Położenie geograficzne stwarzało naturalne warunki do uprawiania handlu morskiego przez liczne ośrodki miejskie na Pomorzu Zachodnim. W świadomości historycznej współczesnych mieszkańców Pomorza nie funkcjonuje przekonanie o bezpośrednim zaangażowaniu w handlu morskim takich miast, jak Stargard Szczeciński, Goleniów, Trzebiatów, Kamień Pomorski czy Wolin. Szukając odpowiedzi na pytanie, dlaczego niektóre miasta i osady zaprzestały pełnienia funkcji morskich, inne zaś zawężały te funkcje lub je rozwijały, nie możemy ograniczać się do analizy wyłącznie czynników ekonomicznych, chociaż miały one pomimo wszystko znaczenie decydujące. W dziejach pomorskich miast nadbałtyckich widoczny stawał się taki moment, kiedy samo w miarę dogodne położenie nadmorskie nie wystarczało do uprawiania handlu morskiego. W niektórych momentach przełomowych dla uprawiania handlu morskiego warunki naturalne trzeba było polepszać, pogłębiać tory wodne, umacniać lub budować nowe nabrzeża, wznosić nowe falochrony i uzbrajać porty w nowoczesną infrastrukturę przeładunkową, by utrzymać pozycję silnego ośrodka handlu. Nowe wyzwania pojawiały się też na zapleczu – zwłaszcza potrzeba inwestycji w nowe połączenia komunikacyjne. Przełomowym okresem dla uprawiania handlu morskiego stało się XIX stulecie.

W chwili odzyskania przez Polskę niepodległości istniała jednoznaczna polityczna wola zapewnienia odrodzonemu państwu dostępu do Bałtyku, pomimo różnicy w koncepcjach terytorialnych tego dostępu. Istotnym elementem nie tylko walki o dostęp do morza, ale przede wszystkim o jego wykorzystanie stało się stworzenie ideologii morskiej przez liczne opiniotwórcze kręgi polskiego społeczeństwa. Ważnym elementem polskiej uprawy morza stała się budowa portu w Gdyni, który stanowi podstawę rozwoju polskiego handlu zagranicznego. Polskimi sukcesami były też uzyskanie przez Gdynię dominującej roli wśród portów południowego Bałtyku i wygranie konkurencji z portami niemieckimi roszczącymi sobie prawo do obsługi morskiej zaplecza w granicach II Rzeczypospolitej.