O znaczeniu prawdy, roli fikcji i skutkach życia w kulturze nadmiaru oraz o kryzysie demokracji mówi prof. dr hab. Stanisław Filipowicz, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk.

The study aims to contribute to research on the onomastic-stylistic diversity of Polish prose in the late 20th century. In focus are those onomastic properties of literature that reveal connections between names and language in the process of creating non-mimetic, literary-style fiction. These properties also point to the nature of proper names as they function in a literary work of art — that work being a post-modern intellectual-literary game. The names used in the novel (anthroponyms, toponyms, chrematonyms, also zoonyms) mainly derive from the author’s linguistic creativity: they contribute to the world-view projected through the text. That world-view is “purposefully and totally unusual”, different from the real world.

The main task for imagination in Roman Ingarden’s theory of literary work is to reconstruct fictional objects and their appearances, as well as to furnish details even not mentioned in the work but compatible with the schematic description contained in the work. Imagination, therefore, plays an essential role in the act of Ingardenian ‘concretization’, that is in an inner presentation of the written work by the mind of the reader. According to the program of anti‑psychologism, the imaginative activities do not belong to the literary work. In particular, the creative imagination of the author and the free inspirations experienced by a reader must not be regarded as part of the work. Ingarden understands imagination traditionally, as the ability of visualizing mental images. It is possible, however, to understand imagination in a different way, that may be called semiotic, when it becomes an art of giving meaning to fictitious, fantastical, metaphorical and symbolical sentences. Adopting such a conception of imagination reveals imaginative features in all the four levels of literary work indicated by Ingarden. In particular, the notorious Ingardenian ‘quasi‑judgment’ could be defined as the imaginative sentence.

The conversation concerns mayor questions in the theory of historical writing, both raised or elaborated in Hayden White’s work. It focuses on the relation between history and its closest others: science and literature, as well as the issue of the function of history. Conversation includes the discussion of the concepts of fiction, figure, fulfillment, figurative and conceptual language, modernism.

Tekst jest poświęcony osobie i działalności naukowej profesora Jerzego Pelca (autor był jego uczniem i wieloletnim współpracownikiem). Osobowość Profesora Pelca determinują następujące cechy: autokrytycyzm, systematyczność i konsekwencja w działaniu, oszczędność, radykalny racjonalizm, antykomunizm, nonkonformizm, patriotyzm (ale nie nacjonalizm czy szowinizm) i zamiłowanie do podróży. Był świadomym kontynuatorem tradycji Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Podobnie jak większość przedstawicieli Szkoły był zwolennikiem teoretycznego minimalizmu. Zgodnie ze jej duchem cenił on w filozofii – a ogólniej w humanistyce – precyzję języka naukowego (oraz prostotę i jasność z nim związaną), a także krytycyzm: w odniesieniu do problemów, metod i rezultatów badań. Głównym obszarem zainteresowania Profesora Pelca była semiotyka logiczna (szerzej: semiotyka teoretyczna). Opowiadał się za funkcjonalną koncepcją znaku. Interpretował znaczenie wyrażeń jako sposób ich używania. Przeciwstawiał rozumieniu poczucie rozumienia. W metodologii wprowadził pojęcie treści poznawczej pytań. Analizował koncepcję prawa naukowego i interdyscyplinarności. W ontologii próbował zidentyfikować i wyeliminować problemy pozorne. Przeprowadził analizę pojęcia przedmiotu, sposobów nieistnienia i związku przyczynowego. W estetyce usiłował zdefiniować parę „forma”- -„treść”, ideologię dzieła literackiego, temat i motyw literacki, a także metaforę. Odróżniał fikcję od fikcjonalności. Badał asertywność zdań i zagadnienie intensjonalności. W etyce opowiadał się za koncepcją spolegliwego opiekuna – a przeciw nakazowi miłości do wszystkich ludzi, uważając ten ostatni za nierealny. Postulował relatywizację moralnej wartości kłamstwa. Traktował skromność jako najwyższą cnotę. Był prawdziwym humanistą – w tym sensie, który sam poddał mistrzowskiej analizie.