Celem każdego rządu jest stworzenie dobrych warunków dla zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego, co wiąże się z kolei z rozwojem gospodarki danego kraju. W poszczególnych państwach przyjmuje się indywidualne modele zarządzania sektorem energetycznym. W Polsce coraz częściej podejmowane są próby określenia nowego modelu strategii energetycznej, spełniającego oczekiwania odbiorców, przy jednoczesnym wypełnieniu wymogów stawianych przez Unię Europejską. W niniejszym artykule przeanalizowano klastry funkcjonujące na krajowym rynku. Wskazano ich wspólne i odmienne cechy, a także podkreślono ich rolę w zrównoważonym rozwoju gospodarki.

Rozwój gospodarczy jest ściśle uzależniony od dostępu do tanich, niezawodnych i zróżnicowanych pod względem wykorzystywanego paliwa pierwotnego źródeł energii. Ramy strategiczne budowy miksu energetycznego określa polityka energetyczna państwa, której kształt w zakresie jej obligatoryjnych elementów został określony w ustawie Prawo energetyczne. Zadaniem polityki energetycznej jest kreowanie kształtu przyszłego sektora elektroenergetycznego w tym projektowanie najkorzystniejszych rozwiązań systemowych, regulacyjnych i technicznych gwarantujących utrzymanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa energetycznego kraju, a także monitoring rozwoju systemu oraz projektowanie i wdrażanie zmian mających na celu optymalizację funkcjonujących mechanizmów. Wizja rozwoju systemu elektroenergetycznego na poziomie globalnym powinna także odzwierciedlać zmiany w zakresie tworzenia się struktur rozproszonej energetyki obywatelskiej. Niestety wyniki przeprowadzonych analiz wskazują na istniejące niedoskonałości systemu akwizycji danych i informacji, które powinny być wykorzystywane w procesie planowania. Jest to szczególnie istotne z perspektywy dynamicznie rozwijającej się koncepcji samowystarczalności energetycznej gmin oraz powstawania klastrów energii. W artykule przedstawiona została charakterystyka funkcjonowania planowania strategicznego w obszarze elektroenergetyki wraz z ilustracją niewłaściwie funkcjonujących mechanizmów przekazywania informacji w kontekście rozwoju rozproszonej energetyki obywatelskiej.

Rynek energii w Polsce sukcesywnie ewoluuje w kierunku promowania i intensywnego rozwoju energetyki obywatelskiej przekładającego się na różnego rodzaju inicjatywy i działania o zasięgu regionalnym i lokalnym. Jednym z takich działań jest dążenie do szeroko rozumianego stworzenia właściwych warunków do budowy samowystarczalności energetycznej na poziomie gmin. Cel ten ma charakter perspektywiczny i może być ciekawą alternatywą dla energetyki zawodowej w obszarze poprawy bezpieczeństwa energetycznego i tworzenia zasobów wytwórczych bazujących na lokalnej strukturze energy-mix. Równolegle tworzone są regulacje, mechanizmy i narzędzia wspierające realizację tych celów. W artykule opisany został przykładowy model postępowania, który wpisuje się w realizację celu uzyskania samowystarczalności energetycznej jednej z gmin rolniczych. Koncepcja ta dotyczy budowy klastra energii na podstawie partnerstwa publiczno-prywatnego. W ramach inicjatyw klastrowych możliwe staje się stworzenie lokalnych obszarów samowystarczalności energetycznej, gwarantującej uczestnikom klastra osiąganie korzyści na poziomie zarówno partykularnym, jak i zbiorowym. Na poziomie indywidualnych korzyści odbiorcy mogą uzyskać tańszą energię elektryczną i ciepło, a wytwórcy korzystniejsze względem rynkowych ceny sprzedaży energii. W ramach dodatkowych korzyści uzyskuje się pobudzenie gospodarki na poziomie lokalnym i regionalnym, wzrost konkurencyjności oraz poprawę bezpieczeństwa dostaw mediów. W artykule przedstawiono także wyniki analiz bilansu energetycznego gminy wraz z rekomendacją w zakresie technologii gwarantujących uzyskanie samowystarczalności energetycznej. Dla wybranej technologii zilustrowany został proces realizacji inwestycji w źródło wytwórcze wraz z oceną przychodowo-kosztową, modelem finansowania i bilansem korzyści po stronie uczestników klastra. Dowiedziona została tym samym teza, że klastry energii mogą być skutecznym narzędziem realizacji celu samowystarczalności energetycznej gmin.

Zanieczyszczenie środowiska, zmiany klimatyczne i bezpieczeństwo energetyczne są znaczącymi problemami. Degradujące środowisko paliwa kopalne winny być zastępowane przez czyste, niewyczerpywalne źródła energii. Wymaga to znacznych zmian w infrastrukturze energetycznej, jak również promowania energii z odnawialnych źródeł energii (OZE). Stają się one siłą napędową dla wzrostu ekonomicznego i wzmacniania bezpieczeństwa energetycznego. Instytucje publiczne winny promować OZE poprzez implementację efektywnych kosztowo rozwiązań. Poprzez działania na poziomie narodowym można zniwelować wiele istniejących barier dla publicznych i prywatnych inwestorów, w tym barier dotyczących braku koordynacji pomiędzy różnymi organami zatwierdzającymi na szczeblu krajowym, jak również stymulowaniu potencjału administracyjnego do wdrażania projektów energetycznych. Winno to być przejrzyste dla wszystkich inwestorów. Brakuje systemu wsparcia na zasadach rynkowych dla małych producentów energii elektrycznej wytwarzanej na własne potrzeby. Obecnie w Polsce brakuje regulacji prawnych stwarzających zachęty dla decentralizacji produkcji energii. W artykule pokazano obecnie istniejące rozwiązania na tle funkcjonujących w świecie. Rozwój technologii opartej na zielonej energii zależy od wielu czynników. Autorka identyfikuje kilka najistotniejszych, głównie finansowych, prawnych i społeczno-środowiskowych. Przedstawiono również propozycje narzędzi polityki wsparcia tworzenia i rozwoju klastrów energii w Polsce, wprowadzenie których znacząco ułatwi użycie odnawialnych źródeł energii.