W kontekście powszechnej globalizacji, komercjalizacji i kształtowania miast w duchu pop-kultury, dobra jakość przestrzeni wiąże się z projektowaniem, które wykracza poza aspekty użytkowe i estetyczne. Konieczne staje się projektowanie ukierunkowane na kreację przestrzeni przyjaznej człowiekowi. Celem artykułu jest wskazanie na podstawie wybranych projektów zagospodarowania przestrzeni wyznaczników przestrzeni przyjaznej. Kluczowe wydają się być: wykorzystanie motywu zabawy, adaptowalność i elastyczność użytkowania, a także odwołanie się do tradycji lokalnych.

O zwrocie ku czułości w projektowaniu, czyli przesunięciach dizajnu w kierunku relacji, emocji i empatii.

The article presents measures related to intervention in the structure of the town, resulting from a crisis situation caused by a pandemic. This is an attempt to develop a recovery plan for the surroundings of the out- patient clinic in Wieliczka and a method of designing within a short space of time that address a wide range of problems, not only those resulting directly from the effects of the pandemic.

This article will focus on an analytical framework as a research tool in design disciplines. Key problem for an analytical framework in landscape architecture is how to deal with the dynamics of landscape form, design and use in the design process.

We start with a short overview will be given of analytical frameworks. In the second part some generic principles of analytical frameworks will be applied in three case studies of 19th century public parks. The third part will focus on how results of such an analysis can be used for the future and how results of peopleenvironment studies can be part of that.

One of the conclusions is, that people-environment studies can play a role before, during and after the design process. In most cases results of people-environment studies cannot be applied directly but rather as part of an iterative process of research and design.

Bardzo często niepełnosprawność kojarzona jest z dysfunkcjami motorycznymi, podczas gdy dysfunkcje wzroku, słuchu czy psychologiczne nie są zakorzenione w świadomości ogółu społeczeństwa. Jednak podobnie jak zaburzenia ruchowe, zaburzenia wzroku są naturalnym etapem procesu starzenia się. Brak dostosowania przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej dla osób niewidzących lub słabowidzących stanowi więc często barierę dla osób z wadami wzroku oraz osób starszych. W artykule przedstawiono sposoby mające na celu udogodnienie osobom niepełnosprawnym korzystania z obiektów i przestrzeni publicznych. Artykuł podzielony został na dwie części. Pierwsza obejmuje działania architektoniczno-budowlane – wskazując podstawowe zasady w kształtowaniu architektury oraz wskazując na niektóre błędy pojawiające się w obiektach budowlanych, które mogą zagrażać życiu, bezpieczeństwu lub komfortowi psychicznemu osób z dysfunkcjami wzroku. Rozwiązania architektoniczne mogą stanowić ułatwienie orientacji w przestrzeni czy odbioru bodźców środowiska architektonicznego, ale nie zawsze system informacji szczegółowej. Druga część artykułu poświęcona jest technikom tyflograficznym mogącym znaleźć zastosowanie w przestrzeniach publicznych jako formy małej architektury lub detalu – uzupełnienia architektury. Rozwiązania te wskazują na dokładniejsze informacje, takie jak system komunikacji w obiekcie, czy informacji użytkowych. Obie części artykułu wskazują na rozwiązania architektoniczne oraz ogólnie rozumianego designu mające na celu umożliwienie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania w obiekcie. Wskazują również na fakt, że projektowanie z uwzględnieniem osób z dysfunkcjami wzroku powinno zaczynać się już na etapie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej, a obejmować także detal oraz rozwiązania w fazie wykonawczej oraz fazę życia obiektu przez właściwe zarządzenie przestrzenią.

W ciągu ostatniej dekady znacznie wzrosła ilość osób ze zdiagnozowanym „spektrum zaburzeń autystycznych”. Na podstawie szacunkowych danych można określić, iż w Polsce jest ponad. 30 tys. osób chorych na autyzm, w związku z powyższym liczba osób, których dotyczy ten problem wynosi ponad 100 tys. w Polsce. Rosnące zapotrzebowanie na obiekty i przestrzenie publiczne dostosowane dla potrzeb tej grupy osób wymaga usystematyzowania wiedzy zakresie projektowania architektonicznego uwzględniającego wymagania osób ze spectrum zabużeń autystycznych. W artykule przedstawiono podstawowe zasady kształtowania tzw. Pokoi wyciszeń” coraz częściej lokalizowanych w obiektach użyteczności publicznej.

