Abstract
W artykule stawiamy pytanie o postawy społeczne, na których zbudowane może być obecnie społeczeństwo wielokulturowe w Polsce, a także jakiego typu będzie to wielokulturowość. W wyniku nasilających się we współczesnym świecie procesów globalizacyjnych przybywa obecnie do naszego kraju wielu imigrantów, odmiennych kulturowo i często rasowo. Poprzez swój pobyt przyczyniają się oni do budowy kulturowej różnorodności, współczesnej wielokulturowości, rozumianej zarówno w kategoriach obiektywnych jako kulturowa różnorodność, jak i w kategoriach aksjologicznych (świadomościowych) jako akceptacja tejże różnorodności, wymagająca umiejętności funkcjonowania w jej ramach. W artykule zajmujemy się analizą postaw Polaków wobec imigrantów należących do grup kulturowo odmiennych od autochtonicznej większości. Jego celem jest porównanie poglądów dotyczących otwartości na obcość u osób o tym samym poziomie wykształcenia, ale różniących się wiekowo co najmniej jednym pełnym pokoleniem.
Go to article
Bibliography
1. Andrejuk, Katarzyna. 2020. Prawica, lewica i postawy wobec imigrantów. Poglądy Polaków na imigrację i ich dynamika na tle trendów europejskich. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 4, 178: 239–264. DOI: 10.4467/25444972SMPP.20.046.12783.
2. Andrejuk, Katarzyna. 2019. Politicizing Muslim Immigration in Poland – Discursive and Regulatory Dimensions. W: K. Górak-Sosnowska, M. Pachocka, J. Misiuna, eds. Muslim Minorities and the Refugee Crisis in Europe. Warsaw: Warsaw School of Economics – SGH Publishing House, 205–221.
3. Andrejuk, Katarzyna. 2015. Postawy wobec imigrantów w świetle wyników Europejskiego Sondażu Społecznego 2014–2015. Polska na tle Europy. Working Paper, 2, Warsaw, December.
4. Bąbiak, Iwona, Katarzyna Gmaj, Helena Patzer. 2015. Namaste Polsko. Sytuacja i potrzeby imigrantów w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
5. Bielecka-Prus, Joanna. 2018. Retoryka lęku przed obcym w polskim dyskursie prasowym. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych. Kwartalnik, 1: 5–34.
6. Bilewicz, Michał. 2006. Kiedy kontakt osłabia uprzedzenia? Kategoryzacje społeczne i temporalne jako warunki skuteczności kontaktu międzygrupowego. Psychologia Społeczna, 2: 63–74.
7. Buchowski, Michał, Katarzyna Chlewińska. 2012. Poland. In: R. Zapata-Barrero, A. Triandafyllidou, eds. Addressing tolerance and diversity discourses in Europe. A Comparative Overview of 16 European Countries. Barcelona: Barcelona Centre for International Affairs, 345–369.
8. Butkus, Mindaugas, Alma Maciulyte-Sniukiene, Kristina Matuzeviciute, Vida Davidaviciene. 2018. Society’s attitudes towards impact of immigration: case of EU countries. Marketing and Management of Innovations, 1: 338–352. DOI: 10.21272/ mmi.2018.1–26.
9. CBOS. 2015. Przybysze z bliska i z daleka, czyli o imigrantach w Polsce. Komunikat z badań, nr 93. Warszawa: Centrum Badań Opini Społecznych, czerwiec.
10. CBOS. 2020. Praca obcokrajowców w Polsce. Komunikat z badań, nr 5. Warszawa: Centrum Badań Opini Społecznych, styczeń.
11. Crawley, Heaven, Dimitris Skleparis. 2017. Refugees, migrants, neither, both: categorical fetishism and the politics of bounding in Europe’s ‘migration crisis’. Journal of Ethnic and Migration Studies, 1: 1–17. DOI: 10.1080/1369183X.2017.134822.
12. Davidov, Eldad, Moshe Semyonov. 2017. Attitudes toward immigrants in European societies. International Journal of Comparative Sociology, 5: 359–366.
13. Dudkiewicz, Magdalena, Piotr Majewski, red. 2017. Cudzoziemcy w Warszawie, czyli jak się zmierzyć z nieuniknionym. Raport. Warszawa: Uniwersytet SWPS – Fundacja Obserwatorium.
14. Fomina, Joanna, Jacek Kucharczyk. 2018. From politics of fear to securitization policies? Poland in the face of migration crisis. In: J. Kucharczyk, G. Mesežnikov, eds. Phantom Menace. The Politics and Policies of Migration in Central Europe. Bratislava: Institute for Public Affairs (Slovakia) – Heinrich-Böll-Stiftung, Prague Office (Czech Republic), 185–202.
