W niniejszej pracy przedstawiono w ujęciu ilościowym wpływ anionowych środków powierzchniowo czynnych (ASPC) na morfologię kłaczków osadu czynnego i aktywność biomasy. Obiekt badań stanowiły trzy anionowe surfaktanty: dodecylosiarczan sodu, alkilobenzenosulfonian sodu i alkilotrioksyetylenosiarczan sodu. Doświadczenia przeprowadzono w układzie okresowym w szerokim zakresie stężeń ASPC w ściekach od 2,5 do 2500 mgdm3. Wszystkie trzy badane surfaktanty przyczyniały się do zmniejszenia wielkości kłaczków osadu czynnego na podobnym poziomie, pomimo odmiennej budowy chemicznej. Średnia powierzchnia rzutu kłaczków zmniejszała się pod wpływem surfaktantów o około 30%, kiedy stężenie ASPC w ściekach wynosiło od 2,5 do 25 rngdm-3 i o 50-60% przy stężeniu ASPC w ściekach 250-2500 mgdm. Alkilobenzenosulfonian sodu najsilniej inhibitował aktywność dehydrogenazową biomasy osadu czynnego. Towarzyszył temu niższy, w porównaniu do pozostałych badanych ASPC, stopień usunięcia tego surfaktanta i produktów jego rozkładu ze ścieków, zwłaszcza w niższym zakresie jego początkowych stężeń w ściekach.

Badania powietrza atmosferycznego przeprowadzono na terenie i w otoczeniu mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków komunalnych (z udziałem ścieków z przemysłu mleczarskiego) o przepustowości około 3000 mvd'. Badano liczebność bakterii heterotroficznych psychrofilnych, psychrotrofowych i mezofilnych oraz wybranych grup fizjologicznych drobnoustrojów: z rodziny Enterobacteriaceae, rodzajów Staphylococcus i Enterococcus, gatunków Pseudomonasfluorescens i P. aeruginosa, bakterii hemolizujących oraz promieniowców. Powietrze do badań pobierano w sezonach letnim.jesiennym, zimowym i wiosennym, równolegle metodą sedymentacyjną i zderzeniową na 6 stanowiskach usytuowanych na terenie oczyszczalni oraz na 5 stanowiskach usytuowanych w jej otoczeniu. Tio wyznaczano w zależności od kierunku wiatru po stronie nawietrznej w stosunku do położenia oczyszczalni. Ponadto prowadzono pomiary temperatury i wilgotności powietrza oraz prędkości wiatru na poszczególnych stanowiskach badawczych. Stwierdzono statystycznie istotne różnice w liczebności poszczególnych grup badanych drobnoustrojów w powietrzu pobieranym w różnych sezonach badawczych (z wyjątkiem bakterii psychrofilnych) oraz różnymi metodami (z wyjątkiem bakterii psychrofilnych i bakterii z rodziny Enterobacteriaceae). Najwyższe średnic ich liczebności stwierdzano zazwyczaj w próbach powietrza pobieranego metodą sedymentacyjną zwłaszcza jesienią (z wyjątkiem promieniowców. których maksymalne liczebności stwierdzano wiosną), najniższe zaś zimą i/lub latem. Zazwyczaj (z wyjątkiem bakterii z rodziny Enterobocteriaceaei nie stwierdzano istotnych statystycznie różnic w liczebności badanych grup drobnoustrojów w powietrzu pobieranym na poszczególnych stanowiskach. Jednakże wyższe ich liczebności występowały najczęściej w powietrzu pobieranym na stanowiskach usytuowanych na terenie oczyszczalni ścieków. a szczególnie w pobliżu piaskownika, komory defosfatacji, komór nitryfikacji i denitryfikacji oraz osadnika wtórnego. Uwzględniając kryteria oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zawarte w Polskich Normach, powietrze pobierane zarówno na terenie, jak i w otoczeniu oczyszczalni zaklasyfikowano jako mało zanieczyszczone, sporadycznie, głównie w sezonach wiosennym i jesiennym występowało silne zanieczyszczenie powietrza bakteriami psychrofilnymi, psychrotrofowymi i mezofilnymi. Nie stwierdzono podwyższonej emisji badanych grup drobnoustrojów, w tym również pochodzenia kałowego, poza obszar terenu oczyszczalni.