How to search?
advanced search
Popular sciences

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Description

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Publishers
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Volumes

Select number

Content

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń

1 Spis treści
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń
Download PDF Download RIS Download Bibtex
2 Od Redakcji
Tomasz Komornicki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Tomasz Komornicki
3 Sposoby na zagospodarowanie przestrzeni
Paulina Legutko-Kobus
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 4-8 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142508
Keywords: planowanie przestrzenne środowisko przyrodnicze rozwój społeczny rozwój gospodarczy geografia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Środowisko ma kluczowe znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego i dobrostanu ludzi. Planowanie przestrzenne pozwala racjonalnie kształtować środowisko przyrodnicze przez określenie możliwości i sposobów jego zagospodarowania.
Go to article

Authors and Affiliations

Paulina Legutko-Kobus
1
ORCID: ORCID
  1. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
4 Buszując w sieci
Dariusz Ilnicki , Krzysztof Janc
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 9-11 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142509
Keywords: geografia cyfrowa cyfryzacja usługi internetowe nowe technologie
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Dariusz Ilnicki
1
Krzysztof Janc
1
  1. Zakład Zagospodarowania Przestrzennego, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski
5 Prawo a przestrzeń
Maciej J. Nowak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 12-15 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142510
Keywords: ład przestrzenny planowanie przestrzenne prawo
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Różne grupy społeczne i zawodowe prezentują odmienne poglądy dotyczące przestrzeni i planowania przestrzennego. Ma to odbicie w rozumieniu przepisów i podejściu do kształtowania prawa, które wpływa na ład przestrzenny.
Go to article

Authors and Affiliations

Maciej J. Nowak
1
  1. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
6 Nasze najbliższe otoczenie
Tadeusz Markowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 16-19 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142511
Keywords: zarządzanie przestrzenią planowanie przestrzenne ład przestrzenny gospodarka geografia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zarządzanie przestrzenią to forma publicznego zarządzania szczególnym dobrem wspólnym. Obejmuje ono krąg działań i decyzji istotnych dla naszego środowiska życia.
Go to article

Authors and Affiliations

Tadeusz Markowski
1
  1. Interdyscyplinarne Centrum Studiów Miejskich, Uniwersytet Łódzki
7 Europejska i polska przestrzeń przepływów
Tomasz Komornicki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 20-23 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142512
Keywords: przestrzeń przepływów gospodarka towary usługi geografia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Położenie w przestrzeni przepływów i powiązań determinuje obecnie pozycję społeczno-gospodarczą miast i regionów. W skali kontynentalnej dynamika większości przepływów jest najszybsza w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce.
Go to article

Authors and Affiliations

Tomasz Komornicki
1
  1. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie
8 Przestrzeń w kryzysie
Przemysław Śleszyński , Adam Kowalewski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 24-27 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142513
Keywords: planowanie przestrzenne polityka przestrzenna chaos przestrzenny geografia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zmieniające się warunki życia, przekształcenia środowiska i migracje ludności wymuszają zmiany w gospodarce przestrzennej. Czy nasza przestrzeń ma przyszłość?
Go to article

Authors and Affiliations

Przemysław Śleszyński
1
Adam Kowalewski
2
  1. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie
  2. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego w Warszawie
9 Rozsiewanie się nasion
Ewelina Ratajczak , Hanna Fuchs , Joanna Kijowska-Oberc , Jan Suszka , Aleksandra M. Staszak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 28-31 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142514
Keywords: nasiona botanika fizjologia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Jak różnorodne mogą być strategie roślin rozprzestrzeniania nasion? Czy bardziej opłaca się być nasionem lekkim jak puch, czy ciężkim i twardym jak żołądź dębu?
Go to article

Authors and Affiliations

Ewelina Ratajczak
1
Hanna Fuchs
1
Joanna Kijowska-Oberc
1
Jan Suszka
1
Aleksandra M. Staszak
2
  1. Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku
  2. Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku
10 Galileusz w Krainie Czarów
Maciej Kolanowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 32-34 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142515
Keywords: fizyka teoria względności przestrzeń wielowymiarowa
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Okazuje się, że świat po drugiej stronie lustra z opowieści Lewisa Carrolla o Alicji istnieje naprawdę – odkryli go i opisali fizycy. Jak do niego trafić?
Go to article

Authors and Affiliations

Maciej Kolanowski
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
11 Przestrzeń dla wszystkich
Marta Piechocka-Nowakowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 35-37 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142516
Keywords: socjologia migracja zmiany klimatu
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zmiany klimatu potęgują migracje do miast. Jak je organizować w sposób, który wspomaga integrację międzykulturową?
Go to article

Authors and Affiliations

Marta Piechocka-Nowakowska
1
  1. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Warszawie
12 Występowanie gatunków
Marcin K. Dyderski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 38-41 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142517
Keywords: botanika nisza ekologiczna ekologia las
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Jak opisać przestrzeń życia danego gatunku? Czy wystarczy do tego przestrzeń geograficzna? Jak wiele wymiarów może mieć nisza ekologiczna? Do czego może posłużyć jej analiza?
Go to article

Authors and Affiliations

Marcin K. Dyderski
1
  1. Instytut Dendrologii PAN w Kórniku
13 Pochodzenie starożytnych skarbów
Maciej Kałaska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 42-45 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142518
Keywords: geologia archeologia izotopy Ameryka Południowa Peru
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Współczesne metody badań, m.in. analizy pierwiastków chemicznych i stosunków izotopowych poszczególnych pierwiastków, są pomocne w rozwiązywaniu zagadek z przeszłości. Badania nad wydobyciem rud metali prowadzone w Ameryce Południowej pokazały rozwój gospodarczy kultur prekolumbijskich na ogromnej przestrzeni tego kontynentu.
Go to article

