How to search?
advanced search

Search results

Filters

  • Journals
  • Keywords
  • Date

Search results

Number of results: 22
items per page: 25 50 75
Sort by:

Rola wojen i konfliktów w kształtowaniu ładu europejskiego w średniowieczu

Wojciech Iwańczuk
Studia Maritima | 2016 | vol. XXIX
Keywords rycerstwo miecz wojna sprawiedliwość
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

1000 lat wojen i konfliktów średniowiecznych trudno ująć w jedną uniwersalną formułę, gdyż rzecz jest złożona, a stosunek do wojny w tamtej epoce było dość odmienny od dzisiejszego. Uważano, że wojna i konflikty wiążą się zazwyczaj z walką o panowanie i władzę. Średniowiecze nie znało jednak pojęcia wojny totalnej, nie dążono do wyniszczenia i zlikwidowania przeciwnika. Dużo wojen miało na celu wyniszczenie wroga lub uzyskanie dobrego okupu. Dominującą formacją przez znaczną część średniowiecza była konnica formowana przez rycerstwo, które później przeobraziło się w szlachtę. Schyłek epoki charakteryzowała już nowa struktura armii, gdzie większą rolę odgrywała piechota oraz wojsko najemne. Służba wojskowa była obowiązkiem wasala wobec seniora, ale ważną rolę odgrywali też w wojsku chłopi. Ciekawe, że wojnę traktowano często na pograniczu rozrywki, jako lekarstwo na nudę, w tym klimacie wytworzyła się cała kultura i etyka rycerska. Podstawowe reguły doktryny średniowiecznej zalecały dobre przygotowanie militarne dla utrzymania pokoju, słabi nie mieli racji. Podstawą stabilnego państwa było wojsko. Uznawano prawo do przeciwstawienia się tyranowi, władcy niesprawiedliwemu, który działał przeciw swojemu narodowi. W myśli chrześcijańskiej odróżniano wojnę świętą (która z czasem przybrała formę krucjat) oraz sprawiedliwą. Według św. Augustyna wojna była karą za grzechy i zbrodnie. Wojsko występowało często w służbie Kościoła i była to koncepcja „militis Christi”. Uważano, że ład europejski zależy od siły wojskowej, ale w znacznym stopniu także od propagandy wojennej. W Polsce interesowano się również teoretycznymi aspektami konfliktów zbrojnych i problemami wojny sprawiedliwej, co badali m.in. Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic.
Go to article

Authors and Affiliations

Wojciech Iwańczuk

The idea of transcendentalism according to John Rawls: The problem of justification in the theory of justice

Stanisław Jędrczak
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 381-396 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138994
Keywords justice as fairness moral theory political theory principles of justice transcendental arguments
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This paper aims at presenting a transcendental argument, so termed and constructed by John Rawls, as a justification of his theory of ‘justice as fairness’. The crucial stage in the chain of his reasoning is to establish the necessary condition of the political arrangement of the basic structure of society. This condition turns out to be acceptability of the publicly endorsed principles in the original position. However, the procedure of exercising free choice, as described by Rawls, presupposes a philosophical view of human nature, and consequently undermines the presumably purely theoretical basis for the principles of justice. The author discusses the impact of Kantian moral philosophy on Rawls’s theory of justification. He tries to show that the rejection of moral theory in favour of political philosophy was the result of a profound change in Rawls’s attitude to the idea of transcendentalism, as it is evidenced by his later thought.
Go to article

Bibliography

Allison H. (2016), Transcendental Deduction and Transcendental Idealism, „European Journal of Philosophy” 4 (24), s. 920–933.
Ameriks K. (2001), Text and Context: Hermeneutical Prolegomena to Interpreting a Kant Text, w: D. Schönecker, T. Zwenger (red.), Kant verstehen / Understanding Kant. Über die Interpretation philosophischer Texte, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, s. 11–31.
Białek P. (2017), Pycha i skromność rozumu. Współczesny spór o argumenty transcendentalne a filozofia Kanta i Fichtego, Kraków: Universitas.
Callanan J.J. (2011), Making Sense of Doubt: Strawson’s Anti‑Scepticism, „Theoria” 77 (3), s. 261–278.
Grygianiec M. (2019), Status argumentacji transcendentalnej, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4 (112), s. 131–160.
Guyer P. (2001), Naturalizing Kant, w: D. Schönecker, T. Zwenger (red.), Kant verstehen / Understanding Kant. Über die Interpretation philosophischer Texte, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, s. 59–84.
Kant I. (1957), Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kant I. (1999), Critique of Pure Reason, przeł. i opr. P. Guyer, A.W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
Kędziora K. (2019), John Rawls. Uzasadnienie, sprawiedliwość i rozum publiczny, Bibliotheca Philosophica 5, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Korsgaard Ch. (1995), Rawls and Kant: On the Primacy of the Practical, „Proceedings of the Eighth International Kant Congress”, t. I, Memphis 1999, s. 1165–1173.
Palmer H. (1985), Presupposition and Transcendental Inference, New York: Routledge.
Poręba M. (2008), Możliwość rozumu. Ćwiczenia z metafizyki, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Rawls J. (1977), The Basic Structure as Subject, „American Philosophical Quarterly” 2 (14), s. 159–165.
Rawls J. (1980), Kantian Constructivism in Moral Philosophy, „The Journal of Philosophy” 9 (77), s. 515–572.
Rawls J. (1985), Justice as Fairness: Political not Metaphysical, „Philosophy & Public Affairs” 3 (14), s. 223–251.
Rawls J. (1989), Themes in Kant’s Moral Philosophy, w: E. Förster (red.), Kant’s Transcendental Deductions. The Three Critiques and the Opus postumum, Stanford: Stanford University Press, s. 81–113.
Rawls J. (1993), Political Liberalism, New York: Harvard University Press.
Rawls J. (2000), Lectures on the history of moral philosophy, red. B. Herman, Cambridge, MA – London: Harvard University Press.
Rawls J. (2001), Justice as Fairness: A Restatement, red. E. Kelly, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2013), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rorty R. (1999), Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii, w: tenże, Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne, przeł. J. Margański, t. I, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 261–291.
Russell B. (2000), Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-‑społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, przeł. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Sandel M. (1982), Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge: Cambridge University Press.
Sellars W. (1956), Empiricism and the Philosophy of Mind, „Minnesota Studies in the Philosophy of Science” I, s. 253–329.
Sellars W. (1967), Some Remarks on Kant’s Theory of Experience, „Journal of Philosophy” 64, s. 633–647.
Sellars W. (1968), Science and Metaphysics. Variations on Kantian Themes, London: Routledge and Kegan Paul.
Strawson P.F. (1959), Individuals: An Essay in Descriptive Metaphysics, London: Methuen.
Strawson P.F. (1966), The Bounds of Sense, London: Methuen. Tampio N. (2007), Rawls and the Kantian Ethos, „Polity” 1 (39), s. 79–102.
Wolniewicz B. (2017), Aksjomat Elzenberga, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4 (110), s. 277–288.
Go to article

Authors and Affiliations

Stanisław Jędrczak
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00‑927 Warszawa

