W 1969 roku miała miejsce XXIV Sesja Generalna ONZ na temat aktualnego stanu środowiska na świecie. Raport U. Thanta ostrzegał przed postępującą degradacją natury. Konieczna stała się zmiana systemu wartości. Od lat 70. ochrona przyrody jest priorytetem. Rozpoczęła się era budownictwa zrównoważonego, w którym słońce odgrywa kluczową rolę. Celem artykułu jest przypomnienie istotności słońca w kształtowaniu architektury na przestrzeni wieków, oraz próba oceny jego ważności w przyszłości budownictwa.

The article presents the first pioneering attempt to shape the architectural form in the mountains on the basis of traditional architecture and its further evolution to neoregional modern form. Important here is capitalizing on the tradition and the search for new meeting methods of mountain architecture. This evolution should take place at different levels of development - from research on the forms of the original, by drawing on traditional solutions and prospecting for new solutions. In this methodology became famous Cracow design school in the landscape under the direction of Prof. Włodzimierz Gruszczyński and generations of his students, who in later years, despite the difficulties emphasized the seriousness of the debate on items subject.

This paper introduces a compelling new way to think about the education and practice of architecture. “Intelligent architecture” is founded on the basis of how the human mind perceives and interacts with the material world. Perhaps surprisingly, this scientifically-conceived process for architectural design and building leads to a more human architecture, one with a renewed respect for traditional systems of architectural design. Scientific insight into architecture’s origins and manner of conception gives us a profound appreciation of useful solutions embedded in our architectural heritage. This development reverses a century-old practice in industrial-modernist architecture, which advocated erasing the past rather than learning from it. By understanding essential human engagement with the built environment, architects are able to foster greater human wellbeing in the material structures they build.

Zabudowa drewniana pochodząca z końca XIX i pocz. XX w. w Samarze, w Rosji, jest jednym z przykładów nadwołżańskiej architektury drewnianej, charakteryzującej się bogatym zdobnictwem oraz formą. Ciekawym zjawiskiem w XIX w. stało się zastępowanie architektury murowanej architekturą drewnianą. Fenomen ten spowodowany był napływem ludności wiejskiej do miasta. Z drewna budowano nie tylko zabudowę mieszkaniową, ale i budynki użyteczności publicznej (kościoły, szpitale, szkoły) oraz małą architekturę. Początkowo architektura ta znajdowała się na obrzeżach miasta. Wraz z jej popularyzacją wśród urzędników, zaczęła ona występować również w centrum miasta w miejscu wolnych parceli. Można wyróżnić wiele typów tej zabudowy: od najprostszych jednoizbowych po dwu- i trzykondygnacyjne domy ważnych urzędników. Zabudowa ta najczęściej występowała w konstrukcji zrębowej oraz szkieletowej (podziały wewnętrzne, wykusze, wieże). Ostatni wymieniony typ zabudowy mógł mieć konstrukcję mieszaną – parter był murowany, natomiast pozostałe kondygnacje drewniane. Budynki mieszkalne najczęściej zwieńczone były dachem dwuspadowym, natomiast wykusz i ryzality – dachem wieżowym. Układ funkcjonalno – przestrzenny poszczególnych rodzajów zabudowy był określony. Charakterystyczna dla tej zabudowy stała się dekoracja. W przeważającej części motywami ornamentu były formy zoomorficzne, fitomorficzne, geometryczne oraz występowały typowe formy ludowe. Dekorowane były szczyty, okna szczytowe, wiatrownice, zwieńczenia szczytów, listwy podokapowe, naroża budynku (kożuchowanie), nad- i podokienniki. Przybierały one różne formy oraz kształty. Najbardziej charakterystyczne stały się nad- i podokiennik, tworząc dekorowane obramienia okienne. Ich charakterystyczną cechą kompozycyjną była symetria. Z czasem formy obramień okiennych ulegały przekształceniu (przesuwano je względem lica ściany, spiętrzano). Ważnym elementem elewacji stały się akcenty, takie jak ryzality, wykusze, wieżyczki, balkony i niewielkie lukarny. Były one bardzo różne i występowały w dowolnej kombinacji. Cechy architektury drewnianej nawiązują do stylu, jaki panował w XIX w. – eklektyzmu. W Rosji mamy do czynienia ze swoistą odmianą eklektyzmu, polegającą na połączeniu tradycyjnych form architektury rosyjskiej – np. kokosznik – z formami zachodnioeuropejskimi różnych epok.

