This article was prompted by a joint declaration made on 28 September 2015 by the Archbishops of Cracow and Warsaw and the state authorities of the two cities that they would provide means for publishing project ‘A Critical Edition of the Literary Works of Karol Wojtyła – John Paul II’. This decision, marking the 100th anniversary of the birth of Karol Wojtyła in May 2020, signalizes the importance of the project which goes beyond a standard publication of an author’s complete works. The series was inaugurated by the publication in 2018 of Volume One (Juvenilia, 1938–1946), whose editors are expected to continue working on the following volumes. The author of this article takes a look at the first collected works edition of The Poetry and Dramas of Karol Wojtyła – John Paul II, published in 1979 (it actually went to press in 1980) under the directorship of Jacek Woźniakowski and authorized by John Paul II himself. It was in fact a complete edition as its editors succeeded in collecting all of Karol Wojtyła literary works from the moment he enrolled at the Seminary until his election as Pope in 1978. All the texts used for that edition were collected at source and in that respect can hardly be surpassed. For over forty years it offered a reliable store of Karol Wojtyła’s poems and plays to ordinary readers, translators, producers of plays and public ceremonies. In this article we can find a first-hand account of the story of that first edition from its inception, the role of the editors of the weekly Tygodnik Powszechny, the decisions taken at the Znak head office and the author’s own contribution as editor. It is at this point that he explains the decision to exclude from their edition Karol Wojtyła’s juvenila from his student years.

Article The Bible in Polish Modern Literature contains reflections on the period 1945-2009, especially about an essay on the Bible written by laics, staying on more or less catholic position. Almost all were poets: Roman Brandstaetter (1906-1987), Jan Dobraczyński (1910-1994), Anna Kamieńska (1920-1986), Czesław Miłosz (1911- 2004), Marek Skwarnicki (*1930), Anna Świderkówna (1925-2008), Tadeusz Żychiewicz (1922-1994) and others. These authors began to study the Bible in the middle of their lives, when they were ripe to discuss theological and existential problems of the Holy Scripture. In the contrast to them there are the writers staying on the atheistic or agnostic position: Zenon Kosidowski (1898-1978), Artur Sandauer (1913-1989). Only one author, A. Świderkówna, was really a specialist in a biblical branch as the professor of the ancient mediterranean archaeology on the Warsaw University. She could write series her books Conversations on the Bible which became the bestseller in the end of 20th century.

For all biblical essayists a very important issue was the philological question connected to the langauge of the Bible and with the „semantic energy" of translation (Miłosz). The biblical essayists used the old polish Bible (1600) translation of Jacob Wujek SI or modern group translation made 1965 in Benedictiner Abbey in Tyniec (by Cracow). Beyond a communistic censorship in years 1945-1989 all mentioned writers could publish their articles and books. The most important center of these initiatives was Cracow (weekly „Tygodnik Powszechny" and monthly „Znak", also lisher), Warsaw (Publisher Pax), Posen.

The article consists of two parts. In the first one (introductory) I recall—following Edmund Husserl, Stanisław Ossowski and Adam Schaff—the main formulations of the “principle of transparency of the sign.” In these formulations it is usually said about (1) the transparency of the sign regarding objects denoted by the sign (denoted, designated and/or named), or (2) the transparency of the sign regarding its meaning (respectively, events, states of affairs and facts designated by the sign). However, as Husserl pointed out, one can also speak about (3) the transparency of the sign in relations to the activities and mental states of the sign’s users (senders and recipients). After all, only due to the transparency of the sign understood in this way, it is possible for people to communicate with each other, thus the sign can also has an expressive and communicative function. In turn, the second part of the article (essential) contains a reconstruction of the Leon Koj’s approach; Koj gave a consistently formalized form to the theory of sign based on the principle of transparency— the form of an axiomatized logical system (using Quine's formalism from his Mathematical Logic). One of Koj's main goals was also to indicate the close relationship between semantics and pragmatics, and even the primacy of pragmatics over semantics. Formal-logical tools have also shown that the theory of sign based on the principle of transparency neither contravene The Law of Non-Contradiction (at least in its psychological formulation), nor contain or imply semantic antinomies such us antinomy of the liar. Because it is a theory easily negotiable with Alfred Tarski’s theory of language levels.

Celem rozważań jest ukazanie ciągłości w badaniach semiotycznych Profesora Jerzego Pelca dotyczących natury znaku i przedmiotu badań semiotyki. Artykuł dotyczy związków koncepcyjnych między pojęciami: użycia wyrażeń, sposobu użycia, znaku, wnioskowania semiotycznego, semiotyki. Argumentuje się, że mimo zmian w określaniu niektórych pojęć semiotycznych, to z perspektywy całej drogi badawczej istnieje głębsza konsekwencja w rozumieniu zarówno samego pojęcia znaku, jak i dziedziny badań semiotycznych. Takim pomostem łączącym wczesne pojęcie użycia wyrażeń z semiotyką pojmowaną później jako nauka o poznaniu i komunikacji jest dla J. Pelca między tymi okresami badawczymi pojęcie znaku oparte na czynności poznawczej, jaką jest wnioskowanie semiotyczne.

