Ayn Rand (1905–1982) była przedstawicielką amerykańskiego liberalizmu radykalnego czy też libertarianizmu. W swoich dziełach filozoficznych, politologicznych, ale także w powieściach, esejach i felietonach publicystycznych wyłożyła podstawy swojej filozofii politycznej. Tę filozofię polityczną określiła mianem „obiektywizmu”. System obiektywistyczny Rand opiera się na szeregu fundamentów aksjologicznych. Jednym z nich jest rozum, któremu odpowiada cnota racjonalności. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie, w jaki sposób Rand interpretowała rozum oraz racjonalność, a także w jaki sposób oba te elementy determinowały podstawy jej filozofii politycznej.

The author presents main tendencies in the Polish republicanism of the 18th century from the perspective of its philosophy of history and philosophy of politics presented by Dunin-Karwicki. The author tries to make a critical comparison of two contradictory interpretations of the reality understood as the creation of God or the people and the infl uences of these two interpretations on social changes and differences in the perception of the reality.