Search results

Filters

  • Journals
  • Keywords
  • Date

Search results

Number of results: 5
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Henryk Elzenberg wiązał w młodości ze stoicyzmem wielkie nadzieje, sądząc, że dzięki pojmowaniu filozofii jako sztuki wyrzeczenia zdobędzie wewnętrzną równowagę i uwolni się od bolesnych przeżyć. Jednak stoicyzm widziany jako doktryna ascetyczna przysparzał udręk estetycznej stronie osobowości Elzenberga, która kazała mu cenić sztukę oraz wszechstronny rozwój życia. Elzenberg zbuntował się przeciw ascetycznej stronie swojej osobowości i odtąd miał uraz do stoicyzmu. Pomimo to Elzenberg reprezentował w dużej mierze stoicki typ umysłowości. Dostrzegali to jego przyjaciele, m.in. Zbigniew Herbert, który stworzył legendę Elzenberga jako stoika, dedykując mu wiersz Do Marka Aurelego.
Go to article

Authors and Affiliations

Łukasz Kowalik
ORCID: ORCID
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Published in 1904, Jolanta: A Dramatic Poet in One Act by Edward Leszczynski is – like Atlantyda, one of his later dramas – a celebration of love, vitality, and life. Both works are saturated with the symbolic profusion of the Pre-Raphaelites. In Jolanta the glowing spiritual and symbols, inspired by the paintings of William Holman Hunt, are used to communicate the horror of a solar apocalypse punctuating a deadlocked argument. An eschatological reading of the drama, proposed in this article, puts its apocalyptic ending in a new perspective.
Go to article

Authors and Affiliations

Ewa Borkowiak
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This is a critical reading of two Polish science-fiction novels of the post-Apocalypse subgenre, Cassandra’s Head by Marek Baraniecki and The Old Axolotl by Jacek Dukaj, with the help of concepts borrowed from the philosophical toolkit of Jacques Lacan. Each of the two books envisages an apocalyptic catastrophe and its consequences as well as the subsequent attempts to rebuild human civilization. The action in either novel is shaped by tensions between the Symbolic and the Real. The latter, though suppressed and shut out, keeps resurfacing, usually when it is least expected, leaving an indelible marks in the life of the survivors. An analysis of the handling of this conflict in the two novels offers a number of insights into the way these two fundamental modes (or, Lacanian orders) of human perception are integrated into the worlds of post-Apocalyptic fiction.

Go to article

Authors and Affiliations

Marta Błaszkowska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This reading of Jerzy Stempowski’s essay ‘Rubis d’Orient’ (published in 1954 under the pseudonym Paweł Hostowiec) is based on the assumption that his work can be divided into two phases, the Appolonian and the Dionysian. While the essay ‘In the Dniester river valley’, with its idealized world of a timeless idyll, seems to be the most salient manifestation of the Appolonian phase, ‘Rubis d’Orient’ marks Stempowski’s turn towards temporality and historical time. The intrusion of tragedy and Dionysian motifs is accompanied by a change of style and structure, increasingly complex and metaphoric. This transition, the article argues, is nowhere clearer than in ‘Rubis d’Orient’, which, moreover, reads like an art manifesto. This, in turn, puts Stempowski's subsequent essays and his catastrophist views in a new perspective.
Go to article