The aim of this paper is to analyse and interprete the prose text "Vor der Zunahme der Zeichen" by the young, German-speaking writer who as a child fled from the civil war in Sri Lanka. The paper provides an analysis of the contingency of language signs (like homeland, descent, native language, identity) which is a function of the experience of flight, exile, and live in the globalized and electronic media-dominated world. The central role in the novel is played by the relation between death and literary language and its communicative and perception function.

The author paints a personal and often critical image of three cities — those, which he is the most familiar with and which are particularly dear and close to him. Despite being familiar with tens of the most renowned cities in the world, the author has selected fully familial examples, which he has had and continues to have personal ties. Throughout their histories, they have been subjected to dramatic events. In terms of spatial creation, they underwent — and continue to undergo-fluid, hybrid, ambivalent and often controversial transformation. They have also been treated implicitly, as subjectively-presented models of cities in general — as well as of their fate and evolution. The author considers the city to be — perhaps — the greatest expression of human culture and civilisation.

Tekst jest poświęcony osobie i działalności naukowej profesora Jerzego Pelca (autor był jego uczniem i wieloletnim współpracownikiem). Osobowość Profesora Pelca determinują następujące cechy: autokrytycyzm, systematyczność i konsekwencja w działaniu, oszczędność, radykalny racjonalizm, antykomunizm, nonkonformizm, patriotyzm (ale nie nacjonalizm czy szowinizm) i zamiłowanie do podróży. Był świadomym kontynuatorem tradycji Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Podobnie jak większość przedstawicieli Szkoły był zwolennikiem teoretycznego minimalizmu. Zgodnie ze jej duchem cenił on w filozofii – a ogólniej w humanistyce – precyzję języka naukowego (oraz prostotę i jasność z nim związaną), a także krytycyzm: w odniesieniu do problemów, metod i rezultatów badań. Głównym obszarem zainteresowania Profesora Pelca była semiotyka logiczna (szerzej: semiotyka teoretyczna). Opowiadał się za funkcjonalną koncepcją znaku. Interpretował znaczenie wyrażeń jako sposób ich używania. Przeciwstawiał rozumieniu poczucie rozumienia. W metodologii wprowadził pojęcie treści poznawczej pytań. Analizował koncepcję prawa naukowego i interdyscyplinarności. W ontologii próbował zidentyfikować i wyeliminować problemy pozorne. Przeprowadził analizę pojęcia przedmiotu, sposobów nieistnienia i związku przyczynowego. W estetyce usiłował zdefiniować parę „forma”- -„treść”, ideologię dzieła literackiego, temat i motyw literacki, a także metaforę. Odróżniał fikcję od fikcjonalności. Badał asertywność zdań i zagadnienie intensjonalności. W etyce opowiadał się za koncepcją spolegliwego opiekuna – a przeciw nakazowi miłości do wszystkich ludzi, uważając ten ostatni za nierealny. Postulował relatywizację moralnej wartości kłamstwa. Traktował skromność jako najwyższą cnotę. Był prawdziwym humanistą – w tym sensie, który sam poddał mistrzowskiej analizie.

W ofiarowanej Władysławowi Tatarkiewiczowi księdze pamiątkowej Charisteria (1960) znalazła się krytyka jego estetyki dokonana przez Jerzego Pelca. Merytorycznie spór dotyczył pojęć „formy” i „treści” zastosowanych do dzieł sztuki literackiej i dzieł sztuki plastycznej. Według Tatarkiewicza, dzieła plastyczne mają „formę A”, rozumianą jako układ elementów zmysłowych, a dzieła literackie „formę B”, czyli są zbiorem znaków językowych. „Formie B” przysługuje zawsze „treść”, której dzieła plastyczne są pozbawione. Jerzy Pelc wysunął wobec tej koncepcji uwagi krytyczne z perspektywy semiotyki logicznej. Według Pelca, znaki językowe spełniają trzy równorzędne funkcje językowe: (1) znaczą, (2) oznaczają i (3) wyrażają – co odpowiednio różnicuje pojęcie „treści”. Dzieła plastyczne również mogą spełniać te funkcje, ponieważ w ramach ogólnej teorii znaku, jaką jest semiotyka logiczna, znakami są zarówno „znaki ikoniczne” (dzieła plastyczne), jak i „znaki symboliczne” (dzieła literackie). Z punktu widzenia historii filozofii, książka Charisteria była w epoce marksizmu oazą filozofii tradycyjnej, przedwojennej. Spór między W. Tatarkiewiczem i J. Pelcem przebiegał we wspólnej tradycji szkoły lwowsko- warszawskiej, choć toczył się pomiędzy jej skrzydłem lewym, nastawionym rygorystycznie i scjentystycznie (Pelc), a skrzydłem prawym, nastawionym bardziej tolerancyjnie i humanistycznie (Tatarkiewicz).