The principle of reciprocity and its role in constructing the political conception of justice according to John Rawls

Dariusz Dańkowski SJ
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 275-292
Keywords capitalism democracy political liberalism J. Rawls reciprocity social justice
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The idea that everyone should accept the terms of a contract, provided that others do so, is the core normative idea of John Rawls’s doctrine of social justice, presented in his major books: A Theory of Justice and Political Liberalism. In the present paper I argue that the principle of reciprocity makes it possible for Rawls to intertwine coherently two competing thought streams in the liberal tradition – the first one focusing on economic equality and the second one rooted in liberty. The idea of reciprocity adopted with the intention of satisfying the ideal of reasonableness in a well‑ordered society is the foundation of a genuine acceptance of the political conception of justice and of the civic ties and civic friendship. However, the historical and cultural analysis supports the conclusion that the Rawls’s project is buttressed by multigenerational experience of the discipline and ethos of the free market economy, which has not been openly endorsed by Rawls. Without support from such experience social solidarity within ethically neutral institutions would be hard to achieve unless it is expressed in terms of communitarian, patriotic or religious values.
Go to article

Bibliography

Barry B. (1989), Theories of Justice, t. I, Berkeley: University of California Press.
Dańkowski D. (2013), Rawls on Religion in Public Debate, Kraków: WAM.
Dańkowski D. (2021), Odpowiedzialny patriotyzm a walka o uznanie, w: M. Bogunia-Borowska (red.), Kultura (nie)odpowiedzialności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dreben B. (2003), On Rawls and Political Liberalism, w: S. Freeman (red.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge: Cambridge University Press.
Freeman S. (2003), Introduction: John Rawls – An Overview, w: tenże (red.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge: Cambridge University Press.
Gutmann A. (2003), Rawls on the Relationship between Liberalism and Democracy, w: S. Freeman (red.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge: Cambridge University Press.
Habermas J. (2015), Teoria działania komunikacyjnego, przeł. A. Kaniowski, t. I, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
James A. (2014), Political Constructivism, w: J. Mandle, D. Reidy (red.), A Companion to Rawls, Blackwell Companions to Philosophy, Malden, MA: Wiley‑Blackwell.
Kelly E. (2014), Inequality, Difference, and Prospects for Democracy, w: J. Mandle, D. Reidy (red.), A Companion to Rawls, Blackwell Companions to Philosophy, Malden, MA: Wiley‑Blackwell.
Lesiński B., Rozwadowski W. (1985), Historia prawa, wyd. IV, Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lister A. (2011), Justice as Fairness and Reciprocity, „Analyse & Kritik” 1, Stuttgart: Lucius & Lucius, s. 93–112.
Nagel T. (2003), Rawls and Liberalism, w: S. Freeman (red.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge: Cambridge University Press.
Nozick R. (1999), Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Nussbaum M. (2007), Frontiers of Justice, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Olszewski H., Zmierczak M. (1994), Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań: Ars Boni.
Ossowska M. (1985), Moralność mieszczańska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rawls J. (1996), Political Liberalism. Reply to Habermas, w: tenże, Political Liberalism, New York: Columbia University Press.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2001a), Collected Papers, red. S. Freeman, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2001b), Prawo ludów. O idei publicznego rozumu raz jeszcze, w: tenże, Prawo ludów, przeł. M. Kozłowski, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Rawls J. (2003), Justice as Fairness. A Restatement, red. E. Kelly, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2009), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ricoeur P. (2018), O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Scanlon T.M. (2003), Rawls on Justification, w: S. Freeman (red.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge: Cambridge University Press.
Velasquez M. (1998), Business Ethics. Concepts and Cases, Upper Saddle River, NJ: Prentice‑Hall.
Weber M. (2010), Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przeł. B. Baran, P. Miziński, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Weithman P. (2013), Why Political Liberalism? On John Rawls’s Political Turn, Oxford: Oxford University Press.
Williams H.L. (2014), The Law of Peoples, w: J. Mandle, D. Reidy (red.), A Companion to Rawls, Blackwell Companions to Philosophy, Malden, MA: Wiley‑Blackwell.
Ziembiński Z. (1992), O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin: Daimonion.
Go to article

Authors and Affiliations

Dariusz Dańkowski SJ
1
ORCID: ORCID
  1. Akademia Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26, 31‑501 Kraków

John Rawls on the constitutional theory of civil disobedience

Alfred Marek Wierzbicki
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 57-72 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138974
Keywords civil disobedience Constitution duty justice normative ethics virtue ethics
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

John Rawls develops and precisely defines the concept of civil disobedience which had emerged from the American tradition of democracy and was already discussed in the 19th century by H.D. Thoreau. It is a part of a theory of ‘justice as fairness’ and it rigidly supports the conditions of resistance to the state employed in the effort to sustain moral order in the practice of democracy. This effort cannot be interpreted as a revolutionary rebellion against the state and law, for it aspires to implement a kind of reform which aims at a restoration of justice whenever it is deeply neglected or violated. In the nub of this theory lies the claim of the importance of the civil conscience as formed by the principles of constitution which reflect the principles of justice without presupposing an extended theory of good. The normative paradigm of ethics, according to which Rawls presents his theory of justice, should be complemented by virtue ethics, argues the author, and points to that the absence of civil virtues manifested deplorably in the present weakness of liberal democracy in the face of the growing pressure from populism.
Go to article

Bibliography

Anscombe G.E.M. (2010), Nowożytna filozofia moralności, przeł. M. Roszyk, „Ethos” 4 (92).
Arendt H. (1969), On Violence, New York: Harcourt, Brace & World.
Arendt H. (1991), O rewolucji, przeł. M. Godyń, Kraków: Wydawnictwo X – Dom Wydawniczy Totus.
Arendt H. (1993), Korzenie totalitaryzmu, przeł. M. Szawiel, D. Grinberg, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.
Hobbes T. (2005), Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Lazari‑Pawłowska I. (1990), Etyczne aspekty obywatelskiego sprzeciwu, „Etyka” 25.
Porębski Cz. (1999), Umowa społeczna. Renesans idei, Kraków: Znak.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2010), Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Snyder T. (2019), Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka, przeł. B. Pietrzyk, Kraków: Znak.
Szutta N. (2017), Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą?, Lublin: Academicon.
Thoreau H.D. (1983), Obywatelskie nieposłuszeństwo, w: tenże, Życie bez zasad. Eseje, przeł. H. Cieplińska, Warszawa: Czytelnik.
Wierzbicki A.M. (1992), The Ethics of Struggle for Liberation, Frankfurt am Main: Peter Lang.
Wierzbicki A.M. (2021), Osoba i moralność, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wojtyła K. (1991), Człowiek w polu odpowiedzialności, Rzym – Lublin: Instytut Jana Pawła II KUL.
Go to article

Authors and Affiliations

Alfred Marek Wierzbicki
1
ORCID: ORCID
  1. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Al. Racławickie 14, 20‑950 Lublin

Rawls and feminist critics

Magdalena Środa
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 73-90 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138975
Keywords care feminism gender individual justice liberalism social contract
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