The article presents two generations of Chinese architects (architects of the so-called First and Second Wave) operating in the post-Mao period, that is, since the reforms of Deng Xiaoping. The main purpose of the article is to present the works of the youngest architects of the Second Wave and try to characterize them. Examples illustrating the article are the realizations of such offices as: META-Project (Wang Shuo), TAOA (Tao Lei), ZAO/standardarchitecture (Zhang Ke), Zhao Yang Architects and DnA_Design and Architecture (Xu Tiantian). Selected projects are certainly an inspiring example of the experimental Chinese architecture of recent years – critical architecture, which in response to the mistakes of previous years, associated with extensive modernization of cities, tried to rebuild the relationship with the lost tradition, direct and focus its attention to problems of locality and man and his heritage in the modern world. The article was compiled on the basis of source materials obtained directly from architectural offices as part of the author’s work on the exhibition Contemporary Architecture of China, Localized Modernism. The author together with prof. Wang Lu (Tsinghua Univ., Beijing) were co-curators of this first presentation of Chinese architecture in Poland. The exhibition was presented at the Manggha Museum, its opening was accompanied by the Architecture Biennial in Krakow in 2017.

The article discusses the current situation of the periodical in the context of changes in Polish science—the manner of its organisation, to be precise. The Journal of the Commission of Urban Design and Architecture of the Krakow branch of the Polish Academy of Sciences is a scientific periodical that is fifty years old and enjoys the acknowledgment of the Polish community of scholars from the fields of architecture, urban plan�ning and the disciplines related to them. The latest events, the reform of higher education in particular, have introduced significant changes. The journal’s adaptation to new conditions leads to new opportunities for Polish scholars.
The work also concisely outlines the main themes that are the subject of discussions by authors and that constitute the content of this volume.

The article presents the project and realization of Ivigna (in Merano, Italy) aerial cable car project designed by architect Roland Baldi. The boxed form has been boldly and confidently introduced into the surrounding mountains, despite distancing itself from standard references to genius loci of the natural landscape. This project presents an avant-garde, innovative and reliable approach to the composition of architecture in the context of a mountain landscape. Despite the severity of forms, a kind of architectural rhythm and lightness of shaping the object introduced in the context of an open space can be sense here. It is essential to seek new forms and technologies for communing with nature and culture, in order to shape interesting modernist architecture, entering the twenty-first century.

Określenie architektura uzdrowiskowa odnosi się do obiektów i terenów zielonych ściśle związanych z realizacją zadań dotyczących lecznictwa uzdrowiskowego [Biesiekierski 1999]. Forma tych obiektów wynika ścisłe z funkcji, jaką pełnia w całym tym procesie. Na obszarze Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, południowej części województwa Dolnośląskiego występują bogate złoża wód mineralnych. Te źródła oraz warunki mikroklimatyczne były podstawą powstania i rozwoju licznych uzdrowisk na tym terenie. Charakterystyczne obiekty dolnośląskiej architektury uzdrowiskowej takie jak hale spacerowe i pijalnie wód mineralnych, mimo iż trudno jest dostrzec w nich jednolitości stylowej mają zasadnicze znaczenie w zachowaniu tożsamości i obrazu kulturowego tych uzdrowisk. Wszelkie działania podjęte w przyszłości, obejmujące obiekty architektury uzdrowiskowej powinny mieć na uwadze zachowanie ciągłości formalnej i funkcjonalnej w odniesieniu do obszaru uzdrowiska i struktury miasta.

Rośliny okrywowe to sztucznie utworzona grupa charakteryzująca się określonymi cechami morfologicznymi – są gęste, nisko się krzewią i szybko rozrastają. Do grupy tej należą zarówno byliny, pnącza, trawy ozdobne, krzewinki, paprocie, jak i krzewy liściaste czy iglaste. Rośliny okrywowe są atrakcyjne ze względu na różne walory dekoracyjne – posiadają liście i pędy o interesujących fakturach i kolorze, ponadto przyczyniają się do ograniczenia erozji gleby oraz mogą funkcjonować jako płynne przejście pomiędzy architekturą budynku a krajobrazem. W niektórych sytuacjach stanowią alternatywę dla traw. Rośliny okrywowe znajdują zastosowanie w miejscach takich jak parki, zieleńce, pasy zieleni między jezdniami oraz ogrody prywatne. Mogą tworzyć kompozycje jednogatunkowe, równomiernie pokrywające powierzchnię lub nasadzenia składające się z wielu różnych gatunków. W pracy zaproponowano projekt kompozycji kolekcji dydaktycznej z wykorzystaniem roślin okrywowych.

