Abstract
W artykule badam naturę poznania intelektualnego opisaną przez Henri Bergsona
w Ewolucji twórczej (1907). W pracy tej teoria wiedzy naukowej i potocznej
zyskuje w istocie swój ostateczny kształt; zostaje umieszczona w ewolucji
życia. W tym kontekście analizuję charakter relacji wytyczanych przez ludzki
rozum oraz rodzaj zależności występującej między poznaniem intelektualnym
i rozwojem gatunkowym człowieka. Według Bergsona można stosować
z powodzeniem metody rozumu w naukach ścisłych czy przyrodniczych, lecz
nie w tych gałęziach wiedzy, w których oddziałuje trwanie. Dlatego błędem
jest rozszerzanie praw fizyki i matematyki na zjawiska zachodzące w materii
organicznej i w umyśle. Z punktu widzenia epistemologicznego życie i świadomość
konstytuują inny, specyficzny dla siebie poziom. Wyznaczenie dziedziny
badań właściwej intelektowi i ograniczenie pola jego aktywności pozwala
zarazem na przekroczenie relatywizmu poznawczego I. Kanta.
Go to article