In this article I present an outline of selected feminist critiques of John Rawls’s theory. I limit myself to four problems: the concept of the social contract and the individual (C. Pateman), the concept of moral development (C. Gilligan) and the critique of the concept of justice (M. Nussbaum, N. Fraser). I offer an opinion on the undiminished relevance of the problems posed by these feminists.
Go to article

Bibliography

Fraser N. (2014), Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu, przeł. A. Weseli, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Freud Z. (1992), Kilka psychologicznych skutków anatomicznej różnicy płci, w: tenże, Życie seksualne, przeł. E. Abłamowicz, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Gilligan C. (2015), Innym głosem. Teoria psychologiczna a rozwój kobiet, przeł. B. Szelewa, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Kymlicka W. (2009), Współczesna filozofia polityczna, przeł. A. Pawelec, Warszawa: Fundacja Aletheia.
MacKinnon C. (1987), Feminism Unmodified: Discourses on Life and Law, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Noddings N. (1984), Caring: A Feminine Approach to Ethics and Moral Education, Berkeley: University of California Press.
Noddings N. (1989), Women and Evil, Berkeley: University of California Press.
Nussbaum M. (1988), Nature, Function, and Capability: Aristotle on Political Distribution, „Oxford Studies in Ancient Philosophy”, suppl. vol., s. 145–184.
Nussbaum M. (1990), Aristotelian Social Democracy, w: R.B. Douglass, G.M. Mara, H.S. Richardson (red.), Liberalism and the Good, New York – London: Routledge, s. 203–252.
Nussbaum M. (2000), Women and Human Development: The Capabilities Approach, Cambridge – New York: Cambridge University Press.
Nussbaum M. (2006), Frontiers of Justice: Disability, Nationality, Species Membership, Cambridge, MA: Belknap Press.
Nussbaum M. (2013), Political Emotions: Why Love Matters for Justice, Cambridge, MA: Belknap Press.
Nussbaum M. (2016), Gniew i wybaczenie, przeł. J. Kolczyńska, Warszawa: Zielone Drzewo.
Okin S.M. (1989), Justice, Gender and the Family, New York: Basic Books.
Pateman C. (2014), Kontrakt płci, przeł. J. Mikos, Warszawa: Czarna Owca.
Radcliffe Richards J. (1980), The Sceptical Feminist: A Philosophical Enquiry, London: Routledge and Kegan Paul.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2001), Prawo ludów, przeł. M. Kozłowski, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Wysobłocki T. (2014), Obywatelki. Kobiety w przestrzeni publicznej we Francji przełomu wieków XVIII i XIX, Kraków: Universitas.
Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Środa
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00‑927 Warszawa

Can we be happy in a poorly‑ordered society, or what is the value of self‑respect according to John Rawls?

Barbara Grabowska
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 107-120 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138977
Keywords happiness justice J. Rawls self‑respect sense of self‑worth
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

John Rawls claims that self‑respect is arguably the most important of social primary goods. It has two aspects: the sense of self‑worth and confidence in one’s abilities. Both attitudes presuppose formation and completion of a reasonable life plan. Realization of a life plan is a stepping stone to personal achievement and happiness. Self‑respect implies acceptance of two rules of justice. Those rules presuppose an equal distribution of the social prerequisites for the growth of self‑respect. Self‑respect supports the sense of justice as well as political and social stability. A well‑ordered society makes it possible for everyone to achieve self‑respect through realization of an ambitious life plan, in accordance with Aristotelian conception of virtue. Virtue is also a prerequisite of happiness. In a poorly‑ordered society achievement of happiness is thwarted by socio‑economic inequality and artificial restrictions on selection of the life plans.
Go to article

Bibliography

Alexy R. (1987), John Rawls’ Theorie der Grundfreiheiten, w: W. Hinsch (red.), Zur Idee des politischen Liberalismus. John Rawls in der Diskussion, Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Chmielewski A. (2001), Społeczeństwo otwarte czy wspólnota?, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
Fukuyama F. (2004), Koniec człowieka, przeł. B. Pietrzyk, Kraków: Znak.
Gawkowska A. (2004), Biorąc wspólnotę poważnie. Komunitariańskie krytyki liberalizmu, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Kukathas Ch., Pettit Ph. (1998), Rawls: „A Theory of Justice” and its Critics, Cambridge: Polity Press.
Leschke M. (1995), Die Beiträge von John Rawls und James Buchanan zum Aufbau einer demokratischen Grundordnung, w: I. Pies, M. Leschke (red.), John Rawls’ politischer Liberalismus, Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).
Prostak R. (2004), Rzecz o sprawiedliwości. Komunitarystyczna krytyka współczesnego liberalizmu amerykańskiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskie-go.
Rau Z. (2008), Zapomniana wolność. W poszukiwaniu historycznych podstaw liberalizmu, Warszawa: Scholar.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zink J.R. (2011), Reconsidering the Role of Self‑Respect in Rawls’s „A Theory of Justice”, „The Journal of Politics” 73 (2), s. 331–344.
Go to article

Authors and Affiliations

Barbara Grabowska
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Filozofii, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87‑100 Toruń

Political conscience and its natural limits

Joanna Górnicka-Kalinowska
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 247-257 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138985
Keywords institutions justice I. Kant law moral sensitivity rationality J. Rawls rules social contract state
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Although John Rawls’s theory is an extensive project of the state structure which also discusses the functions of various democratic institutions, the reader tends naturally to look for something more, namely his opinions about human nature and the psychological underpinnings that ultimately determine men’s and women’s responsibilities in a democratic community. The clues offered by A Theory of Justice are disappointingly scarce, as they tend to blur the distinction between the descriptive and the normative aspects of the problem. Rawls’s analysis of such categories as moral sensitivity, or human motives, or social obligations do not take into account the natural limitations that typically accompany the demands formulated by the just state. Or, to put the same complaint differently, Rawls’s opinions about human nature sound unduly optimistic, if compared, for instance, with Kant’s moral theory to which he makes frequent references.
Go to article

Bibliography

Feinberg J. (1975), Rawls and Intuitionism, w: N. Daniels (red.), Reading Rawls: Critical Studies on Rawls’ „A Theory of Justice”, Oxford: Basil Blackwell.
Frankfurt H.G. (1997), Wolność woli i pojęcie osoby, przeł. J. Nowotniak, w: J. Hołówka (red.), Filozofia moralności. Postanowienie i odpowiedzialność moralna, Warszawa: Wydawnictwo Spacja – Fundacja Aletheia.
Hobbes Th. (2005), Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Kant I. (2005a), Antropologia w ujęciu pragmatycznym, przeł. E. Drzazgowska, P. Sosnowska, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Kant I. (2005b), Metafizyka moralności, przeł. E. Nowak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
MacIntyre A. (2007), Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, red. A. Chmielewski, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Nagel Th. (1975), Rawls on Justice, w: N. Daniels (red.), Reading Rawls: Critical Studies on Rawls’ „A Theory of Justice”, Oxford: Basil Blackwell.
Rawls J. (1988), The Priority of Right and Ideas of the Good, „Philosophy & Public Affairs” 17 (4).
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2010), Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rousseau J.J. (1966), Umowa społeczna, przeł. A. Peretiatkowicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Go to article

