. Badano liczebność bakterii heterotroficznych psychrofilnych, psychrotrofowych i mezofilnych oraz wybranych grup fizjologicznych drobnoustrojów: z rodziny Enterobacteriaceae, rodzajów Staphylococcus i Enterococcus, gatunków Pseudomonasfluorescens i P. aeruginosa, bakterii hemolizujących oraz promieniowców. Powietrze do badań pobierano w sezonach letnim.jesiennym, zimowym i wiosennym, równolegle metodą sedymentacyjną i zderzeniową na 6 stanowiskach usytuowanych na terenie oczyszczalni oraz na 5 stanowiskach usytuowanych w jej otoczeniu. Tio wyznaczano w zależności od kierunku wiatru po stronie nawietrznej w stosunku do położenia oczyszczalni. Ponadto prowadzono pomiary temperatury i wilgotności powietrza oraz prędkości wiatru na poszczególnych stanowiskach badawczych. Stwierdzono statystycznie istotne różnice w liczebności poszczególnych grup badanych drobnoustrojów w powietrzu pobieranym w różnych sezonach badawczych (z wyjątkiem bakterii psychrofilnych) oraz różnymi metodami (z wyjątkiem bakterii psychrofilnych i bakterii z rodziny Enterobacteriaceae). Najwyższe średnic ich liczebności stwierdzano zazwyczaj w próbach powietrza pobieranego metodą sedymentacyjną zwłaszcza jesienią (z wyjątkiem promieniowców. których maksymalne liczebności stwierdzano wiosną), najniższe zaś zimą i/lub latem. Zazwyczaj (z wyjątkiem bakterii z rodziny Enterobocteriaceaei nie stwierdzano istotnych statystycznie różnic w liczebności badanych grup drobnoustrojów w powietrzu pobieranym na poszczególnych stanowiskach. Jednakże wyższe ich liczebności występowały najczęściej w powietrzu pobieranym na stanowiskach usytuowanych na terenie oczyszczalni ścieków. a szczególnie w pobliżu piaskownika, komory defosfatacji, komór nitryfikacji i denitryfikacji oraz osadnika wtórnego. Uwzględniając kryteria oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zawarte w Polskich Normach, powietrze pobierane zarówno na terenie, jak i w otoczeniu oczyszczalni zaklasyfikowano jako mało zanieczyszczone, sporadycznie, głównie w sezonach wiosennym i jesiennym występowało silne zanieczyszczenie powietrza bakteriami psychrofilnymi, psychrotrofowymi i mezofilnymi. Nie stwierdzono podwyższonej emisji badanych grup drobnoustrojów, w tym również pochodzenia kałowego, poza obszar terenu oczyszczalni.