The new legislative provisions, regulating the trade in solid fuels in our country, draw attention to the need to develop and improve methods and methods of managing hard coal sludge. The aim of the work was to show whether filtration parameters (mainly the permeability coefficient) of hard coal sludge are sufficient for construction of insulating layers in landfills at the stage of their closing and what is the demand for material in the case of such a procedure. The analysis was carried out for landfills for municipal waste in the Opolskie, Śląskie and Małopolskie provinces. For hard coal sludge, the permeability coefficient values are in the range of 10–8–10–11 m/s, with the average value of 3.16 × 10–9 m/s. It can be concluded that this material generally meets the criteria of tightness for horizontal and often vertical flows. When compaction, increasing load or mixing with fly ash from hard coal combustion and clays, the achieved permeability coefficient often lowers its values. Based on the analysis, it can be assumed that hard coal sludge can be used to build mineral insulating barriers. At the end of 2016, 50 municipal landfills were open in the Opolskie, Śląskie and Małopolskie Provinces. Only 36 of them have obtained the status of a regional installation, close to 1/3 of the municipal landfill are within the Major Groundwater Basin (MGB) range. The remaining storage sites will be designated for closure. Assuming the necessity to close all currently active municipal waste landfills, the demand for hard coal sludge amounts to a total of 1,779,000 m3 which, given the assumptions, gives a mass of 2,704,080 Mg. The total amount of hard coal sludge production is very high in Poland. Only two basic mining groups annually produce a total of about 1,500,000 Mg of coal sludge. The construction of insulating layers in landfills of inert, hazardous and non-hazardous and inert wastes is an interesting solution. Such an application is prospective, but it will not solve the problem related to the production and management of this waste material as a whole. It is important to look for further solutions.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 roku w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach (Dz.U. z 2015 r., poz. 1277) frakcje odpadów komunalnych o cieple spalania wyższym niż 6 MJ/kg nie mogą być składowane na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Istnieje zatem konieczność wydzielenia tych frakcji i skierowanie ich do przetwarzania innymi metodami. W pracy podjęto działania w celu oszacowania wskaźników liczbowych, które pozwoliłyby na obliczanie i prognozowanie masy odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszkańców a mogących stanowić paliwo alternatywne, jednocześnie zmniejszając masę odpadów kierowanych do składowania. Analizie poddano liczne dane literaturowe, które dotyczą wartości opałowych oraz ciepła spalania poszczególnych frakcji morfologicznych. Wielkość wytwarzania odpadów komunalnych przez mieszkańców oraz skład morfologiczny odpadów są zróżnicowane dla różnych obszarów. Przeanalizowano strumień odpadów komunalnych wytwarzanych i zbieranych w sposób selektywny, jak też w sposób zmieszany w podziale na duże miasto (powyżej 50 000 mieszkańców), małe miasto (poniżej 50 000 mieszkańców) oraz obszary wiejskie. Ze względu na zakaz składowania odpadów dla których ciepło spalania jest wyższe niż 6 MJ/kg, założono, że frakcje takie można uznać za energetyczne, chociaż literatura podaje, że odpady stosowane jako paliwa powinny wykazywać wartość opałową na minimalnym dwukrotnie wyższym poziomie. Obowiązujący Krajowy plan gospodarki odpadami 2022 (M.P. z 2016 r., poz. 784) pozwala na zrównanie wskaźnika wytwarzania odpadów komunalnych na obszarach o różnym charakterze zabudowy na prognozowanym w 2025 roku poziomie 302–313 kg/mieszkańca/rok (kg/M/rok), jednak udziały poszczególnych frakcji morfologicznych są odmienne. Na podstawie przeprowadzonej szerokiej analizy danych literaturowych można stwierdzić, że poszczególne frakcje morfologiczne odpadów komunalnych charakteryzują się zdecydowaną zmiennością wartości opałowej. Najwyższą wartością opałową na poziomie 22–46 MJ/kg charakteryzują się tworzywa sztuczne. Wartość opałowa odpadów z tworzyw sztucznych jest wysoka, porównywalna