Europejski Zielony Ład jest strategią, która ma za zadanie doprowadzić do osiągnię-cia neutralności klimatycznej Europy do 2050 r. Strategia ta składa się z kilku inicjatyw, m.in: Europejskiego prawa o klimacie, Europejskiego Paktu Klimatycznego, strategii Unii Europejskiej dotyczącej adaptacji do zmiany klimatu, strategii “od pola do stołu” oraz planu zredukowania emisji gazów cieplarnianych o 55% do roku 2030. Zamierze-niem autorki niniejszego artykułu jest przedstawienie celów i struktury Europejskiego Zielonego Ładu ze szczególnym uwzględnieniem działań zaplanowanych w ramach gospodarki morskiej. Sektor morski ma odegrać kluczową rolę w ograniczaniu zapo-trzebowania na zasoby gruntowe oraz przeciwdziałaniu zmianie klimatu poprzez zwięk-szenie i poprawę wykorzystania zasobów wodnych i morskich.

Morskie planowanie przestrzenne (MSP) jest jednym ze sposobów osiągania celów zrównoważonego rozwoju. MSP to proces planowania, a także podejmowania decyzji i zarządzania morskiego odbywający się na poziomie krajowym i regionalnym. Proces ten jest ściśle powiązany z regionalną i ponadnarodową współpracą transgraniczną. Przyjęcie dyrektywy UE ustanawiającej ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (dyrektywa MSP) odgrywa ważną rolę w opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich w Unii Europejskiej przez promowanie instrumentów MSP. Dyrektywa MSP zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie UE, posiadające dostęp do morza, do przygotowania międzysektorowych morskich planów zagospodarowania przestrzennego do roku 2021. Pomimo wprowadzenia do polskiego porządku prawnego w 2003 r. przepisów odnoszących się do morskiego planowania przestrzennego, efektywne prace skierowane na opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich rozpoczęły się dopiero w 2013 r. Plany te opracowywane są w oparciu o przepisy ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej z 1991 r. zmienionej w 2015 r. oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze.

Gospodarcze użytkowanie morza obejmuje m.in.: żeglugę morską ściśle związaną z przewozem ładunków i pasażerów oraz działalnością prowadzoną w portach morskich, rybołówstwo i akwakulturę, górnictwo morskie, morską energetykę odnawialną, w tym rozwój technologii pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych (wiatru, fal morskich, pływów), turystykę morską i przybrzeżną. Wszystkie te obszary działalności gospodarczej wchodzą w skład gospodarki morskiej. Spojrzenie na gospodarkę morską przez pryzmat zrównoważonego rozwoju doprowadziło do wykrystalizowania się koncepcji niebieskiej gospodarki zarówno na płaszczyźnie uniwersalnej w Narodach Zjednoczonych, jak regionalnej, np. w Unii Europejskiej. Niebieska gospodarka ( blue economy) to gospodarka niskoemisyjna, zasobooszczędna, o obiegu zamkniętym, oparta na wzorcach zrównoważonej konsumpcji i produkcji, wpływająca na dobrobyt ludzi i sprawiedliwość społeczną, zapewniająca wartość ekonomiczną i zatrudnienie oraz znacznie zmniejszająca zagrożenia dla środowiska i niedobory ekologiczne. Niebieska gospodarka ma na celu promowanie wzrostu gospodarczego, włączenia społecznego oraz zachowanie i poprawę warunków życia przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważenia środowiskowego mórz i oceanów oraz obszarów przybrzeżnych. Ramy prawne niebieskiej gospodarki są zawarte w postanowieniach konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS). Funkcją dalszego rozwoju niebieskiej gospodarki jest szeroko rozumiane bezpieczeństwo dzięki realizacji celów zrównoważonego rozwoju ( sustainable development goals – SDGs).

Uczestnikami wypadków na morzu lub na wodach portowych są nie tylko duże statki pasażerskie lub towarowe, które ze względu na swoją wielkość mogą mieć trudności w ustąpieniu drogi lub bezpiecznym zatrzymaniu się, ale także małe jednostki pływające, takie jak jachty morskie lub skutery wodne, których zdolność manewrowa jest duża, ale skutki błędów popełnionych przez osoby prowadzące te jednostki w nawigowaniu lub manewrowaniu mogą okazać się poważne. Celem niniejszego artykułu jest analiza zderzenia dwóch takich jednostek na wodach portowych w aspekcie odpowiedzialności karnej sprawcy wypadku za jego spowodowanie.

Celem opracowania jest zbadanie znaczenia argumentacji ekonomicznej w międzynarodowych sporach morskich. W artykule wyjaśniono najpierw, czym jest międzynarodowy spór morski, jakie są jego źródła i rodzaje, jakim zasadom podlega ich rozwiązywanie. Ustalono także, co należy rozumieć przez argumenty ekonomiczne, podkreślając ich relatywną naturę, a także pokazując potencjał, jakim dysponuje Konwencja o prawie morza z 1982 r. jako podstawa formułowania argumentacji ekonomicznej. Znaczenie argumentacji ekonomicznej rozważono w odniesieniu do międzynarodowych sporów dotyczących statusu prawnego terytoriów morskich, delimitacji stref morskich, władzy nad morzem i korzystania z morza.

Przeprowadzone badania prowadzą do następujących wniosków: 1) argumenty ekonomiczne występują tak w uzasadnieniu stanowisk stron, jak i w rozumowaniu organów rozstrzygających spory. Jednak ich wartość dowodowa jest ograniczona; 2) w sporach dotyczących statusu obiektów morskich (maritime features) rozumowanie ekonomiczne pojawia się w kontekście konieczności wykazania, że mogą one stanowić podstawę do delimitacji; 3) w sporach dotyczących jurysdykcji argumenty ekonomiczne są bardziej złożone i niejednorodne. Argumenty ekonomiczne są użyteczne w drugim etapie delimitacji, gdy uwzględnia się istotne okoliczności. Istniejąca praktyka pokazuje jednak, że zakres akceptacji argumentów ekonomicznych jest ograniczony (nie mogą one służyć jako podstawa korygowania naturalnych nierówności). Orzecznictwo nie aprobuje argumentów opartych na poziomie rozwoju gospodarczego czy też na gospodarczych lub finansowych trudnościach państwa (z wyjątkiem katastrofalnych skutków dla egzystencji i dobrobytu ekonomicznego (ludności), potrzebach rozwoju gospodarczego lub wykonywaniu morskiej działalności gospodarczej (wydobycie, rybołówstwo, żegluga). Pewne znaczenie ma argument związany z zapewnieniem jedności zasobów (gdy zasoby są znane lub łatwo je ustalić); 4) w sporach dotyczących władzy nad morzem pewną wagę ma argument związany z ustanowieniem władzy gospodarczej, w szczególności o charakterze regulacyjnym i kontrolnym; 5) w sporach związanych z korzystaniem z morza znaczenie rozumowania ekonomicznego jest zróżnicowane. W sporach dotyczących niezwłocznego zwolnienia statku rola argumentacji ekonomicznej jest ograniczona. Natomiast jest ona ważna w sporach związanych z naruszeniem praw i interesów ekonomicznych państw i osób, jeżeli są one chronione prawem międzynarodowym.