The Bulletin of the Polish Academy of Sciences: Technical Sciences (Bull.Pol. Ac.: Tech.) is published bimonthly by the Division IV Engineering Sciences of the Polish Academy of Sciences, since the beginning of the existence of the PAS in 1952. The journal is peer‐reviewed and is published both in printed and electronic form. It is established for the publication of original high quality papers from multidisciplinary Engineering sciences with the following topics preferred: Artificial and Computational Intelligence, Biomedical Engineering and Biotechnology, Civil Engineering, Control, Informatics and Robotics, Electronics, Telecommunication and Optoelectronics, Mechanical and Aeronautical Engineering, Thermodynamics, Material Science and Nanotechnology, Power Systems and Power Electronics.

Journal Metrics: JCR Impact Factor 2018: 1.361, 5 Year Impact Factor: 1.323, SCImago Journal Rank (SJR) 2017: 0.319, Source Normalized Impact per Paper (SNIP) 2017: 1.005, CiteScore 2017: 1.27, The Polish Ministry of Science and Higher Education 2017: 25 points.

Abbreviations/Acronym: Journal citation: Bull. Pol. Ac.: Tech., ISO: Bull. Pol. Acad. Sci.-Tech. Sci., JCR Abbrev: B POL ACAD SCI-TECH Acronym in the Editorial System: BPASTS.

Artykuł przedstawia zapis procesów projektowych konkursowych związanych z planowaną realizacją założenia krajobrazowego, rzeźbiarsko-architektonicznego w Parku Konstytucji 3 Maja w Białymstoku. Tematyka pracy dotyczy zagadnień określania zasad kształtowania kompozycji oraz budowy i morfologii formy architektoniczno-krajobrazowej. Projekt ukazany będzie w kontekście doświadczeń dydaktycznych na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej, na kierunku Architektura Krajobrazu.

Hamburg with the quantity of about 18 mlns m2 is, alongside with Berlin and Munich, the biggest office centre in Germany. The large-scale planning and urban operations with the aim of location this function in the centre have been carried out since the beginning of the '60s. The policy of deployment the ofiice sites has beez modified since then, from isolating the monofunctional area of the Modernism's spirit, to multifunctional structures interplaying with the other sites when it comes to activities' potentiality with the expansion of the large-scale urban structures. Many recent realisations abound with significant buildings that bring the avant-garde approach to the idea of an office building. The high level of building technology and the importance of ecological aspects are the important distinction. The mentioned realizations has been noticed by the architectural critics and mentioned in professional press. The pride of place belongs to the works of BRT (Bothe-Richter-Teherani), that has created many innovatory office buildings.

Uzasadnieniem dla tak sformułowanego tytułu jest dynamika przemian zachodzących we współczesnej kreacji architektonicznej, której wyrazem są formy niedające się jednoznacznie przyporządkować – zlokalizowane na pograniczu dyscyplin, kontestujące dotychczasowe granice. Głównym przesłaniem pracy jest stwierdzenie, że transgresja w architekturze otwiera nowe możliwości dla działalności architektonicznej. Prowokuje do redefinicji pojęcia architektury oraz roli architekta. To naczelne założenie zainspirowane zosta ło współczesnymi praktykami architektonicznymi, a także ostatnio wydanymi publikacjami podejmującymi problematykę transgresji w architekturze, (np. The Architecture of Transgression, wydaną w ramach prestiżowego czasopisma AD –Architectural Design). Artykuł w zamierzeniu ma skłaniać do refleksji, a co istotniejsze, ma inspirować do dyskusji nad zagadnieniem transgresji we współczesnej działalności architektonicznej.

