Co pragmatyzm ma do zaoferowania w obliczu „problemów współczesnego świata”? Pragmatyzm jest jedną z dominujących dziś ideologii humanistycznych. Mimo pozorów nowości, w istocie jest to – jak stwierdził James – jedynie nowa nazwa dla starych pomysłów. Omawiając główne założenia pragmatycznej ideologii odwołuję się do dwóch dziewiętnastowiecznych ruchów myślowych – pozytywizmu Comte’a i marksizmu. Moim zdaniem pragmatyzm, a raczej ideologia pragmatyczna, jest współczesnym wariantem tych eschatologicznych ruchów, a jako taki nie jest w stanie poradzić sobie z „problemami współczesnego świata”.

The aim of this article is to show that philosophy of Blaise Pascal can be interpreted as defeating skepticism not by supernatural intuition but by pragmatic reasoning. For this purpose, I present in the article: (1) the geometrical method as the best available method for justifying statements, (2) circumstances that make human reason fallible, (3) the defense against skepticism pointing out that besides reasoning we still have intuitive knowledge of first principles, (4) remarks indicating that intuition cannot be a source of certainty, (5) the resulting contradictions are not problematic for Pascal because they serve the apologetic purpose of his work, and that the skeptical arguments presented do not prevent rational action.

Punktem wyjścia rozważań jest dysproporcja w udziale obu płci w tworzeniu filozofii w Polsce, Wielkiej Brytanii i w wielu innych krajach na świecie. Dysproporcja ta skłania do postawienia pytania o to, co z perspektywy samej filozofii mogłoby zostać zrobione w celu zapobiegania tej oraz innym formom filozoficznej i intelektualnej dyskryminacji. Celem artykułu jest pokazanie, iż to klasyczny pragmatyzm (koncepcje Peirce’a, Jamesa i Deweya) jest źródłem metafilozoficznych idei pluralizmu, egalitaryzmu oraz włączania (inclusiveness), które pozwalają na nowo zdefiniować podmiot, przedmiot i cele praktyki filozoficznej.

The aim of this paper is to consider the not so well investigated problem of the role that language has played in Karl Marx’s thinking. The first section discusses several examples of Marxist attempts at philosophical or linguistic reflection on language. I propose the thesis that Marxist meaning theory did not seriously evolve due to the domination of the ‛Traditional Meaning Theory’ (TMT) – irrespective of the actual social conditions. In the second section I undertake some adumbrations on the tendencies of contemporary philosophy of language, such as externalism or pragmatism, whose premonitions can be found in Marx. I also point out that combined with historical materialism they can no longer fit TMT. Finally, I argue that the notion of language and the division of linguistic labor may solve some issues of Marx’s conception of ideology.