Parks and gardens of psychiatric hospitals in the late 19th and early 20th centuries are a particular example of garden design art and testify to the role of designed landscape in therapy. Along with the evolution of psychiatry within the last 100 years, institutions for neurotic and mental patients have evolved too. Besides being adapted for contemporary purposes, hospital gardens have also become sites of commemoration of the victims of Nazi euthanasia of psychiatric patients, perpetrated during the Second World War. This article describes selected Aktion T4 memorials in their park and garden landscape context.

In the 18th century Łazienki, Mokotów and Królikarnia were located outside of Warsaw. Due to the capital’s expansion, they lost part of their territory and the elements responsible for harmonious integration with the surroundings. An iconographic and cartographic documentations’ comparison with the current state shows, which parts and functions of the composition have been changed. These residences do not create the linked Warsaw Escarpment landcape gardens run, but still build the city identity.

Założenia klasztorne na terenie Lublina mają bogatą historię. Pierwszy powstał już w XIV w. Z czasem do miasta sprowadzano kolejne zakony, dla których fundowano nowe miejsca pod zabudowę. Założenia lokowane poza murami miasta były otoczone pokaźnymi ogrodami. Do dóbr zakonnych należały także pola, łąki, folwarki, a nawet wsie. Przez szereg lat zakonnicy powiększali swoje włości, zabezpieczając w ten sposób finansowanie działalności, którą prowadzili. Po okresie świetności przychodzą ciężkie czasy konfliktów zbrojnych obejmujących Lublin. W tym okresie założenia klasztorne ulegają licznym zniszczeniom, część przekształcana jest na cele świeckie, a przylegające do nich ogrody są dzielone na mniejsze parcele, przeznaczane pod zabudowę lub są sprzedawane. Z istniejących w XVIII w. 18 klasztorów do czasów współczesnych przetrwało 14. Wszystkie są wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Lubelskiego, a tylko 6 z nich stanowi do dzisiaj własność zakonów. Ogrody przy zachowanych obiektach różnią się powierzchnią i funkcją od tych z okresu swojej świetności. Ich obszar w obrębie miasta od XVIII w. do czasów współczesnych zmniejszyła się o ponad połowę. Cztery z nich uległy nie-wielkim przekształceniom, a w niezmienionej formie pozostały tylko wirydarze w 9 dawnych klasztorach. Pozostała zieleń pełni funkcje ogrodów przyszpitalnych, przykościelnych lub skwerów miejskich.

Wraz z przemianami ogrodu naturalistycznego w XIX w. zmieniały się także elementy naturalne. W związku z niestabilną sytuacją w kraju w ciągu XIX i XX stulecia niewiele z założeń krajobrazowych przetrwało do dnia dzisiejszego. Studia nad literaturą tamtego okresu pozwolą na przybliżenie zarówno wyglądu form roślinnych jak i ich przemian. Szczególnym zainteresowaniem należy obdarzyć formy kwiatowe, ze względu na to, iż kwiaty są najdelikatniejszym i najbardziej ulotnym tworzywem ogrodowym. We wczesnych ogrodach krajobrazowych rośliny ozdobne stosowano rzadko. Stanowiły wówczas jedynie zgrabne połączenia z drzewami lub krzewami, a czasem samodzielne niewielkie klombiki lub kosze na trawniku. W II poł. XIX w. za sprawą Humphry Reptona do łask powracają regularne formy kwietników. W następstwie coraz większej różnorodności gatunkowej roślin kwiatowych ulegał y one dalszym ciągłym przemianom. Rozwój ogrodnictwa ozdobnego w Polsce przyczynił się tak że do rozkwitu ogrodów środowiskowych – ogrodów skalnych, różanych, paprociarni. Polska przeżywała w tamtym okresie renesans w architekturze krajobrazu. Powstało najwięcej parków i ogrodów. Z tego powodu prowadzenie badań nad elementami roślinnymi, a szczególnie elementami, których głównym tworzywem były kwiaty, jest niezwykle istotnym zagadnieniem.

The definition of the ubiquitous in art idea of sacrum is always quite subjective. That’s why it should be always viewed through the prism of an individual and cultural themes that guided and shaped the author or the founder of a particular piece of art. Natural and scenic wealth of Silesia with the cultural background and the garden design dated back to the 19th century, is an excellent example of pluralism of sacrum, which in the area of a garden can be marked by a path, sculpture that is a symbol of the national power, by a garden itself as a gift and by the landscape in general.