The essay presents an original application of using the coolhunting method to discover new trends in architecture and design. The ability to identify trends is tied in with the possibility of attaining an advantage over the competition with the use of new designs that can become hits on the market, gaining the favor of customers. The term coolhunting can be broadly defined as the pursuit of inspiration and the forecasting of the directions of development. Initially, the term was applied to fashion, but quickly spread to other spheres of activity, like music, the arts, lifestyle and finally, to architecture and design. The essay is a slightly altered and improved rendition of the author's article published in Zastosowania ergonomii. Wybrane kierunki badań ergonomicznych w roku 2014 . (ed. Charytonowicz J.), Publ. Polskie Towarzystwo Ergonomiczne PTErg, o/Wrocław, 2014, p. 289-304. The method outlined therein is the result of research conducted under the author's supervision at the Institute of Architecture and Spatial Planning of the Poznań University of Technology between the years 2012 and 2014.

An attempt has been made to present “continuity” which, despite artists’ denials, is a prerequisite for the creation of novelty. Subsequent movements and styles (trends today) in architecture have tried to deny the ideas and forms of their predecessors. Avant-garde art distances itself from any continuation. The original does not exist even in the modern world, let alone in post-modernity. The world is filled with shapes, colours and images of the past, unable to liberate itself from it. The artists are left with a false impression of their genius and originality. Looking at the buildings built today, one can discern the unbuilt architecture of the early twentieth century. This is by no means the accusation of lack of originality, but rather the realisation of a harsh fact that it is impossible to create complete novelty. It might have been easier for our predecessors without access to the Internet and the World Library of Imagination.

Since the ’70 Vienna has taken up the political, economic and planning actions heading to make the city the significant European business centre. The mentioned above has been realised by development of the modern workplaces connected with generating, transforming, distributing and commercialising information, it is to say by developing the office and conferencing functions. The first was built the Uno-City, then it was recreated into the multifunctional business plot with the office function as the main, namely the Donau-City. With the business area of more than 11mln squaremetres, Vienna is the biggest centre of this type in the eastern part of the European Union, and within the limits of Donau-City there have been risen many interesting architectural objects. The six of them are presented in the article.

The text attempts to show the forgotten beauty in architecture. It seems, that the “drawn” architecture can reveal more than the real — built one. The avant-garde of the early 20th century killed in art the need to strive for beauty. Novelty and contemporarily advertising form of architecture are becoming the most important. However, the problem of beauty seems to be still interesting in art. Architecture is slowly departing from the functionalist way of creating, yet it cannot return to the beauty, that once was so important. It is the drawn one, carrying the message of unreality, that makes it possible to return to the forgotten approach to creation. Architects’ drawings can bring back a visionary and idealistic message.

The article discusses the architecture of the parish church in Czarnca (1640 – around 1655), which up till now has not been discussed in detail by researchers. The innovative construction solutions used in the church are part of a wider European environment, in which architects were looking for ways to make better use of natural sunlight for interior lightning in buildings.

Znaczenie w architekturze, a w szczególności zagadnienia związane ze strukturami symbolicznymi, należą niewątpliwie do najtrudniejszych tematów w teorii architektury. Problematyka ta wychodzi znacznie poza zakres zagadnień techniczno-użytkowych, stąd wymaga zastosowania specyficznych podejść badawczych, zbliżonych do tych, jakie stosowane są w naukach humanistycznych i społecznych. W ostatnich dekadach daje się zaobserwować wyraźne przesunięcie punktu ciężkości zainteresowań projektantów architektury z zagadnień techniczno-użytkowych ku problemom związanym z ekspresją artystyczną, a w związku z tym także ku symbolizmowi. Być może jest to rodzaj ucieczki od sfery nie dającej już projektantom tak rozległych możliwości samorealizacji, jaką oferuje sfera ekspresji symbolicznej. Zjawisko takie jest znamienne dla schyłkowych okresów w historii architektury i sztuki takich, jak np. manieryzm czy secesja, a wiele przesłanek wskazuje na to, że w podobnym okresie żyjemy.

Arata Isozaki, winner of the Pritzker Prize in 2019, stated in his acceptance speech that “Change” is his artistic credo. This article discusses the architect’s artistic attitudes in a career that is characterized by a consistent desire to challenge the world with his sophisticated architecture, artistic spirit and wit.