Authors and Affiliations

Joanna Górnicka-Kalinowska
1
ORCID: ORCID
  1. prof. em., Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00‑927 Warszawa

On desert‑attribution

Adam Grobler
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 195-206 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138981
Keywords desert desertism difference principle distributive and retributive justice J. Rawls self/person
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

In the paper John Rawls’s account of desert that serves as a premise of the difference principle is questioned. According to Rawls no merits can be located in the self because they arise from random genetic and social factors. Consequently, an individual does not deserve any appreciation for the virtues that can be attributed to them. Against this view I argue, in the first place, that the asymmetry between distributive and retributive justice, as it is professed by Rawls, is not tenable. Next, I question Rawls’s radical separation of the self from its attributes. I argue that random factors are not the only source of the attributes of the self. A person, regardless of her endowment, is able intentionally to develop new meritorious qualities and even transform her character and thereby earn personal deserts. The latter, however, cannot be credited to the individual alone, for they arise from shared aspirations and communal social transactions. In conclusion a reconciliation between the difference principle and a version of desertism is proffered.
Go to article

Bibliography

Bergson H. (2007), Dwa źródła moralności i religii [1932], przeł. P. Kostyło, K. Skorulski, Kraków: Homini.
Duhigg Ch. (2013), Siła nawyku [2012], przeł. M. Guzowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kieślowski K. (1981), Przypadek (film), Studio Filmowe Tor.
Kripke S. (1988), Nazywanie a konieczność [1980], przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Mazzucato M. (2016), Przedsiębiorcze państwo [2013], przeł. J. Bednarek, Poznań: Heterodox.
Mounier E. (1960), Co to jest personalizm? [1947], Kraków: Znak.
Nozick R. (1999), Anarchia, państwo i utopia [1974], przeł. M. Szczubiałka, P. Maciejko, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Paleczny P. (2020), Problem tożsamości jaźni w perspektywie tezy o względności pojęciowej, rozprawa doktorska, Uniwersytet Opolski.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości [1971], przeł. A. Romaniuk, J. Pasek, M. Panufnik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sandel M. (2009), Liberalizm a granice sprawiedliwości [1982], przeł. A. Grobler, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Scheffler S. (2000), Justice and Desert in Liberal Theory, „California Law Review” 88, s. 965–990; przedruk w: tenże, Boundaries and Allegiances, Oxford: Oxford University Press [2001].
Wiseman R. (2014), Kod szczęścia [2003], przeł. A. Kowalczyk, Warszawa: W.A.B.
Go to article

Authors and Affiliations

Adam Grobler
1
ORCID: ORCID
  1. prof. em., Uniwersytet Opolski, Katedra Filozofii, ul. Katowicka 48, 45‑052 Opole

The question of presuppositions in the theory of justice. Paul Ricoeur’s interpretation of John Rawls

Jarosław Jakubowski
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 223-232 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138983
Keywords circularity considered convictions fairness justice presupposition J. Rawls reflective equilibrium P. Ricoeur
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Paul Ricoeur claims that while John Rawls seeks to present his theory of justice as a purely procedural conception, which remains axiologically neutral, it is in fact entangled in certain presuppositions with ethical overtones. In order to bring those presuppositions out we need, according to Ricoeur, to consider that, contrary to appearances, its justification is not inherently linear but undesirably circular. This circularity of the justification of the theory of justice manifests itself in Rawls’s postulate to strive for a ‘reflective equilibrium’, which should reconcile accepted principles of justice with ‘our considered convictions’.
Go to article

Bibliography

Dupuy J.P. (1988), Les paradoxes de «Théorie de la justice». Introduction à l'oeuvre de John Rawls, „Esprit” 134 (1).
Kant I. (1984), Krytyka praktycznego rozumu, przeł. J. Gałecki, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mann M.H. (2012), Ricoeur, Rawls and Capability Justice. Civic Phronēsis and Equality, London – New York: Continuum Studies in Political Philosophy.
Michel J. (2006), Paul Ricoeur. Une philosophie de l’agir humain, Paris: Les Éditions du Cerf.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ricoeur P. (1950), Philosophie de la volonté, t. 1: Le volontaire et l’involontaire, Paris: Aubier.
Ricoeur P. (1991), Lectures, t. 1: Autour du politique, Paris: Éditions du Seuil. Ricoeur P. (1995), Le Juste, t. 1, Paris: Éditions Esprit.
Ricoeur P. (2003), O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ricoeur P. (2005), Le juste, la justice et son échec, Paris: Éditions de L’Herne.
Welsen P. (2006), Principes de justice et sens de justice. Ricoeur critique du formalisme rawlsien, „Revue de Métaphysique et de Morale” 50 (2).
Go to article

Authors and Affiliations

Jarosław Jakubowski
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Instytut Filozofii, ul. Ogińskiego 16, 85‑092 Bydgoszcz

The priority of justice

Jacek Hołówka
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 165-194 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138980
Keywords authority constitutionality equality hard naturalization justice liberty the rule of law soft naturalization welfare state
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

When discussing justice, John Rawls focuses on smooth functioning, impartiality and social acceptability of the system of political obligations. His theory of justice is forged as a system of liberal democracy combined with constitutionally established principles of welfare state. Although Rawls distinguishes between political and moral norms, he believes that in a welfare constitutional state a reliable method of negotiating between demands of all citizens is accessible by adoption of a social contract. A social contract presupposes a nearly unanimous view on the character of a good political system. This is a case of soft naturalization. The author distinguishes it from hard naturalization that is not applicable to normative political theories.
Go to article

Bibliography

Dretske F. (2004), Naturalizowanie umysłu, przeł. B. Świątczak, wstęp U. Żegleń, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Hare R.M. (1970), Meaning and Speech Acts, „The Philosophical Review” 79 (1), s. 3–24.
Kripke S. (2001), Nazywanie i konieczność, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Putnam H. (1998), Wiele twarzy realizmu i inne eseje, przeł. A. Grobler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Quine W.V.O. (1969), Epistemology naturalized, w: tenże, Ontological Relativity and Other Essays, New York: Columbia University Press.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, wstęp Cz. Porębski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2010), Wykłady z historii filozofii polityki, oprac. S. Freeman, przeł. S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Sacks O. (2021), Wszystko na swoim miejscu, przeł. J. Łoziński, Poznań: Zysk i S‑ka.
Searle J.R. (1964), How to Derive „Ought” From „Is”, „The Philosophical Review” 73 (1), s. 43–58.
Go to article

Authors and Affiliations

Jacek Hołówka
1
ORCID: ORCID
  1. prof. em., Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

The last specimen of his kind

Magdalena Środa
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2020 | No 1 | 37-49 | DOI: 10.24425/pfns.2020.132969
Keywords conservatism freedom property natural justice common law ideology order oikophilia oikophobia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The text discusses Roger Scruton’s most important philosophical views. Scruton was a conservative whose world view was firmly grounded in the Anglo-Saxon philo-sophical tradition. At the same time, he was a man of versatile interests (aesthetics, music, architecture, ecology), which was reflected in his rich creativity. He was a critic of all leftist and liberal ideologies, so he rejected both the liberal meaning of freedom and socialist meaning of equality. He understood freedom as an element of social bonds and hierarchical order. His philosophy revolves around such categories as property, natural justice, common law and oikophilia, on which he bases his ecological project („green philosophy”). Scruton’s texts also contain elements of conservative political practice.

Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Środa
ORCID: ORCID

Legitymizacja roli sędziowskiej

Michał Kaczmarczyk
Studia Socjologiczne | 2020 | No 4 | 5-35 | DOI: 10.24425/sts.2020.132478
Keywords wymiar sprawiedliwości zróżnicowanie funkcjonalne rola sędziowska podział władz Niklas Luhmann
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zgodnie z postulatem Maksa Webera, socjologia może przewidywać i wyjaśniać działania pod warunkiem ich wcześniejszego zrozumienia. Prezentowany artykuł rozszerza ten postulat na zjawiska społeczne w makroskali, dla których socjologia może szukać sensu, nawet jeśli nie jest on widoczny dla działających podmiotów. Perspektywą, która umożliwia taki zabieg, jest teoria zróżnicowania funkcjonalnego. Została ona zastosowana do opisania roli sędziowskiej, której znaczenie można właściwie skonceptualizować jedynie w kontekście relacji między systemami społecznymi. Autor wychodzi od koncepcji Niklasa Luhmanna, by zerwać z jego ujęciem i za Shmuelem Eisenstadtem zwrócić się w stronę systemu wartości, który mógłby legitymizować rolę sędziowską. Argumentacja autora podbudowana jest wynikami badań empirycznych i uzupełniającą je typologią procesów legitymizacji i delegitymizacji roli sędziowskiej. W konkluzji autor przedstawia konsekwencje teoretyczne sporów wokół roli sędziego oraz możliwości socjologicznego odczytywania aktualnych wydarzeń politycznych w Polsce.

Go to article

Authors and Affiliations

Michał Kaczmarczyk

Institutions and practices: The ontology of John Rawls’s ‘well‑ordered society’

Wojciech Graboń Marcin Woźny
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 335-346 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138991
Keywords institutions practices J. Rawls social ontology „A Theory of Justice”
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The aim of this paper is to highlight the relationship between normative theory and social ontology through an analysis of John Rawls’s concept of ‘well‑ordered society’. By expressing the ontological assumptions underlying Rawls’s theory, it is possible to better understand the role of practices and institutions in A Theory of Justice and to counter some of the criticisms levelled against Rawls’s institutionalism. The proposed interpretation of Rawls’s theory may be recognized as a contribution to the interactionist approach in the field of social ontology.
Go to article

Bibliography

Berkey B. (2016), Against Rawlsian Institutionalism about Justice, „Social Theory and Practice” 42 (4), s. 706–732.
Ciszewski W. (2020), Rozum i demokracja. Wprowadzenie do koncepcji rozumu publicznego Johna Rawlsa, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Cohen G.A. (1997), Where the Action Is: On the Site of Distributive Justice, „Philosophy & Public Affairs” 26 (1), s. 3–30.
Diver N. (2004), Institutions and Social Justice [nieopublikowana rozprawa doktorska], University of Pennsylvania.
Frega R. (2018), The Social Ontology of Democracy, „Journal of Social Ontology” 4 (2), s. 157–185.
Kwarciński T. (2006), Możliwości czy dobra pierwotne? Dyskusja Amartyi Sena z Johnem Rawlsem na temat właściwej przestrzeni sprawiedliwości, „Roczniki Filozoficzne” 54 (1), s. 81–106.
Mandle J. (2009), Rawls’s „A Theory of Justice”: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Mandle J., Reidy D.A. (red.) (2014), The Cambridge Rawls Lexicon, Cambridge: Cambridge University Press.
Murphy L.B. (1998), Institutions and the Demands of Justice, „Philosophy & Public Affairs” 27 (4), s. 251–291.
Nozick R. (1974), Anarchy, State and Utopia, New York: Basic Books.
Pettit P. (2005), Rawls’s Political Ontology, „Politics, Philosophy & Economics” 4 (2), s. 157–174.
Pettit P. (2006), Rawls’s Peoples, w: R. Martin, D.A. Reidy (red.), Rawls’s Law of Peoples: A Realistic Utopia, Hoboken, NJ: Wiley‑Blackwell, s. 38–55.
Rawls A. (2009), An Essay on Two Conceptions of Social Order, „Journal of Classical Sociology” 9 (4), s. 500–520.
Rawls J. (1955), Two Concepts of Rules, „The Philosophical Review” 64 (1), s. 3–32.
Rawls J. (2009), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sen A. (2009), The Idea of Justice, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Go to article

Authors and Affiliations

Wojciech Graboń
1
ORCID: ORCID
Marcin Woźny
2 3
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Warszawski, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00‑927 Warszawa
  2. Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00‑927 Warszawa
  3. Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00‑927 Warszawa

A slightly lifted veil of ignorance

Artur Szutta
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 363-379 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138993
Keywords original position principles of justice J. Rawls veil of ignorance
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The article discusses Rawls’s idea of the original position. I present two arguments in support of the claim that it is impossible to meet the necessary conditions (proposed by Rawls) for recreating the reasoning that presumably is performed in the original position. I claim therefore that the idea of the original position cannot fulfil its function of justifying the principles of justice. As the solution to the problem I propose a modified version of the original position argument, which can be labeled ‘a slightly lifted veil of ignorance’.
Go to article