15. Gorodzeisky, Anastasia, Moshe Semyonov. 2019. Unwelcome Immigrants: Sources of Oppositionto Different Immigrant GroupsAmong Europeans. Frontiersin Sociology 4: 1–10. DOI 10.3389/fsoc.2019.00024. 16. Górny, Agata, Aleksandra Grzymała-Kazłowska, Ewa Kępińska, Agnieszka Fihel, Aneta Piekut. 2007. Od zbiorowości do społeczności: rola migrantów osiedleńczych w tworzeniu się społeczności imigranckich w Polsce. CMR Working Papers, 27. 17. Górny, Agata, Sabina Toruńczyk-Ruiz, Aleksandra Winiarska, red. 2018. Po sąsiedzku z różnorodnością. Interakcje w miejskich przestrzeniach lokalnych z perspektywy różnych grup mieszkańców. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. 18. GUS. 2020a. Populacja cudzoziemców w Polsce w czasie COVID-19. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 4.06.2020. 19. GUS. 2020b. Sytuacja demograficzna Polski do 2019 r. Migracje zagraniczne ludności w latach 2000–2019. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
20. Hall, Dorota, Agnieszka Mikulska-Jolles. 2016. Uprzedzenia, strach czy niewiedza? Młodzi Polacy o powodach niechęci do przyjmowania uchodźców. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
21. Jawor, Anna, Urszula Markowska-Manista, Marta Jadwiga Pietrusińska. 2020. Konkultura. Wymiary uczestnictwa w kulturze młodych imigrantów z Ukrainy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
22. Jaskułowski, Krzysztof. 2019. The Everyday Politics of Migration Crisis in Poland. Between Nationalism, Fear and Empathy. Cham – Switzerland: Palgrave Macmillan.
23. Javdani, Mohsen. 2020. Public attitudes toward immigration—Determinants and unknowns. Sociopsychological factors are much more important than economic issues in shaping attitudes toward immigration. IZA World of Labor, 473: 1–11. DOI 10.15185/izawol.473.
24. Jóźwiak, Ignacy. 2020. Czasowość i sprawczość w świetle koncepcji prekarności: Wnioski z badań nad migracjami pracowniczymi z Ukrainy do Polski. Przegląd Migracyjny. Studia Polonijne, 4: 163–186.
25. Konieczna-Sałamatin, Joanna. 2019. Konkurencja, zagrożenie czy ratunek dla gospodarki? Postawy Polaków wobec imigrantów. Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa, 1: 61–82.
26. Kowalczyk, Barbara. 2014. Polski system azylowy. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski –E-Wydawnictwo, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
27. Kropiński, Maksymilian, Karolina Hansen. 2016. Jakie skojarzenia ze słowem „uchodźca” mają Polacy? Warszawa: Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego, 1–15.
28. Kwiatkowska, Anna, Wiktoria Dymko. 2019. Podmiotowe i sytuacyjne determinanty postrzegania imigrantów. W: M. Sobecki, D. Misiejuk, J. Muszyńska, T. Bajkowski, red. Człowiek pogranicza. Wyzwania humanistycznej edukacji. Białystok: Wydawnictwa Uniwersytetu w Białymstoku, 229–245.
29. Kwiatkowska, Anna. 2019. Wielokulturowość w ujęciu interdyscyplinarnym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN-Instytut Psychologii PAN.
30. Kymlicka, Will. 2007. Multicultural Odysseys. Navigating the New International Politics of Diversity. New York: Oxford University Press.
31. Kymlicka, Will. 2009. Współczesna filozofia polityczna. Przekład Andrzej Pawelec. Warszawa: Fundacja Aletheia.
32. Łodziński, Sławomir. 2019. Uchodźcy jako „społeczność podejrzana” (suspect community). Polska opinia publiczna wobec udzielania pomocy uchodźcom w okresie maj 2015 – czerwiec 2018. Studia Socjologiczno-Politologiczne, 1: 31–60. DOI 10.26343/0585556X11002.
33. Molęda-Zdziech, Małgorzata, Marta Pachocka, Dominik Wach. 2020. Immigration and Integration Policies in Poland: Institutional, Political and Social Perspectives. In: J. Franzke, J. M. Ruano de la Fuente, eds. Local Integration of Migrants Policy. European Experiences and Challenges. Cham: Palgrave Macmillan, 169–199.