do paliw kopalnych. Kolejne frakcje morfologiczne charakteryzują się wartością opałową, na niższym, ale również wysokim poziomie: papier i tektura 11–26 MJ/kg, tekstylia 15–16 MJ/kg, drewno 11–20 MJ/kg oraz odpady wielomateriałowe 16 MJ/kg. Wartość opałowa wymienionych powyżej odpadów generalnie przekracza 12 MJ/kg i spełnia minimalne wymagania stawiane odpadom, które mogą być stosowane jako paliwa. Pozostałe analizowane frakcje odpadowe charakteryzują się wartością opałową poniżej 6 MJ/kg. W strumieniu wytwarzanych odpadów komunalnych na poszczególnych obszarach frakcje energetyczne zajmują znaczący udział. Przy zrównanym wskaźniku wytwarzania największy udział frakcji energetycznych (powyżej 6 MJ/kg, a nawet 12 MJ/kg) obserwowany jest w odpadach generowanych przez mieszkańców dużego miasta i wynosi 39%, nieco niższy w odpadach generowanych przez mieszkańców małego miasta na poziomie 29%, a najniższy w odpadach generowanych przez mieszkańców obszarów wiejskich na poziomie 22%. Oszacowany wskaźnik wytwarzania frakcji energetycznych w strumieniu odpadów komunalnych zmienia się od 122 kg/M/rok dla obszaru dużego miasta do 67 kg/M/rok dla obszaru wiejskiego.

The asbestos removal in Poland is carried out based on the Programme of Country Cleaning from Asbestos for the Years 2009–2023. Pursuant to this document asbestos-containing materials should be removed from the territory of the whole country by the end of 2032. The pace of asbestoscontaining products removal was estimated and also the time necessary to implement this process. These figures were estimated using two resources of data. The data gathered in the Asbestos Database (Asbestos Database... 2022) were analysed, and the analysis of detailed stocktaking and its update for 20 selected communes of various nature was carried out. The pace of removing in the analysed communes is definitely diversified. The obtained values generally range from 0.28 to 6.35 kg/R/y (kg per resident/year). An averaged pace of asbestos removal for the entire country is from 2.24 to 3.65 kg/R/y, depending on the adopted method of calculations. The analysis has shown that considering the current pace of asbestos-containing products removing, these materials will not be removed from the area of Poland by the set date, i.e. by the end of 2032. In individual provinces the amount of asbestos and the pace of removal are drastically different. Retaining the current pace of asbestoscontaining products removing, such products will disappear from Poland only within 27–193 years, depending on the province. An average pace of removal, given for the country scale, allows to state that 83 years are needed for the total removal of asbestos products.

Asbestos cement sheets on building roofs and façades as well as asbestos cement water and sewerage pipes are the most frequently existing elements that contain asbestos in Poland. During removal from a specific building such a material automatically becomes hazardous waste. The presented paper covers studies carried out on leachability of pollutants from asbestos-containing waste, previously used for roofing. Laboratory tests under static conditions were carried out (1:10 test, pursuant to rules of the PN-EN 12457/1-4 standard) using distilled water as the leaching medium. Aluminium, boron, barium, cadmium, chromium, copper, iron, nickel, lead, strontium, zinc, and mercury were determined in the eluate. Low leachability of individual metals under the planned conditions was observed. In general, such metals as cadmium, nickel, lead, zinc, boron and mercury were not observed in solutions. The other analysed metals were observed in eluates, but their concentrations were usually low. The low leachability was found for barium (0.019 to 0.419 mg/dm3), chromium (0.019 to 0.095 mg/dm3), copper (0.006 to 0.019 mg/dm3), and iron (<0.01 to 0.017 mg/dm3). Increased leachability values were found only for strontium, between 0.267 and 4.530 mg/dm3, and aluminium, ranging from 0.603 to 3.270 mg/dm3. The analysed asbestos and cement materials feature a low percentage content of asbestos in flat and corrugated asbestos cement sheets (10–15%). Because of that it is possible to presume that pollutants characteristic of cement will be mainly present in products of leaching.