Whereas Wincenty Pol’s topographical verse has usually been viewed as an expression of a ‘sentimental geography’, this article proposes a new reading of a well-known poem A Song about Our Land by Wincenty Pol in terms of ‘imagined geography’, a key term of an approach inspired by geopoetics and postcolonial studies. ‘Imagined geography’ refers to a poetic map, i.e. travelogue laced with motifs from the repository of national heritage. Its images, reshaped by the writer’s imagination, form an ideologically charged whole in which an emotive sense of place or scenery (‘touching the heart’) uncovers a complex cultural stratigraphy of the ‘imagined geography’. In the light of this approach, based on the insights of geopoetics, Wincenty Pol’s poem can be treated as textual representation of a map of the real and the symbolic territory of Poland.

Artykuł omawia zachodnie spory wokół strategii upodmiotowienia socjologicznego dorobku peryferyjnych badaczy i specyfiki doświadczeń globalnego Południa. Ich początek wyznacza sformułowanie w I dekadzie XXI wieku przez Michaela Burawoya koncepcji socjologii globalnej jako programu deprowincjalizacji i odnowy socjologii. Spotkała się ona wówczas z krytyczną odpowiedzią zwolenników alternatywnych wizji przezwyciężenia europocentryzmu dyscypliny. W ostatnich latach spór ten toczy się wokół zasadności i ograniczeń klasycznego kanonu socjologii, w wyniku której pojawiły się nowe propozycje upodmiotowienia peryferii. Omawiając stanowisko Burawoya, odwołuję się również do prac Raewyn Connell, Juliana Go i Gurminder K. Bhambry jako najważniejszych oponentów amerykańskiego badacza. Podsumowaniem tej debaty są niepokojące głosy na temat niepożądanych konsekwencji zwrotu w stronę Południa, które rodzą pytania o granice krytycznej roli socjologii.