34. Mucha, Janusz. 1999. Wielokulturowość etniczna i nieetniczna. Sprawy Narodowościowe, 14-15: 41–50.
35. Mucha, Janusz. 2020. Rola instytucji kultury w procesie integracji polskiej i ukraińskiej społeczności Raport z badań pilotażowych w Krakowie. Kraków: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie.
36. Nowicka, Ewa. 2004. Adaptacja, asymilacja i izolacja Wietnamczyków w Warszawie. W: A. Borowiak, P. Szarota, red. Tolerancja i wielokulturowość-wyzwania XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej „Academica”, 127–147.
37. Okólski, Marek, Dominik Wach. 2020. Immigration and integration policies in the absence of immigrants A case study of Poland. In: M. Duszczyk, M. Pachocka, D. Pszczółkowska, eds. Relations between Immigration and Integration Policies in Europe Challenges, Opportunities and Perspectives in Selected EU Member States. London: Routledge, 146–172.
38. Pachocka, Marta, Konrad Pędziwiatr, Karolina Sobczak-Szelc, Justyna Szałańska. 2020. Reception Policies, Practices and Responses. Poland. Country Report. The Horizon 2020 project RESPOND-Multilevel Governance of Mass Migration in Europe and Beyond (770564), https: www.academia.edu/42325455/Recezption_Policies_Practicies_and_Responses_Poland_Country Report. Dostęp 28.09.2020.
39. Pasieka, Agnieszka. 2012. “Czy Łemkowie chodzą w dżinsach”. Wielokulturowość w Polsce jako kapitał i jako obciążenie. W: A. Sadowski, K. Niziołek, red. Pogranicze. Studia Społeczne. „Wielokulturowość w Polsce jako kapitał i jako obciążenie”. Nr XX, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
40. Pawlak, Mikołaj. 2018. Polityki publiczne wobec migracji. W: J. Kwaśniewski, red. Nauki o polityce publicznej. Monografia dyscypliny. Warszawa: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, 288–311.
41. Polityka migracyjna Polski – diagnoza stanu wyjściowego. 2020. Warszawa: Zespół do Spraw Migracji – Departament Analiz i Polityk Migracyjnych MSWiA, 15.12.2020.
42. Rea, Andrea, Marco Martiniello, Alessandro Mazzola, Bart Meuleman. 2019. The Refugee Reception Crisis in Europe Polarized Opinions and Mobilizations. In: A. Rea, M. Martiniello, A. Mazzola, B. Meuleman, eds. The Refuge Reception Crisis in Europe. Polarized Opinion and Mobilizations. Bruxelles: Éditions de l’Université de Bruxelles, 11–30.
43. Sadowski, Andrzej. 2016. Wielokulturowość jako czynnik zrównoważonego i inteligentnego rozwoju Polski. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4: 69–82.
44. Sadowski, Andrzej. 2019. Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
45. Schmidt, Jacek. 2015. Imigrant w polskiej przestrzeni miejskiej, czyli długa droga do wielokulturowości i multikulturalizm. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 31: 67–74.
46. Switat, Mustafa. 2018. Rasizm i mechanizmy mu pokrewne w kontekście badań nad diasporą arabską w Polsce. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 1: 189–218. DOI: 10.4467/25444972SMPP.18.009.8918.
47. Szymańska-Matusiewicz, Grażyna. 2016. Wietnamczycy – charakterystyka społeczno-kulturowa w kontekście imigracji do Polski. W: J. Schmidt, D. Niedźwiedzki, red. Społeczno-kulturowa identyfikacja cudzoziemców. Raporty i ekspertyzy. Poznań: Wydawnictwo WUAM.
48. Śliz, Anna 2017. Wielokulturowość: stygmat współczesnego świata? Próba analizy socjologicznej. Opole: Uniwersytet Opolski.
49. Śliz, Anna, Marek Szczepański. 2020. Hasło „Wielokulturowość”. W: E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro, N. Niedźwiedzka-Iwańczak, red. Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, , 470–479.
50. Wieviorka, Michel. 2011. Dziewięć wykładów z socjologii. Przekład A. Trąbka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
51. Wiśniewski, Rafał. 2011. Postawy Polaków wobec obcokrajowców. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, 2: 221–234.
52. Wypych, Michał, Kamila Zochniak, Michał Bilewicz. 2020. Mowa nienawiści jako stygmatyzacja. Doświadczenie kontaktu z mową nienawiści wśród imigrantów w Polsce oraz studentów z zagranicy. Kultura i Społeczeństwo, 3: 199–219. DOI: 10.35757/KiS.2020.64.3.10.
Go to article
en
pl