Geneza planowania i projektowania urbanistycznego układu Czechowa sięga okresu międzywojennego. Na dzisiejszy układ urbanistyczny składają się nie tylko opracowania dla poszczególnych osiedli powstające od początku lat 70. XX wieku, ale również przybliżony w artykule, wcześniejszy dorobek planistyczny i projektowy.

The contemporary underground mining of raw minerals is more and more associated with geological and mining software packages which support the work of designers from the moment of the exploration of a deposit, determination of its size and quality, geological, hydrogeological and tectonic conditions, by planning the development and cutting of the deposit. Production planning is one of the most important activities carried out in the course of a mining project, because it allows to set specific production results of a mine in relation to a time unit, and then allows for a verification of the degree of completion of the assumed plan. At present, computer-aided design is applicable to daily or long-term output planning taking deposit, qualitative, quantitative and cost constraints into account. In the article, selected forms of ore deposits were presented. On the basis of several dozen boreholes up to 300m in length, an exemplary fragment of the ore cutting model using computer-aided design of mining works was presented. By using modern computer software - ABB MineScape with modular construction, the possibilities of improving the process of development of future exploitation areas have been determined. In particular, the arrangement of boreholes, based on which ones the cross sections were made with, present the exemplary lithostratigraphic thickness of layers, including the location of discontinuous deformations in the form of faults, and an ore bearing zone. For the block model, resources with priority for metal N o. 1 and 2 were calculated. I n the last section of the article, the cutting idea for a shallow ore deposit has been presented. The degree of effective use of the deposit has been analysed for the room and pillar mining method.

Cykl życia obudowy wyrobisk korytarzowych rozpoczyna się zdefiniowaniem potrzeby opracowania nowej obudowy lub doborem obudowy typowej, a kończy jej wyrabowaniem, podsadzeniem wyrobiska lub przejściem w zawał. Czas życia – funkcjonowania – zależy od przeznaczenia wyrobiska i może zmieniać się od kilku miesięcy do wielu lat. Na przestrzeni tego czasu, w różnych etapach stosowane są specjalistyczne programy komputerowe CAE (ang. Computer Aided Engineering – komputerowe wspomaganie prac inżynierskich) wspomagające projektantów i użytkowników w projektowaniu i użytkowaniu obudowy. W Głównym Instytucie Górnictwa powstało wiele programów wspomagających projektowanie i dobór obudowy wyrobisk korytarzowych. Należy tu wymienić opisane dalej programy do projektowania odrzwi, doboru obudowy, oceny jej stanu technicznego oraz zbierania informacji o jej pracy w wyrobisku. Pierwszym programem stosowanym w procesie projektowania obudowy jest program ODRZWIA. Pozwala on na zaprojektowanie geometrii odrzwi obudowy. Użytkownik wprowadza parametry poszczególnych elementów – długości i promienie krzywizny oraz określa wielkość zakładek. Dysponując geometrią odrzwi możliwe jest określenie ich parametrów podpornościowch, w czym stosowane jest komercyjne oprogramowanie do analiz wytrzymałościowych. Uzyskane z analiz parametry podpornościowe są wykorzystywane w procesie doboru obudowy, w którym stosowany jest program UZDO, oparty na „Uproszczonych zasadach doboru obudowy...” (Rułka red. 2001) W programie tym po zdefiniowaniu parametrów skał i górotworu w otoczeniu wyrobiska oblicza się obciążenie, jakie będzie działać na obudowę, a po wybraniu z wbudowanego katalogu konkretnych odrzwi obliczany jest ich rozstaw. W dalszej kolejności użytkowania wyrobiska i obudowy stosowane są programy do analizy ich pracy (ANKIETA), a także do oceny ich stanu technicznego ze szczególnym uwzględnieniem stopnia skorodowania (KOROZJA).

The article presents the ideas of flexible design in the construction sector. Flexibility in the construction sector was discussed and defined between typical and flexible approaches to design. The idea applied during the economic effectiveness analysis of construction projects was introduced. The issue of flexibility was discussed based on the example of construction of a sports facility - The National Stadium in Warsaw. An effectiveness analysis was applied for variant solutions.