Bibliography

●Bollon P., Cioran, l’hérétique, Paris 1997.
●Braudel F., Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, t. 1–2, przeł. t. 1: T. Mrówczyński i M. Ochab, t. 2: M. Król i M. Kwiecińska, Gdańsk, 1976–1977 (oryginał francuski La Méditerranée et le monde méditerranéen à l’époque de Philippe II ukazał się w r. 1949).
●Cioran E.M., Syllogismes de l‘amertume, Paris 1952.
●Cioran E.M., Sylogizmy goryczy, przeł. Kania, Warszawa 2009.
●Crilot J.E., Słownik symboli, przeł. I. Kania, Kraków 2000.
●Freise M., Epitafium Rzymowi, [w:] tenże, Czesław Miłosz i historyczność kultury, Kraków 2016, s. 233–274.
●Grochowska M., W czasach szaleństwa. Hertz – Fiłozofow — Stempowski — Moltke. Z posłowiem Anny Wolff-Powęskiej, Warszawa 2019.
●Hansen-Löve A.A., Eine Ästhetik der Kalyptik. Apollinische Motive bei Vladimir Nabokov, [w]: Gedächtnis und Phantasma. Festschrift für Renate Lachmann [Die Welt der Slaven. Sammelbände, Bd. 13], red. S. Frank, E. Greber i inni, München 2001.
●Hansen-Löve A.A., Der russische Symbolismus. System und Entfaltung der poetischen Motive, Band 3, Wien 2014.
●Hansen-Löve A.A., Entfaltungen der Gewebemetapher. Mandel’štam-Texturen, [w:] Anschaulichkeit (bildlich), O. Egger, Der Prokurist, 16/17, Wien–Lana 1999, s. 71–152.
●Iwaszkiewicz J., Spotkania z Szymanowskim, Kraków 1976.
●Karpiński W., Książki zbójeckie, Warszawa 1996, s. 49–58 (pierwsze wydanie ukazało się w 1988 r.).
●Kieniewicz J., „Intermarium” po latach, [w:] tenże, Spotkania Wschodu, Gdańsk 1999, s. 194–220.
●Korek J., Paradoksy paryskiej „Kultury”. Ewolucja myśli politycznej w latach 1947–1980, Stockholm 1998.
●Kotarska J., „On karbunkułem świetnym i ognistym”. W kręgu metaforyki szlachetnych kamieni, „Ruch Literacki” 4 (1997), s. 537–550.
●Krakowiak M., „Historia zerwana z łańcucha”, czyli katastrofizm Jerzego Stempowskiego, „Ruch Literacki” 1–2 (1994), s. 45–58.
●Lachmann R., Gedächtnis und Literatur. Intertextualitä in der russischen Moderne, Frankfurt am Main 1990.
●Lachmann R., Rhetorik und acumen-Lehre als Beschreibung poetischer Verfahren. Zu Sarbiewskis Traktat De acuto et arguto von 1627, [w:] Slavistische Studien zum VII. Internationalen Slavistenkongress in Warschau, München 1973, red. J. Holthusen i inni, s. 331–357.
●Mandelsztam O., Słowo i kultura. Szkice literackie, wybór i tłum. R. Przybylski, Warszawa 1972.
●Nasiłowska A., Klasycyzm [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, A. Brodzka i inni, Wrocław 1992, s. 453–460.
●Nietzsche F., Narodziny tragedii z ducha muzyki, [w:] tenże, Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm, przeł. Leopold Staff, Warszawa 1907 (niem. oryginał Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik ukazał się po raz pierwszy w r. 1871).
●Schumann W., Edelsteine und Schmucksteine. Alle Arten und Varietäen der Welt. 1600 Einzelstücke, München 2002.
●Sieroń-Galusek D., Moment osobisty: Stempowski, Czapski, Miłosz, Katowice 2013.
●Sedmidubský M., Das Idyllische im Spannungsfeld zwischen Kultur und Natur: Božena Němcovas Babička, [w:] A. Guski, Zur Poetik und Rezeption von Božena Němcovas Babička, Berlin 1991, s. 27–79.
●Starobinski J., Montaigne en Mouvement, Paris 1982.
●Vincenz A., Helikon sarmacki. Wątki i tematy polskiej poezji barokowej, Wrocław 1989.
●Wohlfart G., Narodziny tragedii Nietzschego, przeł. z języka angielskiego A. Przybysławski, „Sztuka i filozofia” 15 (1998), s. 45–57.
●Zemła M., Der ‘polnische Essay’ und seine kulturmodellierende Funktion. Jerzy Stempowski i Czesław Miłosz, München 2009.
Go to article

Authors and Affiliations

Małgorzata Zemła
1
ORCID: ORCID

  1. Ludwig–Maximilians–Universität, München
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

After 1918 it was by no means uncommon for literary critics of renown to give up their familiar pursuits and move on to new fields. This article traces and brings to light the largely forgotten literary criticism of Władysław Jabłonowski, better known as an influential politician and journalist. He had made his name as a prolific literary critic with the rising tide of the Young Poland movement, but, as life resumed in an independent Poland, he scaled down his activity in that field quite considerably. Moreover, he abandoned the ‘empathic’ model of Modernist criticism for a steady commitment to classical aesthetics, especially as it manifested itself in French literature, of which he was always a great admirer. In this new phase he remained invariably loyal to nationalist ideology and a mythologized idea of ‘the West’.
Go to article

Bibliography

dzieła i teksty W. Jabłonowskiego:

●„Amica Italia” (Rzecz o faszyzmie). Wrażenia i rozważania, Poznań–Warszawa–Wilno– Lublin 1926.
●Chwila obecna (dążności i usposobienia), Warszawa 1901.
●Dokoła Sfinksa (Studia o życiu i twórczości narodu rosyjskiego), Warszawa 1910.
●Dwie kultury. Studya historyczne i literackie, Warszawa 1913.
●Faszyzm a machiavellizm, „Myśl Narodowa”, 1927, nr 24.
●Franciszek Mauriac, „Myśl Narodowa” 1933, nr 33.
●Humanista na wygnaniu (Léon Daudet), „Myśl Narodowa”, 1929, nr 36, 37.
●Italia współczesna, „Myśl Narodowa” 1932, nr 21.
●Jak z rogu Amaltei…, „Myśl Narodowa”, 1938, nr 50.
●Jeszcze jedna krucjata, „Myśl Narodowa”, 1938, nr 7.
●Kryzys powieści, „Gazeta Warszawska” 1932, nr 274–276.
●Krytycyzm w krytyce literackiej, „Myśl Narodowa”, 1929, nr 15, 16.
●Maskarada się kończy, „Myśl Narodowa” 1935, nr 18.
●Nowa powieść autorki „Pożogi”, „Myśl Narodowa”, 1929, nr 7.
●Niemiec o Francji, „Myśl Narodowa” 1932, nr 37.
●O pewnym „arcydziele” współczesnem, „Myśl Narodowa” 1935, nr 19.
●Odczyty o Leopardim, „Myśl Narodowa”, 1939, nr 34.
●Paweł Bourget (wspomnienie pośmiertne), „Myśl Narodowa” 1936, nr 1.
●Pokłosie Barrèsa, „Myśl Narodowa” 1928, nr 8.
●Poruszyły się płazy, „Myśl Narodowa” 1925, nr 13.
●Słońce Prowansji (Fryderyk Mistral), „Myśl Narodowa”, 1929, nr 42.
●Sto pięćdziesiąta rocznica Wielkiej Rewolucji, „Myśl Narodowa” 1939, nr 28.
●W obronie Zachodu, „Myśl Narodowa”, 1927, nr 20.
●W odwiecznej sprawie (Uwagi o sztuce i krytyce), „Melitele. Noworocznik Literacki”, Kraków 1902.
●U wezgłowia chorej Europy, „Myśl Narodowa” 1932, nr 47.
●Uwagi o Wielkiej Rewolucji, „Myśl Narodowa” 1928, nr 23.
●W hołdzie Maurras’owi, „Myśl Narodowa” 1927, nr 19.
●Wesoła wiedza, „Myśl Narodowa”, 1929, nr 20.
●Wielki czarodziej, „Myśl Narodowa”, 1934, nr 52.
●Wizerunki wielkopolskie, „Myśl Narodowa”, 1937, nr 51.
●Wśród obcych, Lwów 1905. ●Z ojczyzny Danta. Szkice i wrażenia, Warszawa 1921.
●Z okazji jubileuszu Ch. Maurras’a, „Myśl Narodowa” 1936, nr 36, s. 564.
●Ze studiów dantejskich, „Myśl Narodowa” 1933, nr 42.
●[Żydzi Rudnickiego], „Nowe Książki” 1938, z. VI.

inne dzieła:

●Biernacki A., Władysław Jabłonowski (1865–1956), „Polski Słownik Biograficzny” 1962– 1964, t. X, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/wladyslaw-jablonowski
●Brzozowski S., Dzieła pod redakcją Mieczysława Sroki. Współczesna powieść i krytyka, wstępem poprzedził T. Burek, oprac. J. Bahr i M. Rydlowa, teksty z rękopisu opracował M. Sroka, Kraków–Wrocław 1984.
●Chlebowski B., [rec. Rozpraw i wrażeń literackich], „Książka” 1908, nr 4.
●Chmielowski P., Dzieje krytyki literackiej w Polsce, Warszawa 1902.
●Fryde L., Drogi współczesnej krytyki literackiej, „Wiedza i Życie” 1938, z. 12 [w:] tenże, Wybór pism krytycznych, oprac. A. Biernacki, Warszawa 1966.
●Głowiński M., Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej, Kraków 1997.
●Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Warszawa 1994.
●Kaźmierczyk Z., Władysław Jabłonowski a wileńska szkoła myślenia o Rosji, [w:] Poza rusofobią a rusofilią?, red. E. Mikiciuk, Słupsk 2019.
●Leśmian B., Dokoła Sfinksa. Studia o życiu i twórczości narodu rosyjskiego, „Prawda” 1910, nr 8 [cyt. za:] tenże, Dzieła wszystkie. Szkice literackie, zebrał i opracował J. Trznadel, Warszawa 2011.
●Kiwior-Filo M., „Rewolucja faszystowska” w interpretacji Władysława Jabłonowskiego, „Studia na Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2011, t. 33.
●Mowy Mussoliniego, wybrał, przełożył i przedmową poprzedził W. Jabłonowski, Warszawa 1927.
●Skiwski J.E., O krytyce naukowej i profetycznej, „Myśl Narodowa” 1928, nr 15 [w:] tenże, „Na przełaj” oraz inne szkice o literaturze i kulturze, oprac. M. Urbanowski, Kraków 1999.
●Skórczewski D., Spory o krytykę literacką w dwudziestoleciu międzywojennym, Kraków 2002.
●Speina J., Władysław Jabłonowski, [w:] Obraz literatury polskiej. Literatura okresu Młodej Polski, s. 5, t. IV, Kraków 1977.
●Stern A., O zmianę metod naszej krytyki, „Wiadomości Literackie” 1928, nr 31.
●Urbanowski M., Od Brzozowskiego do Herberta. Studia o ideach literatury polskiej XX wieku, Łomianki 2012.
●Wyka K., Felietonomania, „Tygodnik Ilustrowany” 1937, nr 38 [w:] tenże, Stara szuflada i inne szkice z lat 1932–1939, oprac. M. Urbanowski, Kraków 2000.
Go to article

Authors and Affiliations

Maciej Urbanowski
1
ORCID: ORCID

  1. Uniwersytet Jagielloński, Kraków

This page uses 'cookies'. Learn more