Kultura południa Hiszpanii oparta została na zdobyczach cywilizacyjnych chrześcijan, wandalów i imperium muzułmańskiego. Stanowi ona przykład współistnienia różnych kultur i wierzeń. Okres jej największego rozwoju datowany jest na czas panowania kalifa Abd ar – Rahmana i jego następcy Hakma II, jednak najsłynniejsze obiekty, będące najlepiej zachowanymi przykładami architektury i sztuki ogrodowej Islamu, powstały w wieku XIV, kiedy to następował powolny upadek emiratu ze stolicą w Grenadzie. Wówczas wzniesione zostały takie zespoły pałacowo – parkowe jak Alhambra i letni pałac Generalife. Celem artykułu jest zaprezentowanie najważniejszych osiągnięć arabskiej sztuki ogrodowej południa Hiszpanii. Autorka omawia wybrane założenia ogrodowe Andaluzji opisując ich historię, kompozycję i zastosowaną roślinność ze szczególnym podkreśleniem jej symboliki.

In the 17th century were functioned in England two types of public spaces: piazza type of squares, devoid of plants’ composition and green city squares of a garden nature, designed for the residents of the nearby houses. Both of these presented the high-class type of public space, which with the time became popular in many cities in Europe. The aim of the paper is to define the importance of these arrangements in urban landscape, including the identification of functions which they perform today in urban tissue of cities.

The history of Opole Zoological Garden reaches the beginning of the 20th century, when in the Bolko Island, shaped by the Odra river and its canals, the menagerie was founded. Present-day ZOO in Opole is a complex of modern paddocks and structures of an area of around 19 ha, integrated into the old growth of the Bolko Island. In the paper the history and stages of development of Zoological Garden in Opole are presented, the aesthetic and functional values indicated; these ones which make the garden attractive and individual.

The authenticity of the historical garden, as defined by the Florence Charter, is conducive to its broad interpretation. In the era of the present crisis of conservation values, the identification of criteria helpful in an objective assessment of the authenticity of both historical and historising forms of greenery is required.

On the example of the restoration’s solutions in the gardens at Wilanów and the condition of selected elements of the urban greenery in Warsaw, it is possible to verify the model of valorization of factors determining the vegetation’s authenticity proposed by the author of the article. This model also allows to emphasize the features determining the role of royal gardens in Wilanów in maintaining the historical horticultural values of modern Warsaw.

This paper discusses public spaces for special purposes, increasingly often designed in Poland, including the gardens presented, which a form of land development. The aim of this study is to present various types of practical activities using sensory gardens for the education and rehabilitation of children and people with disabilities. An increasing number of such spaces is being created, and they are used by children, adolescents and adults with developmental deficits. Contact with nature has a positive effect on health and human psychophysical fitness. This is particularly important in the case of people with impaired perception and processing of sensory stimuli, who, when in a special natural environment, can improve their senses and sensory integration. The following research methods were used: analysis of the literature, observation of sensory gardens, interview, participatory observation, documentation analysis. These methods enabled the analysis of the educational and therapeutic function of classes conducted in selected sensory gardens and confirm the hypothesis that they allow for the education and therapy of people of different ages and with different levels of psychophysical fitness.