An intensive insertion of nature into urbanized structures provides a common denominator for modern design. The role of alien species in greenery is on the increase, and is the significance of their integration. It is emphasized that the responsibility for the sustainable cultivation of planetary garden rests with the man. This responsibility indicates symbiotic attitude through an active participation in the process of creation and then care/cultivation in order to maintain a new/novel balance.

‘Composing’ and ‘composition’ are key terms in the announcement and subject of the conference. In this paper we want to investigate and analyse some backgrounds of the terms ‘composition’ and ‘design’ in landscape architecture. The two terms are related but not the same. ‘Composition’ refers to a static phenomenon; composing is the active form. ‘Design’ can be used both as active form – the act of designing – while it can also be used as a passive phenomenon; the noun ‘design’ stands for a plan. ‘Composition’ is an older term, already used in the classical architectural treatises such as by Alberti. Both terms stand for the core of what landscape architects do, making plans for realising future environments for people. We will start by giving a short overview of terms and definitions as used in references and set out the scope of the paper. We will continue with a short historical overview of the term ‘composition’ from the first architectural treatises on. Around the end of the 19th century and the beginning of the 20th, the term ‘design’ starts to emerge. Its introduction and rise is closely related to the setting up of architectural schools where the materialising of projects and the design backgrounds are separately treated in design studios. In the second part we will give a short historical outline of the development of landscape architecture over time with special attention to the turn of the last century when the first landscape architecture schools and programs started to emerge. In the last part we will develop a typological overview of the relation between composition and design, illustrated by realised projects. In the conclusion we will summarise the relation between structure, composition and design in contemporary practice; and put forward that composition in landscape architecture is ‘designed structure’. In this way the terms composition and design can be related and distinguished both in theory and practice.

The paper investigates and analysis sacred eye-catchers in Transylvanian gardens and parks. Interpretation of visual connections defined by landscape features with a sacred meaning (crypts, chapels, crosses, thumbs etc.) are the present study’s main purpose. The analysis of the visual connections on a landscape scale comprises the examination of outstanding visual elements (eye-catchers) that are decisive in the case of historic landscapes, gardens and parks, and among these in the case of castle gardens, manor houses and demesnes as well. In these cases the relationship between a manor garden and the surrounding landscape is the result of a conscious shaping of the environment. The sights which determine forcefully the historicity of the landscape are the results of enduring cultural influences over time. Although only just a very few of these former landscape connections persist, their preservation represents a public interest. The investigated eye-catchers – as outstanding landscape elements – determine in a decisive way the structure of garden landscapes in Transylvania. The sentimental, then romantic trends prevailing in the 19th century in many cases expected that outstanding buildings also become important parts of the gardens. The study proves the landscape compositional role and importance of the sacred features situated within the manor gardens, or outside the gardens, in the surrounding landscape, representing a visual entity with the castle garden ensemble.

The paper is a comment to the published in this yearbook of TEKA KOMISJI URBANISTYKI I ARCHITEKTURY memorial text „Żórawski’s School” by Janusz Ballenstedt written 50 years ago. The author confirms the actuality of Ballenstedt’s remarks on professor architect Juliusz Żórawski (1898–1967) as teacher of architectural design, and widens the argumentation quoting Żórawski’s proposal of the notion: “employment of space”, suggested by Żórawski for designers on the example of cinema waiting hall. Citation from the “Felieton” by Żórawski allows the reader better to understand the specificity of experiment which the architect performed when designing the apartment house at Aleja Przyjaciół in Warsaw, focused on providing comfort for the inhabitants.

Professor architect Juliusz Żórawski (1898–1967) is presented in this memorial text by one of his close pupils and collaborators. The author describes the air of lectures on architectural design given by Żórawski, and the mood prevailing in the chair headed by Professor at the Faculty of Architecture of the Cracow University of Technology during the first 20 years after the WW II. The case of the city house in Warsaw built in 1937 proves the avant-garde role of Żórawski in the Polish architecture between the two wars. The original text prepared in 1968 is published here for the first time.

Architecture changes the environment. This process generates permanent, long-term effects and limits future development. The paper presents the impact of model methodology on the ability to predict the consequences of architectural designs and realizations. The categories of threats and model simulation strategies were ordered. The significance of the digital breakthrough in modeling is outlined in historical perspective and opportunities the paradigm shift creates are characterized.

