Sądownictwo polubowne opiera się na autonomii woli stron. W arbitrażu międzyna-rodowym, w ramach przyznanej stronom autonomii, mają one możliwość wyboru przede wszystkim miejsca arbitrażu w danym państwie, mogą określić prawo właściwe arbitrażu oraz umowy, a także procedurę, według której przeprowadzone zostanie postępowanie. W niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące sądownictwa polubownego opierającego się na autonomii stron.

Sztuczna inteligencja (artificial intelligence – AI) wpływa na zmiany w arbitrażu przez poprawę jego efektywności, w tym również w zakresie procesu decyzyjnego. Jednym z najbardziej istotnych zastosowań sztucznej inteligencji w arbitrażu morskim jest wykorzystanie algorytmów uczenia maszynowego do przewidywania wyników spraw (predykcja). Analizując ogromne ilości danych historycznych, AI dostarcza przydatnych kompilacji i prognoz, umożliwiając podejmowanie bardziej świadomych decyzji. Systemy sztucznej inteligencji (AI systems) stosowane w sądownictwie arbitrażowym można analizować jako systemy wysokiego ryzyka. Narzędzia do automatyzacji i technologii prawnych cechuje zdolność uczenia się i ewolucji przy każdym wdrożeniu. W przyszłości zaawansowane zastosowanie zautomatyzowanych systemów AI w arbi-trażu mogłoby polegać na korzystaniu z pomocy „instruktora AI”. W niniejszym artykule zostały przedstawione wybrane zagadnienia związane z zastosowaniem AI w arbitrażu, w tym w szczególności arbitrażu morskim, z uwzględnieniem etyki i społecznej odpowiedzialności w kontekście dalszego rozwoju sztucznej inteligencji.

Postępowanie polubowne (arbitraż) cechuje zwykle większa swoboda, odformalizowanie oraz przyjęcie zasad wybranych przez strony. Regulaminy międzynarodowych instytucji arbitrażowych zawierają krótkie, chociaż wyczerpujące regulacje, mieszczące się średnio w czterdziestu paragrafach tekstu. Jak zatem zareagować, gdy w spokojnie przebiegające postępowania arbitrażowe wkrada się wojna? Doświadczenia wojenne były i w dużym zakresie są oszczędzone naszym prawnikom od około 80 laty. Jak postępować w arbi-trażu międzynarodowym, jeżeli jesteśmy arbitrem w sporze toczącym się w jednym z wojujących państw? Autor niniejszego artykułu postara się udzielić kilku wskazówek na podstawie własnych doświadczeń nabytych od czasu rozpoczęcia działań wojennych wiążących aż trzech naszych sąsiadów: Białoruś, Rosję i Ukrainę.

Pozycja prawna arbitra opiera się na jego niezależności od stron postępowania arbi-trażowego oraz bezstronności. Podstawą powołania arbitra jest zawarty między stronami zapis na sąd polubowny. W niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z kwalifikacjami arbitrów, sposobem ich powoływania, statusem arbitra, odpowiedzialnością cywilną arbitrów oraz tajemnicą arbitrażową.

Sądownictwo polubowne (arbitrażowe) ma na celu poszukiwanie optymalnych metod rozwiązywania sporów. Stosowanie polubownych metod rozwiązywania sporów sięga starożytności. Współcześnie sądownictwo polubowne stoi wobec wielu wyzwań. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów sądownictwa polubownego z perspektywy historycznej oraz czasów obecnych, a także jego rozwoju, z jednoczesnym wskazaniem pojawiających się przed nim zagrożeń i wyzwań.