Artykuł przedstawia koncepcję trzech Testamentów Klemensa Aleksandryjskiego: Testament helleński (diatheke tôn Hellenôn), tj. filozofia, Testament hebrajski (diatheke tôn Judaiôn), tj. nauczanie proroków i P rawo, oraz Testament chrześcijański (diatheke tôn christianôn), tj. przepowiadanie Chrystusa wyjaśnione przez Apostołów, czyli Nowy Testament. Testamenty helleński i hebrajski były natchnione przez Boga, ale nie w tym samym stopniu. Prorocy przekazali czyste przesłanie Boga. Nauczanie filozofów zawierało elementy Prawdy, ale znajdowały się tam również czysto ludzkie idee. Pod pojęciem filozofii Klemens rozumie poznanie Prawdy na drodze intelektualnej oraz określoną sprawność lub formację umysłową. Filozofia może być pojmowana jako dar Boży dla Greków, podobnie jak Prawo było darem Bożym dla Żydów. Żydzi byli prowadzeni do Chrystusa przez Prawo i P roroków, Grecy – przez filozofię. Obydwa narody spotkały się w K ościele, tzn. w szkole Logosu. Znajomość proroctw uzdalnia Żydów do zaakceptowania Chrystusa jako Mesjasza, natomiast znajomość filozofii ułatwia Grekom rozumienie nauki i dzieła Chrystusa. W ten sposób Testament grecki i T estament hebrajski zostały dopełnione przez Nowy Testament.

The paper explains how both Eastern and Western bishops attempted to preserve the doctrine expressed in the Nicene Creed. At the Synod (Council) of Rimini (359) the Latin bishops rejected the Arian concept and accepted the Nicene Creed, they canonically removed the Arian-minded bishops and wrote a letter to the Emperor Constantius. After the Emperor did not approve their attitude, under pressure from his envoys, they changed their mind and adopted a pro-Arian profession of faith. Pro-Arian tendencies also won at the Synod (Council) of Seleucia (359). The staun-chly Arian option won at the Synod (Council) of Constantinople (360). However, the Synod (Council) convoked in Paris by Hilary of Poitiers (361) decidedly rejected the Arian views and approved the Nicene Creed. Consequently, and similarly to the Synod of Sardica (343-344), a split according to language zones became evident: the Greek bishops were in favour of Arianism, and the Latin ones were in favour of the Nicene Creed. It was only at the Council of Constantinople (381) that a definitive sett-lement was achieved – the Nicene concept was adopted according to which the Son is consubstantial with the Father.