Authors and Affiliations

Maciej Kałaska
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
14 Tatrzańskie ścieżki
Joanna Fidelus-Orzechowska , Elżbieta Gorczyca , Kazimierz Krzemień
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 46-49 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142519
Keywords: geomorfologia Tatrzański Park Narodowy turystyka erozja degradacja gleby lód włóknisty
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W Tatrzańskim Parku Narodowym dochodzi do sukcesywnego wzrostu ruchu turystycznego, który przyczynia się do niszczenia pokrywy glebowej w obrębie ścieżek turystycznych. Proces ten można ograniczyć, stosując proste rozwiązania.
Go to article

Authors and Affiliations

Joanna Fidelus-Orzechowska
1
Elżbieta Gorczyca
2
Kazimierz Krzemień
2
  1. Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  2. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
15 W poszukiwaniu promieniotwórczych skamieniałości
Magdalena Długosz-Lisiecka , Daniel Tyborowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 50-53 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142520
Keywords: paleontologia skamieniałości izotopy fosforyty
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Skamieniałości wzbudzają ogromne zainteresowanie, wręcz fascynację. Są dowodem istnienia dawnego życia, nieco innego niż obecne. Szukając śladów dawno minionej przyrody, nie zdajemy sobie sprawy, że skamieliny mogą być źródłem promieniowania.
Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Długosz-Lisiecka
1
Daniel Tyborowski
2
  1. Międzyresortowy Instytut Techniki Radiacyjnej, Politechnika Łódzka
  2. Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
16 Areały ssaków
Elżbieta Jancewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 54-57 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142521
Keywords: zoologia ssaki areały ssaków populacja środowisko życia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Na świecie żyje obecnie ponad 5800 gatunków ssaków. Ich funkcjonowanie w przyrodzie i przestrzeni jest w pewien sposób uporządkowane, tak jak uporządkowane są relacje przestrzenne między osobnikami tego samego gatunku.
Go to article

Authors and Affiliations

Elżbieta Jancewicz
1
  1. Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa, Instytut Nauk Leśnych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
17 Miejsce i przestrzeń w kulturze
Elzbieta Rybicka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 58-61 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142522
Keywords: literatura kultura geopoetyka kulturoznawstwo
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

O tym, jak miejsca i literatura wzajemnie na siebie wpływają, opowiada prof. Elżbieta Rybicka z Katedry Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Go to article

Authors and Affiliations

Elzbieta Rybicka
1
  1. Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych, Uniwersytetu Jagiellońskiego
18 Architektoniczne aspekty kształtowania przestrzeni
Piotr Lorens
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 62-65 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142523
Keywords: architektura planowanie przestrzenne rozwój gospodarczy zrównoważony rozwój miasta
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Budowanie miast odpornych na zmiany klimatu czy konsultacje społeczne to jedne z najważniejszych dziś elementów planowania przestrzeni.
Go to article

Authors and Affiliations

Piotr Lorens
1
  1. Katedra Urbanistyki i Planowania Regionalnego, Wydział Architektury, Politechnika Gdańska
19 Zmarszczki czasoprzestrzeni
Aleksandra Olejak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 66-68 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142524
Keywords: astronomia fale grawitacyjne detektor czarna dziura
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Dzięki skonstruowaniu detektorów odbierających fale grawitacyjne możliwe jest penetrowanie najdalszych zakątków Wszechświata w poszukiwaniu czarnych dziur i gwiazd neutronowych.
Go to article

Authors and Affiliations

Aleksandra Olejak
1
  1. Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
20 Mieć i być
Jan Kordys
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 69-71 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142525
Keywords: semiotyka poetyka teoria kultury
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Wartościujemy posiadane rzeczy, tworzymy ich hierarchie, wymieniamy na inne. Są jednakże przedmioty, których utraty nie zapomnimy, gdyż stanowiły naszą niezbywalną własność.
Go to article

Authors and Affiliations

Jan Kordys
1
  1. Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie
21 W pogoni za światłem
Jan Chwedeńczuk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 72-74 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142526
Keywords: fizyka mechanika kwantowa teoria względności
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Długość, szerokość i głębokość. Znajomość tych trzech parametrów pozwala oszacować, czy stół zmieści się w jadalni, a łóżko w sypialni. Posługując się trzema wymiarami do opisu przestrzeni, w której żyjemy, rzadko zadajemy sobie pytanie o jej naturę.
Go to article

Authors and Affiliations

Jan Chwedeńczuk
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
22 Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
Tomasz Komornicki , Paulina Legutko-Kobus
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 75 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142527
Keywords: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju chaos przestrzenny prawo planowanie przestrzenne
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Tomasz Komornicki
Paulina Legutko-Kobus
ORCID: ORCID
23 Nicość i nieskończoność
Katarzyna Kasia
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 76-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142528
Keywords: filozofia nieskończoność byt
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Katarzyna Kasia
1
  1. Katedra Teorii Kultury, Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
24 Nieprzestrzeń staje się przestrzenią
Paulina Majda
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 78-82 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142529
Keywords: planetarium sfera kopuła film na sferze
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Człowiek od dawna pragnął przekroczyć pewną granicę. Chciał być w obrazie. Technologia przybliża odległe światy i sprawia, że to, co wydawało się kiedyś nieosiągalne, dzisiaj może być na wyciągnięcie ręki.
Go to article

Authors and Affiliations

Paulina Majda
1
  1. Szkoła Filmowa w Łodzi

This page uses 'cookies'. Learn more