Artykuł źródłowy przedstawia nieznany do tej pory odpis zeznań Franza Zie-reisa, przechowywany w dziale rękopisów PAN Biblioteki Gdańskiej (Ms. 5193). Ziereis był niemieckim zbrodniarzem wojennym, długoletnim komendantem KL Mauthausen (1939–1945). Zeznawał dobrowolnie 24 maja 1945 roku, niedługo przed swoją śmiercią w wyniku ran odniesionych podczas zatrzymania przez amerykańskich żołnierzy. Choć zeznania ostatniego komendanta KL Mauthausen były już niejednokrotnie wykorzysty-wane (między innymi podczas tzw. głównego procesu zbrodniarzy niemieckich przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze w latach 1945–1946) i publikowane, to w istocie nigdy dotąd nie zostały przedstawione w języku polskim z komentarzem naukowym. W artykule podjęto także próbę identyfikacji istniejących do tej pory w polskich zbiorach rękopisów bądź odpisów zeznań Ziereisa, ze wskazaniem na podstawowe różnice między nimi.

Ruth Klüger, a writer of Jewish origin born in Austria in 1931, initiates discourse on ethical issues in the modern humanities by suggesting that women displayed greater morality in the context of the drama of the Shoah. This discourse requires emphasis, but also critical analysis. Referring to the philosophical and psychological as well as to the historical context, that is specifically to the events of World War II, I attempt to reflect on the women’s ethics of care and answer the question whether the indicated differences undermine the existence of a human morality shared by both sexes, that is whether morality depends on sex. The purpose of the interdisciplinary interpretations in the present analysis is to recognize the challenges and problems related to the condition of human dignity raised by Klüger in her argumentation.