Bliskość natury zawsze wywierała pozytywny wpływ na zdrowie człowieka i jego dobre samopoczucie. Od czasów rewolucji neolitycznej, zapoczątkowanej 10000 lat przed naszą erą i rozpoczęcia procesu przechodzenia z łowiectwa i zbieractwa do osiadłego trybu życia, świętym ogrodom, gajom czy formacjom skalnym zaczęto przypisywać mistyczną moc. W średniowieczu, stałymi elementami zespołów klasztornych były ogrody. Zarówno te ziołowe o funkcji czysto pragmatycznej - leczniczej, jak i ogrody rekreacyjne i wypoczynkowe - jako miejsce sprzyjające kontemplacji i zadumie. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, obecność ogrodów w przestrzeni osadniczej człowieka stała się trwałym elementem krajobrazu. Zauważono ich dobroczynny wpływ na psychikę i stan zdrowia człowieka, jak i doceniono walory czysto estetyczne. Wraz z rozwojem nowoczesnych technik medycznych, uzdrawiająca rola ogrodów została zmarginalizowana, bądź zupełnie pominięta. Skupiono się na czysto fizjologicznych efektach terapii a niezwykle istotny aspekt psychologii w przebiegu leczenia uznano za drugorzędny. Obecnie wiemy, że stan psychiczny pacjenta ma niejednokrotnie kluczowy wpływ proces zdrowienia. W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w Kanadzie, jak i w niektórych krajach Europy Zachodniej ogród jest nieodłącznym elementem planu budynków służby zdrowia. Służy on nie pracownikom, ale przede wszystkim pacjentom, w celach wypoczynkowych i relaksacyjnych co ma wymierne przełożenie na proces rekonwalescencji. Zaplanowany jest w sposób pomagający wyzbyć się stresu i obciążeń psychicznych związanych z chorobą, dający poczucie spokoju i bezpieczeństwa. W Polsce ogrody lecznicze, towarzyszące budynkom szpitali czy przychodni nie są uważane za niezbędny element ich architektury, a zasady kompozycyjne takiej przestrzeni nie są dla wszystkich projektantów znane, bądź czytelne. Pojawia się więc konieczność edukacji społecznej, a wśród architektów pojawienia się trendu, skupionego na umiejscawianiu takich przestrzeni w towarzystwie budynków opieki medycznej i traktowaniu ich jako element nieodzowny. Korzyści zdrowotne dla pacjenta z takich udogodnień jakimi są ogrody lecznicze są niewspółmierne do kosztów ekonomicznych. A przecież to zdrowie jest najcenniejsze.

Zoo is a didactic assembly induced in the system of urban greenery. It has an educational, entertainment, and scientific values. This kind of gardens, directly derived from tradition of baroque menagerie, were created from the mid-18th century. Their greatest development occured since the 2nd half of 19th century and the 20th century. The article is regarding issues of the miniature zoo in Upper Silesia created before World War II. They will be presented their resource, state of preservation and the characteristics of selected examples.

Sacred spaces in hospitals – chapels or sacred gardens, as places of peace and tranquility, address spiritual needs of the patients and their families. The paper examines the elements creating the phenomenon of sacrum in the composition of the historical Stummer`s hospital in Topoľčany. Today the historical hospital complex is not used for its former functions and the question is how to preserve the sacred phenomena in the context of its future new uses.

This paper presents the Steinhof Gardens and delves into their planning history. In accordance with an urban design concept by Otto Wagner (1841–1918), the construction phase was planned and carried out by Franz Berger (1853–1938) and his team, and in 1907 the facility was opened. The garden architect Ferdinand Müller (1858–1942) played a role in the implementation of the sanatorium’s gardens. Several alterations have been made since its acquisition by the City of Vienna; a care manual is still lacking.

The article analyses different concepts of combining and interaction of agriculture with urban society. New academic and practice-based sources provide reliable information for early-stage holistic assessment of farming scenarios in various urban contexts. They acknowledge considerable social benefits and generally beneficial impact of urban farming. The new surveying methods and techniques to assess social and environmental impacts are mentioned in the article as well as the need of developing new indicators and standards which could be applied to improve the management of the urban green space.

She (Nature) is an eternal present. Past and future are unknown to her. The present is her eternity. She is beneficient. J.W. von Goethe Goethe is speaking about the ever-lasting value and importance of Nature. Even in today’s luminous, rushing and digital world, Goethe’s faithful idea and the theory of Christian Hirschfeld, which brought to life the 18th-century urban public park movement, represents a value. Though the citizens’ use and habits are varied in every age and region, society, the individuals need physical and spiritual recreation offered by urban parks. The overall goal of the research is to highlight the role of natural elements and urban landscape character in space composition means on the example of the two centuries old historic urban park in Budapest, the Városliget, one of the very first urban public parks. Main research questions: What are the main landscape and nature structures and elements that define the composition? What are the main changes in compositional means in the long evolution of the park in the stress of urban development and social change? Can we find universal design means for the general park use forms or does the local spirit play the dominant role in public park design? This study focuses on the composition means over time, in the transformation process of the Budapest Városliget, from the first landscaping and replantation of the swampy area in the outskirt of Pest town at turn of 18–19th century when Nature and her humanized garden and park forms became increasingly recognized as means and purposes of spiritual, physical and societal renewal. The research is based on analyses of ecological, landscape aspects and features, of social, public and political input into planning and building that affected the composition and the construction of the urban public park. The analyses focus on the significant momentums of park evolution, while observations focus on the relations between changing social and landscape aspects in the design and planning process.