Specyfika podejścia Karla Jaspersa do sposobów poznania człowieka ujawniła się już w pierwszym okresie jego działalności, w pracach psychopatologicznych, w których rozumienie, uważane za metodę nauk humanistycznych, występowało łącznie z wyjaśnianiem – metodą stosowaną na gruncie nauk przyrodniczych. Stosunek Jaspersa do obu tych metod badawczych zmieniał się wraz z nasilaniem się jego wątpliwości co do możliwości naukowej wiedzy o człowieku. W pracach psychopatologicznych rozumienie i wyjaśnianie odnosiły się do dwóch aspektów choroby psychicznej i były uzupełniane o opis fenomenologiczny. Natomiast w psychologii światopoglądów rozumienie oddzieliło się od wyjaśniania i nabrało nowego znaczenia. Uznane zostało za podstawowy element ludzkiego świata. O ile psychologia rozumiejąca stosowana w pracach psychopatologicznych Jaspersa miała wiele wspólnego z socjologią rozumiejącą Maxa Webera, a rozumienie, stanowiące jej podstawową metodę, polegało na poszukiwaniu związków sensu w przeżyciach chorego człowieka, o tyle w psychologii światopoglądów rozumienie było bliższe tradycji jego ujmowania wywodzącej się od Wilhelma Diltheya. Ta zmiana wiązała się z ukierunkowaniem refleksji Jaspersa nad człowiekiem na wolność (egzystencję), której nie da się uprzedmiotowić.
The paper aims to propose a method of historical investigation of emotions in the past. The author rethinks the phenomenon of empathy as a potential research tool for grasping the emotions of past events’ agents. He provides a psychology-based defi nition and an overview of historiographic traditions associated with empathy. He discusses limitations regarding validity (accuracy) and intersubjective control of empathy. Subsequently, the author proposes how to overcome these limitations.
The article attempts to prove that Darwinism in popular culture plays a role of a theory of everything. Bestselling authors of popular science such as Edward O. Wilson, Richard Dawkins and Bill Bryson have acquainted general public with the theory of evolution, and its newest facet — the Modern Synthesis. Darwinian paradigms, as defined by Thomas Kuhn, are also used in popular books on cosmology, sociobiology, psychology, and religious studies. Moreover, the Darwinian grand narrative of evolutional history shapes the way in which contemporary mass culture presents the history of our planet in numerous educational TV series. Last but not least, Charles Darwin himself has recently become a popular icon and the story of his life is remade in a growing number of fiction and non-fiction books and movies.
W artykule podjęto próbę systematyzacji sposobów konceptualizacji pojęcia kultury przez jej rzeczywistych i potencjalnych konsumentów. Rozumienie kultury traktujemy jako poznawczy element postawy, który jest powiązany z praktykami uczestnictwa w kulturze. Badania jakościowe, prowadzone w ramach ewaluacji Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, pozwoliły zidentyfikować cztery odmienne sposoby rozumienia kultury, które określają nadawany jej sens, znaczenie oraz sposoby uczestnictwa. W konkluzjach omawiamy zasadnicze czynniki różnicujące podejście do kultury. Wskazujemy także, że skuteczna polityka zorientowana na zwiększanie uczestnictwa w kulturze nie może ograniczać się do tworzenia oferty, ale powinna uwzględniać także kształtowanie i upowszechnianie inkluzywnych sposobów rozumienia kultury.