Search results

Filters

  • Journals
  • Date

Search results

Number of results: 12
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Biblioteka Rady Miasta Gdańska, obok rękopisów oraz druków, gromadziła kolekcje naturaliów, a także obiektów artystycznych o charakterze encyklopedycznym, które pozostawały w ścisłej łączności z działalnością książnicy. Pochodzące głównie z darów zbiory swym profilem bliskie były tworzonym od końca XVI wieku kolekcjom o charakterze publicznym, służącym nowożytnej edukacji i rozwojowi nauki. Przy kategoryzacji obiektów z gdańskich zbiorów kierowano się kryteriami funkcjonującymi już w XVI wieku, wyróżniając naturalia (zwierzęta, rośliny, minerały), instrumenty matematyczne, numizmaty antyczne i współczesne, artificialia (dzieła sztuki) oraz sprzęt sal bibliotecznych. Zgodnie z nimi w 1701 roku wykonano odpowiedni, odrębny inwentarz, zachowany w zbiorach Biblioteki. Pod względem różnorodności obiektów i szczegółowości ich opisów zbiór biblioteczny przewyższa identyfikowane dotąd gdańskie kolekcje prywatne. Wśród bibliotecznych naturaliów wyróżniały się minerały wraz z kilkoma okazami koralowca i bursztynu. Właśnie na ich przykładzie starano się ukazać jeden z najważniejszych problemów nauki w przyrodoznawstwie XVI i XVII wieku, jakim była klasyfikacja naturaliów i znalezienie właściwych kryteriów dla ich uszeregowania.
Go to article

Authors and Affiliations

Krystyna Jackowska
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Grafiki
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule przedstawiono wszelkie ślady po Johannie Georgu Adamie Forsterze (1754–1794) zachowane w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej. Znany polskoniemiecki przyrodnik i podróżnik, urodzony niedaleko Gdańska, był autorem prac naukowych, dzieł podróżniczych i politycznych, a nawet rewolucjonistą. Autorka artykułu omówiła zarówno fragmentaryczne materiały rękopiśmienne dotyczące J. G. A. Forstera, jak i jego liczne drukowane publikacje oraz opracowania mu poświęcone, powstałe do 1800 roku i znajdujące się w obecnych zbiorach Biblioteki Gdańskiej. Nie pominęła działalności translatorskiej i wydawniczej tego autora, profesora uniwersytetów w Wilnie i w Kassel, której poświęcał się m.in. w celach zarobkowych. Wspomniała również o zachowanym w gdańskiej książnicy dorobku naukowym jego ojca, również przyrodnika, Johanna Reinholda Forstera (1729–1798). Obaj Forsterowie, starszy i młodszy, uczestniczyli w słynnej drugiej wyprawie kapitana Jamesa Cooka dookoła świata w latach 1772–1775, zrelacjonowanej w dwutomowym dziele, znanym w niemieckiej wersji jako Johann Reinhold Forster’s und Georg Forster’s Reise um die Welt in den Jahren 1772 bis 1775, Berlin 1778–1780. Natomiast za drugą co do ważności, tym razem samodzielną pozycją w dorobku Forstera młodszego uważana jest praca Ansichten vom Niederrhein, von Brabant, Flandern, Holland, England und Frankreich im April, Mai und Junius 1790, Berlin 1791–1794 – trzyczęściowa relacja z podróży po Europie odbytej wraz z Alexandrem von Humboldtem w pierwszym okresie rewolucji francuskiej.
Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Madeja-Grzyb
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Starych Druków
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł przedstawia wstępne wyniki badań dotyczących statusu administratora parafii zakonnej po soborze trydenckim, ze względów praktycznych zawężone do należącej do opactwa oliwskiego parafii w Matarni. Sobór trydencki przez reformę Kościoła katolickiego usiłował zapobiec skutkom reformacji i związanym z tym kryzysem struktur kościelnych, w tym także brakiem kapłanów w parafiach. Wzorem opactw zakonnych wprowadzono do wakujących parafii wiejskich administratora nazwanego komendarzem parafii ( commendarius parochiae). Komendarz parafii zakonnej zazwyczaj przebywał w macierzystym klasztorze, łącząc często z komendą inne funkcje w klasztorze. Instalowany przez władze diecezjalne, w zakresie administrowania parafią – posługa duchowa i zarząd beneficjum – pozostawał podporządkowany biskupowi, bywał też pełnoprawnym członkiem kongregacji dekanalnej. Te uwarunkowania stawiają stałego komendarza parafii zakonnej na równi z proboszczem w diecezji. Stały komendarz w razie potrzeby miał prawo powołać swojego czasowego zastępcę, którego status był taki jak zwykłego komendarza diecezjalnego. W dostępnym piśmiennictwie nie ma jak dotąd badań nad statusem prawnym administratorów parafii zakonnych cystersów. Nieliczne prace dotyczące parafii opactwa oliwskiego stawiają znak równości między stałym komendarzem zakonnym a czasowym komendarzem diecezjalnym, co jak się wydaje wynika z jednostronnie zawężonej bazy źródłowej.
Go to article