Bibliography

Bostrom N. (2003), Are you living in a computer simulation?, „Philosophical Quarterly” 53, s. 243–255.
Chyrowicz B. (2021), Widok stąd. Dlaczego działamy tak, a nie inaczej?, Kraków: Znak.
Dworkin R. (1977), Justice as Rights, w: tenże, Taking Rights Seriously, Cambridge, MA: Harvard University Press, s. 150–183.
Freeman S. (2007), Rawls, London – New York: Routledge.
Graham P. (2007), Rawls, Oxford: Oneworld.
Hare R.M. (1973), Rawls’s Theory of Justice II, „The Philosophical Quarterly” 23, s. 241–252.
Hinton T. (2015), Introduction, w: tenże (red.), The Original Position, Cambridge: Cambridge University Press, s. 1–17.
Kukathas Ch., Pettit P. (1990), Rawls:„A Theory of Justice” and its Critics, Stanford: Stanford University Press.
Levin M. (1978), The Problem of Knowledge in the Original Position, „Auslegung: A Journal of Philosophy” 5 (3), s. 147–159.
Mulhall A., Swift A. (1996), Liberals and Communitarians, wyd. II, Oxford – Cambridge, MA: Blackwell Publishers.
Rawls J. (1999), Theory of Justice. Revised Edition, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2001a), Outline of a Decision Procedure for Ethics, w: tenże, Collected Papers, red. S. Freeman, Cambridge, MA: Harvard University Press, s. 1–19.
Rawls J. (2001b), The Independence of Moral Theory, w: tenże, Collected Papers, red. S. Freeman, Cambridge, MA: Harvard University Press, s. 286–302.
Rawls J. (2001c), Justice as Fairness: Political not Metaphysical, w: tenże, Collected Papers, red. S. Freeman, Cambridge, MA: Harvard University Press, s. 388–414.
Rawls J. (2005), Political Liberalism. Expanded Edition, New York: Columbia University Press.
Sandel M. (2004), Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń, przeł. P. Rymarczyk, w: P. Śpiewak (red.), Komunitarianie. Wybór tekstów, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 71–90.
Sandel M. (2009), Liberalizm a granice sprawiedliwości, przeł. A. Grobler, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Singer P., de Lazari‑Radek K. (2013), Konsekwencjalizm a tajemnica: obrona ezoterycznej moralności, „Analiza i Egzystencja” 22, s. 5–32.
Szutta A. (2010), Cnota rozsądności, w: N. Szutta (red.), Współczesna etyka cnót: możliwości i ograniczenia, Warszawa: Semper, s. 195–204.
Szutta A. (2013), Metoda refleksyjnej równowagi. Część I: prezentacja metody, „Diametros” 37, s. 129–149.
Szutta A. (2015), W poszukiwaniu zasad sprawiedliwości, „Filozofuj!” 5, s. 29–30.
Szutta A. (2018), Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła, Lublin: Academicon.
Śpiewak P. (red.) (2004), Komunitarianie. Wybór tekstów, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Go to article

Authors and Affiliations

Artur Szutta
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Gdański, ul. J. Bażyńskiego 4, 80‑309 Gdańsk

The requirements of love in social life in the light of the encyclical "Deus Caritas est" and "Caritas in veritateby" Pope Benedict XVI

Ks. Marek Kluz
Studia Nauk Teologicznych PAN | 2017 | Tom 12 | 191-210 | DOI: 10.24425/119346
Keywords teaching Deus Caritas est Caritas in veritate Benedict XVI love justice the common good social life
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The Christian vision of love, so deeply personalistic and clearly emphasizing that the love of God and the love of neighbour cannot be opposed, has to take the social na-ture of man into account. If love is the centre of the Christian life and also points to the specificity of its vocation and mission, then it is impossible to imagine that this funda-mental life perspective does not find the right expression in relation to social life. This love should be expressed in a number of social attitudes, especially in those which are considered fundamental principles of social life. The ability to enact the principles of love is important in everyday social life. It involves multiple specific attitudes. This paper discusses – in the light of the encyclical Deus Caritas Est and Caritas in veritate by Pope Benedict XVI - the issue of love in three aspects: love in micro-relations, love and justice in macro-relations and love as a common good in macro-relations.

Go to article

Authors and Affiliations

Ks. Marek Kluz

XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Poznaniu (2020). Geneza, przygotowania, szanse i wyzwania

Ewa Domańska Krzysztof A. Makowski
Historyka Studia Metodologiczne | 2017 | tom 47
Keywords CISH XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Poznaniu Europa Środkowo-Wschodnia alter-natywne nowoczesności geopolityka wiedzy sprawiedliwość epistemiczna
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

In the first part of the article, Krzysztof A. Makowski describes how the idea of granting Poland the opportunity to host the 23rd International Congress of Historical Sciences in 2020 in Poznań came about and how Poznań’s application to host the Congress was prepared. Moreover, the author presents the ongoing preparations for the Congress. In the second part of the article, Ewa Domańska discusses the origins and evolution of the idea of “alter-native modernities” and “epi- stemic justice” as leitmotifs of Poznań’s application. She stresses the need and importance of developing an intellectual alliance of East-Central European countries and lists activities that could help raise the region’s status as an important centre of knowledge building.
Go to article

Authors and Affiliations

Ewa Domańska
ORCID: ORCID
Krzysztof A. Makowski

‘Rational’ and ‘reasonable’ in the context of John Rawls’s thought

Ryszard Kleszcz
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 347-362 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138992
Keywords concept of justice Ch. Perelman philosophy of action „Political Liberalism” rational J. Rawls reasonable terminological analyses
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The issue of rationality and the term itself appear in the works of John Rawls, for instance in his famous volume A Theory of Justice. At the same time, in another of his books, Political Liberalism, we can find not only the correlated terms ‘rational’, but also the term ‘reasonable’. In that volume Rawls enlightens their meaning. In this article, the author analyses the terms mentioned more closely and reflects on their use in various contexts. The explanatory hypothesis adopted by the author is that the use of these two terms, not just one of them, may enrich our conceptual network and increase the possibilities of analysing the sphere of human action. The aim of the analyses is to confirm this hypothesis and to extract the specific sense of the term ‘reasonable’, and of its use, especially in Rawls’s Political Liberalism.
Go to article

Bibliography

Arystoteles (1982), Etyka nikomachejska, przeł. D. Gromska, wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Audi R. (2001), The Architecture of Reason. The Structure and Substance of Rationality, Oxford: Oxford University Press.
Audi R. (red.) (1998), Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press.
Golden J.L., Pilotta J.J. (red.) (1986), Practical Reasoning in Human Affairs, Dordrecht: D. Reidel Publishing Company.
Honderich T. (1999), Encyklopedia filozofii, t. II, przeł. J. Łoziński, Poznań: Zysk i S‑ka.
Höffe O. (1995), Immanuel Kant, przeł. A.M. Kaniowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jolivet R. (1966), Vocabulaire de la Philosophie, Lyon: Emmanuel Vitte.
Kalinowski G. (1978), Logique et méthodologie juridique. Réflexions sur la rationalité formelle et non formelle en droit, „Archive de Philosophie de Droit” 23, s. 59–68.
Kant I. (1953), Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg, przekład przejrzał R. Ingarden, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kant I. (1993), Religia w granicach samego rozumu, przeł. A. Bobko, Kraków: Znak.
Kleszcz R. (1998), O racjonalności. Studium epistemologiczno‑metodologiczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kleszcz R. (2005), Teoria argumentacji, filozofia, logika. Uwagi o teorii Chaima Perelmana, „Forum Artis Rhetoricae” 1–2, s. 22–35.
Kleszcz R. (2007), O rozumie i wartościach, Łódź: Wydawnictwo WSHE w Łodzi.
Lalande A. (red.) (1960), Vocabulaire technique et critique de la philosophie, Paris: PUF.
Laughlin S.K., Hughes D.T. (1986), The Rational and the Reasonable: Dialectic or Parallel Systems?, w: J.L. Golden, J.J. Pilotta (red.), Practical Reasoning in Human Affairs, Dordrecht: D. Reidel Publishing Company.
Perelman Ch. (1979a), Logique juridique. Nouvelle rhétorique, Paris: Dalloz.
Perelman Ch. (1979b), The Rational and the Reasonable, w: T.F. Geraets (red.), Rationality Today, Ottawa: The Ottawa University Press, s. 213–224.
Perelman Ch., Olbrechts‑Tyteca L. (1983), Traité de l’argumentation. La nouvelle rhétorique, wyd. 4, Bruxelles: Editions de l’Université de Bruxelles.
Podsiad A. (2000), Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Rawls J. (1951), Outline of a Decision Procedure for Ethics, „The Philosophical Review” 60, s. 177–197.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości [1971], przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny [1993], przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rescher N. (1954), Reasonableness in ethics, „Philosophical Studies” 5, s. 58–62.
Sibley W.M. (1953), The Rational versus the Reasonable, „The Philosophical Review” LXII (4), s. 554–560.
Simpson J.A., Weiner E.S.C. (red.) (1991), The Oxford English Dictionary [cyt. jako: OED], Oxford: Clarendon Press, Vol. XIII.
Go to article

