The concentration of hydrocarbons in the yield of dry matter in ryegrass depended upon the sludge dose. The highest concentrations of hydrocarbons in ryegrass were found in a control object. In objects fertilized with waste activated sludge the highest concentration of hydrocarbons was found in ryegrass with 20% ofwaste activated sludge. After a two-year experiment, the highest concentration of hydrocarbons was found in the control object. In soil materials fertilized with waste activated sludge the concentration of hydrocarbons grew along with the sludge dose.

Zanieczyszczenia przemysłowe przyczyniają się z reguły do poglębicnia degradacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, prowadząc między innymi do nagromadzenia metali ciężkich w glebie. Do grupy metali ciężkichzaliczany jest nikiel, który w małych ilościach jest niezbędny dla wzrostu i rozwoju organizmów żywych, natomiast występujący w nadmiarze jest toksyczny. W czteroletnim doświadczeniu wazonowym badano wpływ zanieczyszczenia gleby niklem (50, I 00 i 150 mg Ni/kg gleby zastosowanego w formie NiSO,711,O) na tic zróżnicowanego wapnowania (wg 0,5; I i 1.5 Hh gleby zastosowanego w formie CaCO) na zawartość Pb i Mn w koniczynie czerwonej. Zawartość metali oznaczono metodą ICP-J\ES po wcześniejszej mineralizacji materiału roślinnego ,,na sucho" w piecu muflowym w temperaturze 450°C i rozpuszczeniu popiołu w I 0% roztworze HCL. Wyniki badań opracowano statystycznie analizą wariancji z wykorzystaniem rozkładu F-FisheraSnedecora wg programu F.R. Anal.var 4.1., a wartość NIR.,5 wyliczono wg testu Tukeya. W celu znalezienia związków między badanymi cechami w pracy przeprowadzono również analizę korelacji liniowej. Zawartość obu metali w roślinach uprawianych na glebach zanieczyszczonych niklem była większa w odniesieniu do roślin uprawianych na glebach niezanieczyszczonych, co może świadczyć o synergizmie niklu i omawianych metali. Zastosowane wapniowanie (niezależnie od ilości CaCO, wprowadzonego do gleby) powodowało istotne zmniejszenie zawartości obu metali w roślinie testowej. Przeprowadzone badania wykazały synergistyczne zależności pomiędzy niklem a ołowiem i manganem.

In years 1998-2000 the pot experiment was carried out. The aim of this investigation was to determine the influence of brown coal, waste activated sludge, their mixtures and farmyard manure on the content of Cr and Ni in soil material and in the dry mass of Lolium multiflorum Krato variety. The pots were filled with loamy sand as soil material, brown coal which had low energetic value from Sieniawa and Konin mines. waste activated sludges were taken from mechanical-biological sewage purification plants located at Siedlce, Luków and Drosed (poultry processing plant) and mixed farmyard manure. In each year of experiment four cuts were harvested. The total content of Cr and Ni in soil materials and in dry mass of grass after dry combustion of samples was determinate by !CP-AES method on spectrometer Optima 3200 RL manufactured by Perkins-Elmer. The highest content of Cr and Ni was determinate in soil materials from objects fertilized with waste activated sludge from Siedlce. The average content of Cr in dry mass of grass reached 5.15 mg/kg and Ni 3.05 mg/kg.