Artykuł przedstawia założenia programowe przedmiotu Projektowanie urbanistyczne związane z przystosowaniem rozwiązań projektowych dla osób niepełnosprawnych oraz seniorów. Omówiono w nim kolejno: cele przedmiotu, oczekiwane efekty kształcenia, a następnie treści merytoryczne zagadnienia przystosowania przestrzeni otwartych do potrzeb grup o różnych rodzajach niepełnosprawności: osób na wózkach inwalidzkich, głuchych i niedosłyszących, niewidomych, niedowidzących oraz starszych. Dla realizacji tych potrzeb duże znaczenie ma szata informacyjna zespołów urbanistycznych oraz układ socjometryczny jednostki mieszkaniowej, zaprojektowane w sposób wyzwalający w użytkownikach przestrzeni wzajemne uczucia empatii i aprobaty. W dalszej części przedstawiono wymagania formalne, które powinien zawierać każdy projekt wykonywany na przedmiocie z zakresu tej tematyki – tj. rodzaje obowiązkowych przedstawień graficznych wraz z przykładami z semestralnych projektów studenckich.

Współczesne kierunki projektowe obiektów szkolnych znacząco zmieniły się od lat osiemdziesiątych uwzględniając sposób użytkowania oraz poszukiwanie wartości dodanych, niezwiązanych bezpośrednio z nauką ale stwarzających pretekst do przebywania w przestrzeni obiektu i indywidualizowania jej w zależności od potrzeb. Duże znaczenie dla projektantów mają osiągniecia naukowe psychologii środowiskowej badającej kształtowanie przestrzeni i jej interakcje z człowiekiem.

Bliskość natury zawsze wywierała pozytywny wpływ na zdrowie człowieka i jego dobre samopoczucie. Od czasów rewolucji neolitycznej, zapoczątkowanej 10000 lat przed naszą erą i rozpoczęcia procesu przechodzenia z łowiectwa i zbieractwa do osiadłego trybu życia, świętym ogrodom, gajom czy formacjom skalnym zaczęto przypisywać mistyczną moc. W średniowieczu, stałymi elementami zespołów klasztornych były ogrody. Zarówno te ziołowe o funkcji czysto pragmatycznej - leczniczej, jak i ogrody rekreacyjne i wypoczynkowe - jako miejsce sprzyjające kontemplacji i zadumie. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, obecność ogrodów w przestrzeni osadniczej człowieka stała się trwałym elementem krajobrazu. Zauważono ich dobroczynny wpływ na psychikę i stan zdrowia człowieka, jak i doceniono walory czysto estetyczne. Wraz z rozwojem nowoczesnych technik medycznych, uzdrawiająca rola ogrodów została zmarginalizowana, bądź zupełnie pominięta. Skupiono się na czysto fizjologicznych efektach terapii a niezwykle istotny aspekt psychologii w przebiegu leczenia uznano za drugorzędny. Obecnie wiemy, że stan psychiczny pacjenta ma niejednokrotnie kluczowy wpływ proces zdrowienia. W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w Kanadzie, jak i w niektórych krajach Europy Zachodniej ogród jest nieodłącznym elementem planu budynków służby zdrowia. Służy on nie pracownikom, ale przede wszystkim pacjentom, w celach wypoczynkowych i relaksacyjnych co ma wymierne przełożenie na proces rekonwalescencji. Zaplanowany jest w sposób pomagający wyzbyć się stresu i obciążeń psychicznych związanych z chorobą, dający poczucie spokoju i bezpieczeństwa. W Polsce ogrody lecznicze, towarzyszące budynkom szpitali czy przychodni nie są uważane za niezbędny element ich architektury, a zasady kompozycyjne takiej przestrzeni nie są dla wszystkich projektantów znane, bądź czytelne. Pojawia się więc konieczność edukacji społecznej, a wśród architektów pojawienia się trendu, skupionego na umiejscawianiu takich przestrzeni w towarzystwie budynków opieki medycznej i traktowaniu ich jako element nieodzowny. Korzyści zdrowotne dla pacjenta z takich udogodnień jakimi są ogrody lecznicze są niewspółmierne do kosztów ekonomicznych. A przecież to zdrowie jest najcenniejsze.

This study aims to explore the effects of age across adult groups on selected aspects of language learning. To achieve the aim, a study was conducted at the Open University of University of Warsaw. It focuses on reasons for taking up learning, relative importance of individual skills, major difficulties, individual goals, emotions and self-assessed ability to learn. The assumption that adults represent a single age group is questioned and the results are interpreted in terms of practical implications for course design.