In her article the Author follows the gradual change in Feliks Koneczny's approach to history and its understanding. Feliks Koneczny, a Polish historian from the turn of I 9th/20th centuries, started as a professional historian, to include philosophical reflections in his works and end with a work devoted to moral issues.

Prawo ochrony środowiska, czy też prawo środowiska, przechodziło i przechodzi ewolucję. Jest ona wyrazem wzrastającej samoświadomości społecznej związanej ze stanem środowiska i zagrożeniami dla niego. Wzrastająca świadomość obejmuje też płaszczyzny konfliktów, które się w związku z tym pojawiają: antropocentryzm czy biocentryzm, oddziaływanie i pozyskiwanie zasobów czy też zakaz? Konflikty te nie są obecnie rozwiązywalne, co oznacza, że prawo środowiska musi zmierzać nie w stronę konfrontacyjną, lecz w stronę kooperacyjną. Należy się pogodzić z istnieniem uświadomionych konfliktów, jednak trzeba zmierzać do ich łagodzenia i zapewnienia urzeczywistniania wszystkich wartości, a nie koncentrować się jedynie na rozwiązywaniu tych konfliktów w systemie 0:1. Kierunek rozwoju prawa środowiska, u podstaw którego leży zasada zrównoważonego rozwoju, godząca skonfliktowane wartości, jest najwłaściwszym sposobem prawnej ochrony środowiska i stanowić będzie o jej przyszłości

Henryk Elzenberg zajmował się aksjologią merytoryczną i aksjologią formalną. Można wyróżnić względnie wyraźne okresy tej działalności. Aksjologia merytoryczna przypadła głównie na okres od około 1910 do 1931 r. Do roku 1930 Elzenberg opracowywał różne szczegółowe zagadnienia, potem w latach 1930–1931 analizy jego koncentrowały się m.in. na podsumowaniu szczegółowej aksjologii merytorycznej. Aksjologię formalną Elzenberg rozwijał od 1930 r. do maja 1940 r. W okresie późniejszym zaczął wątpić w swoje wcześniejsze ustalenia. Ten okres wątpienia trwał od maja 1940 do około grudnia 1943 r.

W artykule analizuję Elzenberga koncepcję wartości ujemnej w świetle jego aksjologii. Ukazuję konsekwencje teorii Elzenberga, przedstawiam jej zalety i wady. Te ostatnie staram się zminimalizować, dokonując – w duchu Elzenberga – uzupełnień oryginalnej koncepcji. W ostatniej części artykułu pokazuję, jak można stworzyć jednolitą teorię wartości ujemnej – i wartości w ogóle – która obejmowałaby zarówno wartości perfekcyjne, jak też wartości utylitarne, a także uwzględniała stopniowalność cech.

Autor stara się zrekonstruować system etyczny Henryka Elzenberga, wskazując na możliwość ujęcia pewnych wątków etyki społecznej, które Elzenberg raczej pomijał, w strukturę i ramy pojęciowe jego poglądów. Te ogólne ramy aksjologii Elzenberga to przede wszystkim podział na umocowane ontologicznie wartości perfekcyjne i utylitarne; przypisujemy je motywom, stanom rzeczy, nawet przedmiotom. Podstawowe pytanie autora brzmi: czy nie można także przypisywać wartości perfekcyjnej pewnym stanom rzeczy i postawom ludzkim w życiu społecznym (społeczeństwo takie, jakie powinno być)? Pewne elementy teorii Elzenberga usprawiedliwiają zastosowanie innego podziału racji i motywów niż jego własny – i lepiej otwierającego przestrzeń dla idei społecznych; jest to podział na racje/motywy bezosobowe (racje nie-egoistyczne lub prospołeczne, np. likwidacja nędzy na świecie) i osobiste, skupione na wartościach sprzyjających moralnej doskonałości podmiotu, m.in. takich jak wyrzeczenie, ofiara, bohaterstwo, czy – ogólniej – sprzyjających rozwojowi jego życia duchowego.

Artykuł jest spojrzeniem na życie jednego z najwybitniejszych aksjologów polskich XX wieku. Henryk Elzenberg już od dzieciństwa był obywatelem Europy. Edukację szkolną pobierał w Szwajcarii, studia odbył na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Paryskiego. W roku 1909 doktoryzował się na Sorbonie na podstawie pracy Le sentiment religieux chez Leconte de Lisle. Zawsze czuł się Polakiem o czym najdobitniej świadczy to, iż w roku 1914 na ochotnika wstąpił do Legionów Piłsudskiego i spędził na froncie 3,5 miesiąca, a w 1920 r. ponownie na ochotnika wstąpił do wojska i ruszył na wojnę z bolszewikami. W 1921 r. habilitował się w Krakowie na podstawie pracy Marek Aureliusz. Z historii i psychologii etyki w zakresie etyki i historii filozofii. Następnie pracował w Warszawie i w Wilnie. Po II wojnie światowej przybył do Lublina, by następnie osiąść w Toruniu. W latach 50. jako „niepoprawny idealista” został odsunięty od pracy ze studentami. Praca dydaktyczna nie była jego pasją, a tą była przede wszystkim działalność naukowa. W zasadzie wychował jednego ucznia, którym był poeta Zbigniew Herbert. Trudno przecenić wpływ Elzenberga-nonkonformisty nie tylko na twórczość, ale i postawę życiową Herberta. „Nie umrzeć jako pies na łańcuchu” to dewiza życiowa, którą niewątpliwie Mistrz zaszczepił swemu Uczniowi. Dla rzesz polskich intelektualistów pozostaje autorem prowadzonego przez całe życie dziennika intelektualnego Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu.

Looking at something is considered a fundamental act of awareness. What constitutes its embodied manifestation – the gaze – can be realized as a specific axiological variant of the value of evil. The article is devoted to this particular, closed-in-the‑gaze manifestation of the value of evil in the literary work. The point of reference is identified in two famous epic works: Doctor Faustus by Thomas Mann (1947) and The Kindly Ones by Jonathan Littell (2006). The evil gaze identifies the main characters of either novel, Adrian Leverkühn and Maximilian Aue. Whether the artistic structuring of the evil gaze is presented in the novels with the same means, or perhaps with the use of different tools of literary transmission of axiological content, is the issue lying at the center of considerations. In fact, it is not the only issue, as it is part of a broader reflection on the so-called restraining of values in a literary work in general. (Translated from Polish by Katarzyna Rogalska‑Chodecka)

In 2020, in Poland, a national commemoration of two eminent religious philosophers was celebrated: it was dedicated to the memory of Friar J.M. Bocheński O.P. and Pope St. John Paul II. In the paper, I recapitulate fundamental ideas of The Logic of Religion (1965) by the former author and sum up the key issues of the doctoral thesis The Doctrine of Faith in St. John of the Cross (1948) by the latter. I also mention St. John Henry Cardinal Newman’s Grammar of Ascent (1870), because in Polish translation this book is entitled A Logic of Faith. In order to compare those heterogeneous conceptions of religious faith I reach out to logical semiotics, and using its tools I try to find a symbolic meaning of religious speech that could be accepted equally by religious thinkers and by non‑believers. I propose to understand religious speech as having not only literal sense, and not only a metaphysical meaning, but also, as I claim, the power to activate values that guide human behavior. I hope this is a conciliatory proposition because it places semiotics on a neutral footing among religious dogmas. In this perspective, mysticism can be described as a pragmatic aspect of language that emerges when a user refers to a transcendent reality.