Authors and Affiliations

Ryszard Kleszcz
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź

The problem of envy in the context of principles of justice and Rawls’s construction of the original position

Adrian Kuźniar
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 259-273 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138986
Keywords difference principle egalitarianism envy J. Rawls self‑respect theory of justice
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The paper analyses and develops John Rawls’s defence of his theory of justice against the conservative objection that egalitarian conceptions of social justice are an expression of envy. The defence involves the following claims: (1) The content of the difference principle does not match an essential property of envy. (2) The parties in the original position are not motivated by envy. (3) None of the conditions imposed on the original position arise from envy. Next, it is argued that there are reasons to suppose that the parties in the original position would choose a more egalitarian principle of distributive justice than the difference principle. These reasons are grounded in the claim that self respect is the most important primary good and in the fact that the level of economic inequalities is negatively correlated with self respect among the least advantaged members of society. It is shown that even though the content of the more egalitarian principle matches the essential property of envy, the conservative objection remains unjustified.
Go to article

Bibliography

Crocker J., Blanton H. (1999), Social Inequality and Self‑Esteem: The Moderating Effects of Social Comparison, Legitimacy, and Contingencies of Self‑Esteem, w: T.R. Tyler, R.M. Kramer, O.P. John (red.), The Psychology of the Social Self, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, s. 171–191.
Krauss M.W., Park J.W. (2014), The Undervalued Self: Social Class and Self-‑Evaluation, „Frontiers of Psychology” 5, s. 1–9.
Nozick R. (2010), Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Rawls J. (2009), Teoria sprawiedliwości. Wydanie nowe, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, przekład przejrzał i uzupełnił S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schoeck H. (1969), Envy: A Theory of Social Behavior, London: Secker and Warburg.
Tesser A. (1988), Toward a Self‑Evaluation Maintenance Model of Social Behavior, „Advances in Experimental Social Psychology” 21, s. 181–227.
Wilkinson R., Pickett K. (2011), The Spirit Level: Why Greater Equality Makes Societies Stronger, New York: Bloomsbury Publishing.
Go to article

Authors and Affiliations

Adrian Kuźniar

A sensitive society or an effective society? Moral laws of non-personal subjects in the light of John Rawls’s theory of justice

Adriana Schetz
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 293-302 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138988
Keywords animal rights egalitarianism liberalism moral pluralism J. Rawls theory of justice veil of ignorance
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

My current considerations concern the way in which the category of animals is present in contemporary philosophy, especially if it occurs in the context of moral philosophy and the theory of cognition and mind. These are, I suppose, the areas of inquiry inspiring wide interest, even if we focus on the narrow question of the place of animals in the domains of morality, cognition, and consciousness. Although John Rawls himself approaches these issues with caution, and his interest in these types of problems is marginal, they deserve some philosophical attention. There is a close relationship between the belief that non‑personal living entities such as animals are capable of feeling pain and pleasure on the one hand, and the human sensitivity or social sentience, on the other. We should face the question of what kind of society we want to live in: effective or sensitive. Ethical utilitarianism is in favor of an effective society. It may seem that there is no place for social sensitivity in it, and consequently that public interest is postulated in its place instead. However, I believe that an effective society is more sensitive to the harm done to or the plight suffered by non‑personal subjects than a sensitive society, if the latter is understood as Rawls frames it. Thus, we come to a specific paradox – which I shall refer to as the blunted sentience paradox – that the utilitarian, efficient society criticized by Rawls is in fact more morally sensitive than the egalitarian society he postulates. The paradox of the blunted sentience has its source in Rawls’s egalitarianism, for this egalitarianism is offered only to the chosen. It does not extend to those members of society who extend their care to those creatures whom Rawls denies subjectivity, but whose unhappiness constitutes an important factor in the social life of humanity. I propose to look at the fate of animals in modern society, and if we do so, we will notice some flaws in Rawls’s theory of justice that can perhaps be amended by espousing some aspects of emotivism. This proposed approach avoids what I have called the blunted sentience paradox.
Go to article

Bibliography

Andrews K. (2020), The Animal Mind: An Introduction to the Philosophy of Animal Cognition, New York: Routledge.
Berkey B. (2014), Review of Robert Garner „A Theory of Justice for Animals: Animal Rights in a Nonideal World”, „Notre Dame Philosophical Reviews”, https://ndpr. nd.edu/reviews/a‑theory‑of‑justice‑for‑animals‑animal‑rights‑in‑a‑nonideal‑world/
DeGrazia D. (2002), Animal Rights: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press.
Garner R. (2013), A Theory of Justice for Animals: Animal Rights in a Nonideal World, Oxford: Oxford University Press.
Hobson‑West P., Davies A. (2018), Societal Sentience: Constructions of the Public in Animal Research Policy and Practice, „Science, Technology, and Human Values” 43 (4), s. 671–693.
Marris C. (2015), The Construction of Imaginaries of the Public as a Threat to Synthetic Biology, „Science as Culture” 24 (1), s. 83–98.
Pisula W. (2003), Psychologia zachowań eksploracyjnych zwierząt, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Rawls J. (2006), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rowlands M. (2013), Can animals be moral?, Oxford: Oxford University Press.
Sumpter D.J.T. (2006), The Principles of Collective Animal Behaviour, „Philosophical Transactions: Biological Sciences” 361 (1465), s. 5–22.
Go to article

Authors and Affiliations

Adriana Schetz
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Szczeciński, Instytut Filozofii i Kognitywistyki, ul. Krakowska 71–79, 71-017 Szczecin

Perfectionism and gender equality. John Rawls’s critique of John Stuart Mill

Elżbieta Filipow
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 91-105 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138976
Keywords decided preference criterion dignity gender equality good life perfectionism principle of individualism principles of justice
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

In his A Theory of Justice John Rawls presents a critique of utilitarianism. He focuses on utilitarianism in the version offered by John Stuart Mill, but Rawls’s analysis of Mill’s views is schematic and limited to Mill’s ethical theory. Rawls does not recognize the importance of perfectionistic themes in Mill’s theory, nor does he note the consequences of that issue for the problem of gender equality. Rawls discuses those themes in his Lectures on the History of Political Philosophy. If one is primarily guided by Rawls’s A Theory of Justice, however, the person will be unable to appreciate similarities between Rawls’s and Mill’s positions. When focusing on the Lectures it is possible to recognize these affinities that are only dimly insinuated in A Theory of Justice. In the later volume they are strong enough to support the claim that a more pronounced affinity may bind these two authors that are not obvious at the first glance. I proceed therefore (1) to expose some shortcomings in the presentation of Mill’s utilitarianism by Rawls; (2) go on to analyse Lectures on the History of Political Philosophy in order to present a more penetrating reading of Mill’s utilitarianism by including its perfectionistic content; and (3) finally on the basis of those claims I point to some practical consequences of Mill’s and Rawls’s views on gender equality.
Go to article

