In 1939–1989 it was common for an aspiring writer to make an entry into the literary scene through a literary magazine. This article revisits the problem by distinguishing two categories of literary magazines, those produced for the young from those by the young. The latter were launched through the initiative of young writers seeking a platform of their own, i.e. the impulse for the creation of such periodicals came from the literary community itself. The article also draws on Professor Kazimierz Wyka’s periodization of literature on the basis of a pair of criteria, the historical and the generational (literary groups and generations). They are an important analytical tool in the mapping of generational change in the literary history of Poland in 1945–1989.

This article looks at press studies of the newspapers and periodicals that have been published in Zielona Góra, beginning with the pre-1945 Grünberger Wochenblatt. A turning point in the history of the region's press studies was the publication in 2000 of Andrzej K. Piasecki's monograph Lubuska czwarta władza (Zielona Góra's Fourth Estate); it was followed by a historical survey of the press of the Gorzów Wielkopolski subregion by Krzysztof Wasilewski. While research is coordinated by the Cyrian Norwid Library (among others a co-sponsor of a volume titled Oblicza prasy Ziem Zachodnich 1945–2012), the periodical Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze provides a platform for new work. The latest publication in the field is Jolanta Chwastyk-Kowalczyk's monograph Pro Libris. Czasopismo Literacko-Kulturalne; a study of the newspaper Gazeta Nowa is in progress.

Literary periodicals promoting young writers played a major role in the formation of a distinct generational consciousness during the occupation and in the post-war period. They included Sztuka i Naród [Art and the Nation] (1942–1944), Walka [Combat] and Inaczej [Contrarily] (1945), Pokolenie [ The Generation] (1946–1947), Nurt [The Current] (1947), Po prostu [ Plain and Simple] (1949–1955), Wyboje [ Bumps] (1956–1957), Zebra (1957–1958), Orientacja (1965–1971) and Nowy Wyraz [New Expression] (1972–1981). The young writers’ literary magazines were the product of the shifting political environment and generational change.

Prezentowany artykuł jest prześledzeniem historii „Gazety Nowej”, jednego z pierwszych tytułów prasowych, w nowych po 1989 roku realiach społeczno-politycznych z perspektywy jej pomysłodawcy i realizatora — Andrzeja Bucka. Gazeta powstała w Zielonej Górze jako prywatny tygodnik, przekształcając się z czasem w gazetę codzienną, której mutacje ukazywały się w Głogowie, Gorzowie, Lubinie, a od 1992 r. także w Żarach. Autor przybliża okoliczności, w jakich powstawała gazeta, cele i zamierzenia, które przed sobą stawiała. Szczegółowo opisuje charakter i strukturę periodyku, imiennie przytaczając skład zespołu redakcyjnego. Z autopsji odtwarza fakty, które sprawiły, że „Gazeta Nowa” stała się przeciwwagą dla jedynego dotąd dziennika ukazującego się w regionie lubuskim — „Gazety Lubuskiej”. Szczegółowo analizuje przyczyny, z powodu których tytuł przestał się ostatecznie ukazywać w lipcu 1993 r.

Czasopisma studenckie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych były alternatywą dla systemu oficjalnej prasy literackiej i młodych PRL. Chociaż wydawane oficjalnie przez organizacje studenckie (ZSP, później SZSP), to ze względu na takie cechy komunikatu prasowego jak nieregularność ukazywania się, określenie gatunkowe - jednodniówka, niewielki nakład i nieoficjalny kolportaż ich redakcje posiadały względny atrybut samodzielności. Oczywiście w kontekście ówczesnego systemu kultury studenckiej, częściowo zideologizowanego. Do najważniejszych nieprofesjonalnych czasopism środowiskowych należały jednodniówki: „Dwukropek”, „Faktor”, „Gaudeamus”, „Konfrontacje”, „Linia”, „Magazyn Studencki”, „Spojrzenia”, „Smar”.