Prowadzenie eksploatacji z wykorzystaniem materiałów wybuchowych w odkrywkowych zakładach górniczych wiąże się z szeregiem zagrożeń, które należy uwzględnić w trakcie prowadzenia robót strzałowych oraz na etapie ich projektowania. Odpowiednio zaprojektowane i starannie wykonane roboty zapewniają kontrolę nad tymi zagrożeniami oraz pozwalają na przewidzenie zasięgu i intensywności ich oddziaływania na otoczenie. Jednym z zagrożeń jest rozrzut odłamków skalnych, niebezpieczny dla załogi i maszyn pracujących w zakładzie górniczym, a także otoczenia kopalni. Jest to zagrożenie niezwykle istotne, lecz trudne do jednoznacznego oszacowania. Na przestrzeni lat opracowano wiele sposobów analitycznego wyznaczenia poziomu tego zagrożenia. Część opracowanych zależności opiera się na wynikach badań terenowych, zaś część na teoriach z zakresu fizyki i balistyki. Na wielkość strefy rozrzutu ma wpływ szereg czynników geologiczno- górniczych. Część z nich na chwilę obecną, dzięki coraz szerzej rozpowszechnianym narzędziom geodezyjnym, tj. skaner laserowy, czy urządzenie typu Boretrak, możemy bardzo precyzyjnie zmierzyć (geometria ociosu, dewiacja otworów strzałowych, rzeczywisty zabiór), a niektóre tylko oszacować (m.in. występowanie ukrytych przerostów gliny lub krasów na podstawie raportów z pracy wiertnicy lub zwiercin). W artykule zaprezentowano wybrane czynniki, które wpływają na zasięg strefy oraz sposoby ich minimalizacji. Ponadto opisano wybrane metody i wzory empiryczne do szacowania zasięgu strefy oraz zaprezentowano zmienność wartości szacowanych w zależności od zmiany parametrów siatki otworów strzałowych oraz użytych środków strzałowych. W artykule dokonano również przedstawienia wybranych rozwiązań numerycznych w zakresie szacowania zasięgu rozrzutu odłamków skalnych. Algorytmy te pozwalają na wstępną ocenę dynamiki rozrzutu odłamków dla zadanych warunków brzegowych, co może stanowić perspektywiczny kierunek rozwoju aktualnie stosowanej metodologii.

The paper presents differences between technical states and technical operation states of haul trucks in the technical operation process. The specification and analysis of operational parameters of technological vehicles used in surface mining is possible only due to more and more frequently used diagnostic – telemetric systems. While a detailed analysis of machines operation data can result in the more effective management of mining plant operations and the mining process itself. The determination of operational state indices and their individual components allows preventive actions to be commenced, resulting in improving the work organization of the entire mine machinery system. Moreover, the future technical state of machines operated in surface mining is strictly related to the current state and also depends on the events that occurred in the extraction system. A set of parameter values of individual state characteristics, which allow the haul trucks technical and operational state to be characterized, is a direct effect of a telemetric – diagnostic system operation.

Phosphate rocks and elemental phosphorus are considered to be critical raw materials mainly because of such parameters as the growing prices of phosphate fertilizers, the high concentration of producers limited to several countries in the world, the exceptional significance of phosphorus in agriculture and the inability to substitute it.
In Poland 100% of the demand phosphate rocks relies on import. The expansion and mining of the nation’s own resource base may be an alternative to import and a way to provide safety of supplies. Historically, phosphorites from the northern margin of the Holy Cross Mountains were extracted using the underground method, which was abandoned in the beginning of the 1970s due to the unprofitability of extraction. However, in eastern and south-eastern Poland, phosphorite concretions of the Eocene age occur at shallow depths, which can have local significance as mineral deposits and might be extracted in open-pit mines. The economics of mining in shallow opencasts do not require such stringent limiting parameters for phosphate deposits as those currently valid, which were established for underground mining conditions.
In this publication, the authors analyzed contemporary conditions for a cost-effective phosphorite deposit, including the price fluctuations of phosphate rock, a review of threshold parameters of deposits for phosphorite projects in the world, and the economics of open-pit ore extraction, where an aggregate mine with mixed extraction (partially from below the water table) was adopted as a point of reference.
As a result, new threshold parameters defining an ore deposit and its boundaries are proposed for Eocene phosphorites in Poland.