Bibliography

Barker Ch. (2015), JS Mill on Nineteenth Century Marriage and the Common Law, „Law, Culture, and Humanities” 15 (1), s. 1–21.
Bentham J. (1838), The Works of Jeremy Bentham, red. J. Bowring, London: Longman.
Donner W. (2005), John Stuart Mill’s Liberal Feminism, w: M.H. Morales (red.), Mill’s „The Subjection of Women”: Critical Essays, Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, s. 1–12.
Hurka T. (1993), Perfectionism, Oxford: Oxford University Press. Mill J.S. (1963–1991), Collected Works of John Stuart Mill, red. J. Robson, 33 tomy, Toronto: University of Toronto Press.
Mill J.S. (1995), O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet, przeł. G. Czernicki, M. Chyżyńska, Kraków: Znak.
Mill J.S. (2005), Utylitaryzm. O wolności, przeł. A. Kurlandzka, M. Ossowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2009), Teoria sprawiedliwości. Wydanie nowe, przeł. M. Panufik, J. Pasek, A. Romaniuk, S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2010), Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Tong R.P. (2002), Myśl feministyczna. Wprowadzenie, przeł. J. Mikos, B. Umińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Go to article

Authors and Affiliations

Elżbieta Filipow
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00‑927 Warszawa

Rawls’s theory of justice in the light of Iris Marion Young’s critique

Dominika Jacyk
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 233-245 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138984
Keywords legal responsibility political responsibility J. Rawls structural hegemony theory of justice I.M. Young
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Iris Marion Young was one of the most inventive political philosophers who responded to John Rawls’s A Theory of Justice, published in 1971. This work had brought political philosophy to life in an unprecedented way, and prompted Young, as well as R. Nozick, M. Sandel, M. Walzer, Ch. Taylor and R. Dworkin to engage in penetrating criticisms. The extensive discussion had been triggered by the normative content of the two principles of justice. Young’s analysis did not diminish Rawls’s contribution to the history of socio‑political thought, but rather reinforced the ideas he had formulated. She did not present an alternative view of her own, but extended the original thought by incorporating two elements in the theory: (1) refinement of procedural requirements, (2) revision of the normative content in such a way that it takes into account historical and situational contexts, complementing thereby Rawls’s ‘original position’ through a ‘politics of difference’ that takes into account the reality of unjust differences in the position that various individuals and groups occupy in a society.
Go to article

Bibliography

Benhabib S. (2006), In Memoriam Iris Marion Young, „Constellation” 13 (4).
Dean J. (2006), In Memoriam Iris Marion Young, „Constellation” 13 (4).
Jaggar A.M. (2007), Iris Marion Young’s Conception of Political Responsibility. Comments on Iris M. Young’s „Responsibility and Global Labor Justice”, „Symposia on Gender, Race and Philosophy” 3 (1).
Maboloc Ch.R. (2015), Difference and Inclusive Democracy: Iris Marion Young’s Critique of the Rawlsian Theory of Justice, „Social Ethics Society Journal of Applied Philosophy” 1 (1).
Uhde Z. (2010), On Sources of Structural Injustice: A Feminist Reading of the Theory of Iris M. Young, „Human Affairs” 20.
Young I.M. (1990), Justice and the Politics of Difference, Princeton: Princeton University Press.
Young I.M. (1995), Rawls’s „Political Liberalism”, „The Journal of Political Philosophy” 3 (2).
Young I.M. (2003), Inclusion and Democracy, Oxford Scholarship Online.
Young I.M. (2004), Responsibility and Global Labor Justice, „The Journal of Political Philosophy” 12 (4).
Young I.M., Allen D.S. (2011), Justice and the Politics of Difference, Princeton: Princeton University Press.
Go to article

Authors and Affiliations

Dominika Jacyk
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filozofii, ul. Koszarowa 3, 51‑149 Wrocław

Ontology of social being. John Rawls’s theory of justice and political liberalism in the light of Józef M. Bocheński’s theory of systems

Janusz Kaczmarek
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2021 | No 4 | 303-314 | DOI: 10.24425/pfns.2021.138989
Keywords J.M. Bocheński liberalism ontological foundations of political philosophy ontological object ontology of social being political philosophy principles of justice J. Rawls system
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The paper attempts to place John Rawls’s social theory in an ontological frame of ideas. Józef M. Bocheński’s theory of systems was chosen to describe social reality without prejudging its role in the adequate theory. By adopting this approach the author presents several issues one by one: the characteristics of political philosophy and its relation to the ontology of social reality, Bocheński’s systems theory, the analysis of the industrial enterprise as a model example of a heterogeneous, dynamic and organic system, and Rawls’s structure of society. All this is done in terms of systems theory. The resulting outcome provides, among other things, a formal definition of Rawls’s basic social structure expressed in the language of systems theory, and it supports the thesis that the synthetic entity responsible for social functioning, such as the state, is correlated with the principles of justice as proposed by Rawls.
Go to article

Bibliography

Bertalanffy L. (1984), Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, przeł. E. Woydyłło‑Woźniak, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bocheński J.M. (1986), The Concept of the Free Society, „The Monist” 69 (2), s. 207– 215.
Bocheński J.M. (1993), Przyczynek do filozofii przedsiębiorstwa przemysłowego, przeł. J. Garewicz, w: J.M. Bocheński, Logika i filozofia, red. J. Parys, Biblioteka Współczesnych Filozofów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bunge M. (1979), Treatise on Basic Philosophy, vol. 4: Ontology II: A World of Systems, Dordrecht – Boston – London: D. Reidel Publishing Company.
Ingarden R. (1972), Książeczka o człowieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Ingarden R. (1974), Wstęp do fenomenologii Husserla, przeł. A. Półtawski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ingarden R. (1987), Spór o istnienie świata, t. I, t. II, cz. 1 i 2, wyd. III, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kaczmarek J. (2008), Indywidua. Idee. Pojęcia. Badania z zakresu ontologii sformalizowanej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kaczmarek J. (2016), Atom ontologiczny: atom substancji, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4 (100), s. 109–124.
Rawls J. (1971), A Theory of Justice, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (1993), Political Liberalism, New York: Columbia University Press.
Rawls J. (1999), The Law of Peoples, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2001), Justice as Fairness: A Restatement, red. E. Kelly, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Stróżewski W. (2003), Ontologia, Kraków: Znak – Aureus.
Wenar L. (2021), John Rawls, w: E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Summer 2021 Edition, https://plato.stanford.edu/archives/sum2021/entries/rawls/.
Go to article

Authors and Affiliations

Janusz Kaczmarek
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź

This page uses 'cookies'. Learn more