Artykuł zawiera rozważania nad historyczną ewolucją globalizacji w kontekście rywalizacji dwóch koncepcji organizacji gospodarki: opcji propaństwowej i opcji prorynkowej. Autor przyjął założenie, że globalizacja jest trwałą cechą ludzkich dążeń. Na początku czasów nowożytnych tendencja ta splotła się z przemienną dominacją opcji propaństwowych oraz prorynkowych i w takiej postaci występuje do czasów obecnych. Liberalna myśl ekonomiczna wyraziła to przeciwieństwo w formule: rynek versus państwo. W ciągu pięciu minionych wieków wystąpiło pięć etapów przemiennej dominacji opcji propaństwowych i prorynkowych, splecionych z globalizacją. Rozpoczyna je merkantylizm z dużą rolą państwa, a jego antytezą jest wolnokonkurencyjny kapitalizm z XIX wieku. Dwa ostatnie etapy: neoliberalizm z lat 1980–2008 oraz jego antytezę z lat 2009–2019 omówione zostały dość dokładnie. Wcześniejsze etapy potraktowano jako tło historyczne. Analizę poprzedzono szkicem teoretycznego modelu globalizacji połączonej z przemienną dominacją opcji propaństwowych i prorynkowych, który można taktować jako wartość dodaną do dorobku myśli ekonomicznej o wzajemnych relacjach między państwem a rynkiem.