Handel morski krajów bałtyckich w epoce nowożytnej (XVI–XVIII w.) wykazywał silne powiązania z Europą Zachodnią, a także ożywione kontakty żeglugowe i handlowe wewnątrz basenu Bałtyku, głównie w relacji południe–północ. Ten kierunek wymiany w wypadku Polski zyskał na znaczeniu w XVIII w., kiedy rosło znaczenie kontaktów handlowych z krajami skandynawskimi kosztem Holandii. Głównym partnerem gospodarczym Polski na Bałtyku była Szwecja. Między tymi państwami wykształciły się silne powiązania rynkowe, czemu sprzyjał komplementarny charakter wymiany handlowej. Szwecja występowała jako znaczący odbiorca żywności, głównie zboża, a zarazem dostawca ważnych artykułów przemysłowych, głównie żelaza. Z komplementarnością gospodarki Szwecji i Polski wiąże się udział Polski w obrotach handlowych Szwecji, jej rola w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych (głównie żyto i pszenica) północnego sąsiada i jej znaczenie jako odbiorcy najważniejszego artykułu eksportowego Szwecji – żelaza. Na podstawie statystycznych zestawień szwedzkich i polskich można pokazać, jak kształtowała się wielkość obrotów polsko-szwedzkich, jaki był bilans tych obrotów (dla większości okresu korzystny dla Polski), rodzaj i ilość wymienianych towarów między Szwecją a Polską, trendy rozwojowe, udział poszczególnych towarów w całości obrotów. Przechodząc do problematyki żeglugi między Polską a Szwecją, należy zwrócić uwagę na ruch statków między tymi krajami (liczba i tonaż), bandery obsługujące tę żeglugę, porty uczestniczące w handlu morskim obu krajów. Negatywne konsekwencje dla relacji gospodarczych polsko-szwedzkich miały konflikty wojenne, które angażowały państwa leżące nad Bałtykiem. Perturbacje w działalności handlu podczas wojen (wojna północna lat 1700–1721, oblężenie Gdańska w latach 1733–1734, wojny szwedzko-rosyjskie w latach 1741–1743 i 1788–1790) znalazły odbicie w ruchu żeglugowym zarówno Polski, jak i Szwecji, w obrotach handlu i jego strukturze.

W artykule podjęto próbę syntetycznej oceny pierwotnego rynku surowców żelaza oraz stali na przestrzeni stulecia w kontekście oceny perspektyw i wskazania czynników decydujących o przydatności złóż do wydobycia. Wyroby ze stali mają kluczowe znaczenie dla gospodarki światowej, a ich produkcja wywiera duży wpływ na stan środowiska. Podstawowym czynnikiem jest ogromna skala produkcji i tempo wzrostu, niespotykane wśród surowców mineralnych. Produkcja rud i koncentratów żelaza wzrosła na przestrzeni stulecia trzydziestokrotnie, a geologiczna baza zasobowa przy obecnym poziomie konsumpcji zapewnia niemal 250-letni okres wystarczalności. Nastąpiły ogromne zmiany w światowej geografii górnictwa rud i hutnictwa stali. Przemysł wydobywczy rud żelaza jest motorem napędowym innych działalności gospodarczych (transportu lądowego, frachtu, metalurgii) i angażuje ogromne środki kapitałowe i ludzkie. Zużycie surowców żelaza jest też uważane za istotny wskaźnik rozwoju państw i bieżącej, a nawet przyszłej koniunktury. Przyrost liczby ludności pozostaje zatem jednym z kluczowych czynników stymulujących. Ceny rud i koncentratów żelaza zależą od jakości surowca, warunków dostaw, równowagi rynkowej oraz ciężaru zamawianego ładunku. Są one zwykle przedmiotem negocjacji. W przeszłości były to kontrakty wieloletnie, podczas gdy obecnie uzyskują znaczenie transakcje krótkoterminowe (roczne, kwartalne) i bieżące typu spot. Ceny rud i koncentratów względem cen stali wykazują wzajemnie silną korelację. Średnie zawartości żelaza w zasobach przemysłowych u największych producentów uległy obniżeniu w XXI w., jakkolwiek nie przekłada się to na jakość urobku górniczego. Prowadzona jest zwykle eksploatacja tylko bogatszych partii złóż. Wysoka zawartość żelaza w urobku jest odpowiedzią na wymogi technologiczne metalurgii, gdzie wsad wielkopiecowy powinien zawierać przynajmniej 56% Fe i 5–8% FeO. Przy braku przesłanek niedoboru podaży ze strony geologiczno-górniczej (obfita baza zasobowa) uzasadnieniem wyboru złoża do eksploatacji jest obecnie maksymalizacja zysku oraz względy społeczne i środowiskowe.

Wyroby stalowe i żeliwne ze względu na niską cenę i korzystne właściwości znajdują najszersze zastosowanie wśród metali w gospodarce, a ich zużycie stało się wskaźnikiem rozwoju gospodarczego. W artykule przedstawiono charakterystykę surowców żelaza w odniesieniu do obecnych wymagań hutnictwa. Globalizacja handlu i rozwój technologii wytwarzania stali w ostatnim półwieczu spowodowały istotne zmiany w jakości wsadowych surowców mineralnych. Wymusiło to usprawnienie technologii przeróbczych przez zakłady górnicze. Przedmiotem światowego handlu są obecnie standardowe koncentraty o zawartości żelaza ponad 60%, tj. niemal dwukrotnie bogatsze niż rudy przetwarzane w połowie XX wieku w wielu krajach. Udoskonalone zostały sposoby oceny jakości surowców wsadowych i zaostrzono normy jakości.

W publikacji dokonano przeglądu wymagań jakościowych najbardziej istotnych surowców: rud i koncentratów żelaza, złomu stalowego, głównych metali stopowych, węgla koksowego i koksu oraz gazu i innych nośników energii. Zwrócono szczególną uwagę na metodykę badania jakości surowców oraz standaryzację surowców wsadowych. Jakość surowców oceniana jest wieloparametrycznie; istotne są zarówno cechy chemiczne, jak i fizyczne. Gorsze parametry jakościowe surowców wsadowych skutkują niższymi cenami uzyskiwanymi przez dostawców w obrocie.

Rynki tych surowców są zróżnicowane, kierowane odrębnymi i częściowo nowymi regułami. W obrocie handlowym funkcjonują standardy odniesień cenowych (np. ceny węgla metalurgicznego w Australii czy indeksy cenowe koncentratów żelaza). Część surowców kwotowana jest w systemie giełdowym (niektóre składniki stopowe i złom stalowy). Rezygnacja z powszechnych dawniej kontraktów wieloletnich doprowadziła do dużych wahań cen, które osiągnęły podobną skalę jak inne metale.