Search results

Filters

  • Journals
  • Authors
  • Keywords
  • Date
  • Type

Search results

Number of results: 911
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W pracy analizowane jest pojęcie trzech światów Karla R. Poppera. Jego argumenty umożliwiają wyróżnienie w tym polu badań świat czwarty – zawierający rozwój i zastosowanie ludzkiej wiedzy. Akceptuję kryteria Popperowskiego podziału, a pewne wątpliwości dotyczące jego koncepcji rozwiewam używając argumenty dotyczące ewolucji i rozwoju tradycyjnych, elektronicznych mediów i Internetu. Te argumenty wskazują na potrzebę powołania czwartego świata. Autor dyskutuje poglądy w kwestii komunikacji M. McLuhana, D. De Kerckhove’a, P. Levinsona, H. Jenkinsa and J. Pleszczyńskiego, które dostarczają zasadnych argumentów na rzecz tej nowej wzbogaconej klasyfikacji.
Go to article

Authors and Affiliations

Ignacy S. Fiut
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł wychodzi od rozważań zaprezentowanych przez Małgorzatę Czarnocką w O krytyce nauki (Czarnocka 2017) po to, aby przyjrzeć się potencjałowi krytycznemu dualizmu ideał nauki/praktyka nauki. Przedstawione w kontekście, a następnie zestawione zostaje to z Teorią Aktora-Sieci, która z jednej strony w swoich tezach o nauce zbliża się do obrazu krytykowanego przez Czarnocką, ale z drugiej zachowuje podobny potencjał krytyczny. Dzieje się tak, mimo że teoria ta programowo odrzuca dualizm. Prezentowane rozważania koncentrują się wobec tego na tym, aby wyznaczyć punkty wspólne i różnice między podejściem dualistycznym i niedualistycznym w kontekście artykułu Czarnockiej.
Go to article

Authors and Affiliations

Grzegorz Smoliński
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule dokonuję rekonstrukcji i krytycznie omawiam (analizuję) podstawowe zręby Zdzisława Cackowskiego sposobu rozumienia filozofii i nauki. Podkreślam, iż według Cackowskiego filozofia jest nauką (i to nauką nomotetyczną), choć zarazem jest to nauka ze wszystkich najogólniejsza. Filozofia bowiem, podobnie jak nauki szczegółowe, spełnia wszystkie najważniejsze, tak jak je określa Cackowski, warunki i kryteria naukowości. Filozofia ponadto, podobnie jak każda inna nauka, prócz funkcji poznawczej, pełni również istotne funkcje praktyczne, w szczególności światopoglądowo-ideologiczne. Natomiast specyfika (swoistość) filozofii wynika z jej aspiracji uniwersalistycznych i według Cackowskiego polega na bezprecedensowo wysokim (najwyższym) stopniu ogólności odkrywanych przez nią prawidłowości — prawidłowości dotyczących obiektywnie istniejącej rzeczywistości i jej poznania. O specyfice filozofii przesądza zdaniem Cackowskiego również to, że usiłuje ona zgłębić naturę jakościowych skoków pomiędzy podstawowymi segmentami świata realnego, np. pomiędzy obiektami kwantowymi i korpuskularnymi, przyrodą nieorganiczną i organiczną, procesami neuronalnymi i umysłowymi itp. By jednak nie oderwać się od rzeczywistości, zdaniem Cackowskiego, filozoficzne syntezy każdorazowo winny być zakotwiczone w wyspecjalizowanych badaniach nauk szczegółowych, w konkretnych wynikach tych badań oraz w szeroko pojętej praktyce naukowej i społecznej, czyli w sferze praxis. Sposób rozumienia filozofii przez Cackowskiego czyni ją zatem, z jednej strony, zasadniczo zbieżną z pozytywistyczną, scjentystyczną i marksistowską koncepcją filozofii, z drugiej zaś strony — sytuuje ją w wyraźnej opozycji do fenomenologicznej jej koncepcji. Zastrzeżenia i sprzeciw Cackowskiego wobec fenomenologicznego projektu badań filozoficznych były w jego twórczości względnie stałe (z biegiem lat zmieniały się tylko nieznacznie) i z reguły dotyczyły: (1) zakresu i sensu ich autonomii wobec nauk szczegółowych, (2) zasady bezzałożeniowości (i to bez względu na stopień jej radykalizmu), (3) Husserlowskiej „zasady wszelkich zasad” jako głównego metodologicznego principium, (4) fenomenologicznej koncepcji bezpośredniego doświadczenia, (5) możliwości i zakresu poznania ejdetycznego, (6) idei transcendentalizmu i koncepcji czystej świadomości oraz (7) zasadniczej postawy fundamentalistycznej, motywowanej zarówno wątkami kartezjańskimi, jak i, zdaniem Cackowskiego, całkowicie irracjonalną tęsknotą do odkrycia absolutu metafizycznego i epistemologicznego.
Go to article

Authors and Affiliations

Józef Dębowski
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W dotychczasowej recepcji Dialogów Stanisława Lema przyjmuje się, że cała moc argumentacyjna skoncentrowana jest na dialogu ostatnim, w którym pisarz — używając terminologii z zakresu cybernetyki — poddaje krytyce ustrój centralnie sterowany. Autorka podejmuje polemikę z przyjętą opinią i wskazuje na inne zadanie, które postawił przed sobą Lem: czy możliwe jest, a jeśli tak, to pod jakimi warunkami, przeszczepienie ludzkiej świadomości na elektromózg? Tym tropem podąża autorka w niniejszym artykule, analizując warunki konieczne i wystarczające do przeprowadzenia transferu świadomości na nośnik niebiologiczny. Przedstawia też stanowisko Lema w odniesieniu do teorii tożsamości osobowej, koncepcji świadomości czy roli, jaką przypisuje on technologii.
Go to article