Authors and Affiliations

Maria Babnis
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule omówiono materiały archiwalne Oddziału Gdańskiego ZLP za lata 1946–2000. Archiwalia, w formie zdekompletowanej, trafiły do Pracowni Rękopisów PAN Biblioteki Gdańskiej na podstawie umowy darowizny z 12 października 2016 roku. Formalnym darczyńcą był Gdański Oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Materiały archiwalne, liczące ponad 16.000 obiektów, zostały uporządkowane, pogrupowane i opracowane przez autorkę artykułu. W wyniku prac nad archiwaliami powstało 116 jednostek akcesyjnych (122 tomy w 133 woluminach), których zawartość została ujęta w grupy formalno-rzeczowe. Złożyła się na nie obszerna dokumentacja dotycząca: spraw organizacyjnych związku, planowania i sprawozdawczości, korespondencji Oddziału, ewidencji osobowej, finansów, spraw socjalno-bytowych, opracowań i materiałów redakcyjnych, współpracy z instytucjami krajowymi i zagranicznymi oraz kół i klubów działających w Oddziale, w tym także Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR. Dokumentację załącznikową stanowią wycinki prasowe związane z działalnością Oddziału, druki zaproszeń, wzory różnych formularzy, itp. Omawiając poszczególne grupy formalno-rzeczowe dokumentacji i stan ich zachowania, czy też sygnalizując luki w materiałach archiwalnych, autorka podjęła także próbę rekonstrukcji historii Oddziału Gdańskiego ZLP, w tym panującej wśród członków atmosfery oraz występujących problemów (braki lokalowe, kwestie wydawnicze, warunki bytowe pisarzy, itp.). Artykułowi towarzyszy aneks zawierający wykaz archiwaliów z opisem i numeracją poszczególnych jednostek akcesyjnych.
Go to article

Authors and Affiliations

Krystyna Świerkosz
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Rękopisów
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Gdańsk w początkach XVII wieku należał do najwybitniejszych ośrodków sztuki medalierskiej. Pracujący w mieści wybitni artyści, medalierzy znani i cenieni również w zachodniej Europie, tworzyli swe dzieła dla władców polskich i obcych, na zlecenie Rady Miejskiej, a także na prywatne zamówienia. Medale wybijano w mennicy gdańskiej, zazwyczaj w srebrze, miały różną średnice i wagę. Liczną grupę gdańskich medali z XVII i XVII wieku stanowią tak zwane medale ślubne, zwane także talarami weselnymi. Wśród nich wyróżniono trzy zespoły numizmatów: upamiętniające małżeństwa polskich monarchów, powstałe z okazji ślubu wymienianych z nazwiska osób oraz przeznaczone dla anonimowych nabywców. Ta ostatnia grupa medali cieszyła się dużą popularnością wśród zamożnych mieszkańców Gdańska; najczęściej były wręczane jako podarunek w czasie uroczystości weselnych. Medale ślubne popularność swoją zawdzięczały przede wszystkim kunsztowi i dekoracyjności wykonania, ale także ikonografii opartej na powszechnie znanej symbolice – wyrażającej bogaty wachlarz obiegowych pojęć alegorycznych dotyczących małżeństwa i rodziny, zaczerpniętych z literatury religijnej i klasycznej. Z przedstawieniami korespondują napisy zawierające sentencje etyczne, często odwołujące się do tekstów biblijnych. W artykule uwzględniono również medale jubileuszowe upamiętniające okrągłe rocznice zawarcia małżeństwa, które pojawiły się w XVIII wieku.
Go to article

Authors and Affiliations

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów

Authors and Affiliations

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów

This page uses 'cookies'. Learn more