Authors and Affiliations

Karolina Owczarek
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The article discusses Nicholas Rescher’s metaphilosophical view of orientational pluralism. In his essay Philosophical Disagreement: An Essay towards Orientational Pluralism in Metaphilosophy Rescher explains a substantial difference between philosophy and science—namely, that philosophers—differently than scientists— continuously propose and undermine various solutions to the same old problems. In philosophy it is difficult to find any consensus or convergence of theories. According to Rescher, this pluralism of theoretical positions is caused by holding by philosophers different sets and hierarchies of cognitive values, i.e. methodological orientations. These orientations are chosen in virtue of some practical postulates, they are of axiological, normative, but not strictly theoretical character. Different methodological orientations yield different evaluations of philosophical theses and arguments. This article shows that Rescher’s account does not determine clearly acceptable cognitive values. If there are no clear criteria of evaluation of methodological orientations, then the described view seems to be identical to relativism adopting the everything goes rule. In addition, accepting orientational pluralism it is hard to avoid the conclusion that discussions between various philosophical schools are futile or can be reduced to non-rational persuasion.
Go to article

Authors and Affiliations

Marek Gurba
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule rozpatruję kluczowe elementy koncepcji człowieka przedstawionej w dziele Człowiek. Jego natura i stanowisko w świecie Arnolda Gehlena. Analizuję próbę ujęcia człowieka jako całości oraz definicję ludzkości jako gatunku „naznaczonego brakiem”, który musi kompensować swe „prymitywne” cechy poprzez działanie. Pokrótce przedstawiam pytania i trudności, z którymi zmagać może się czytelnik poznający model człowieka Gehlena oraz wypracowaną i głoszoną przez niego wizję antropologii filozoficznej, jej zadań oraz metodologii.
Go to article

Authors and Affiliations

Marta Błaszczyńska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł dotyczy omawianego przez Floriana Znanieckiego zagadnienia społecznej roli mędrca. W części pierwszej przedstawione jest koncepcja społecznej roli mędrca na tle innych społecznych ról uczonych. W części drugiej ujęcie Znanieckiego jest konfrontowane z współczesnymi realiami społecznymi i naukowymi
Go to article

Authors and Affiliations

Grzegorz Pyszczek
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Floriana Znanieckiego rozumienie nauk społecznych możemy wpisać w szerszy projekt filozoficzny, który nazywam onto-epistemologią społeczną. Główny cel artykułu to rekonstrukcja filozofii Znanieckiego jako wysiłku badawczego nakierowanego na zbudowanie podstawy nauk społecznych w sensie zakładanym przez XIX-wieczny fundamentalizm, to jest jako poszukiwane podstaw uprawomocnienia nauk. Choć cel ten nie był oryginalny to oryginalne i owocne były środki i sposoby ich stosowania w podejściu Znanieckiego. Onto-epistemologiczne podejście Znanieckiego unika Kartezjańskich i Kantowskich dualizmów, a przede wszystkim unika mono-subiektywnego rozumienia podmiotu. Stopniowanie realności w odniesieniu do przedmiotu nauk społecznych, obiektywność jako przynależność do wielu systemów przedmiotowych to podstawowe wynalazki Znanieckiego dokonane na tej drodze. Główna przesłanka onto-epistemologii może być wyrażona następująco: Ludzkie „poznaję” czy „wiem” jest ufundowane w ludzkim (społecznym) „jestem”, a to z kolei istnienie zawiera niezbywalny moment epistemiczny.
Go to article

Authors and Affiliations

Mariola Kuszyk-Bytniewska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Koncepcja ideałów nauki była wkładem Stefana Amsterdamskiego do sporu na temat racjonalności naukowej. Przyjmując, iż metoda naukowa nie jest zjawiskiem ponadhistorycznym i że towarzyszą jej silne presupozycje normatywne, Amsterdamski staje po stronie Kuhna w jego dyskusji z Popperem oraz jego kontynuatorami i poplecznikami. W istotnym sensie Amsterdamski jest jednak Popperystą, jego intencją jest bowiem rozszerzenie zasięgu krytycznej dyskusji poprzez odniesienie analiz krytycznych do czegoś, co określa on nowożytnym ideałem nauki. Prace Amsterdamskiego, zwłaszcza omawiana w artykule monografia Między historią a metodą, są jednocześnie próbą zabezpieczenia statusu filozofii nauki jako instancji normatywnej w stosunku do ideałów nauki. Artykuł stanowi rekonstrukcję koncepcji Amsterdamskiego i zawiera analizę krytyczną relacji między celami, jakie Amsterdamski sobie stawiał, oraz metodami ich realizacji. Wskazuję na elementy, które wydają mi się w koncepcji ideałów nauki najbardziej problematyczne, sugerując alternatywne sformułowania podnoszonych przez Amsterdamskiego problemów. Wykazuję, iż koncepcja Amsterdamskiego upoważnia do podjęcia próby opracowania nowej koncepcji podmiotu nauki, która to koncepcja mogłaby dostarczyć odpowiednich wskazówek do krytyki nowożytnego ideału nauki.
Go to article

Authors and Affiliations

Anna Michalska

This page uses 'cookies'. Learn more