Jak wyszukiwać?
wyszukiwanie zaawansowane
Popularnonaukowe

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Opis

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Wydawcy
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Roczniki i numery

Wybierz numer

Zawartość

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń

1 Spis treści
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex
2 Od Redakcji
Tomasz Komornicki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Komornicki
3 Sposoby na zagospodarowanie przestrzeni
Paulina Legutko-Kobus
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 4-8 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142508
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne środowisko przyrodnicze rozwój społeczny rozwój gospodarczy geografia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Środowisko ma kluczowe znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego i dobrostanu ludzi. Planowanie przestrzenne pozwala racjonalnie kształtować środowisko przyrodnicze przez określenie możliwości i sposobów jego zagospodarowania.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Paulina Legutko-Kobus
1
ORCID: ORCID
  1. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
4 Buszując w sieci
Dariusz Ilnicki , Krzysztof Janc
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 9-11 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142509
Słowa kluczowe: geografia cyfrowa cyfryzacja usługi internetowe nowe technologie
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Dariusz Ilnicki
1
Krzysztof Janc
1
  1. Zakład Zagospodarowania Przestrzennego, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski
5 Prawo a przestrzeń
Maciej J. Nowak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 12-15 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142510
Słowa kluczowe: ład przestrzenny planowanie przestrzenne prawo
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Różne grupy społeczne i zawodowe prezentują odmienne poglądy dotyczące przestrzeni i planowania przestrzennego. Ma to odbicie w rozumieniu przepisów i podejściu do kształtowania prawa, które wpływa na ład przestrzenny.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maciej J. Nowak
1
  1. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
6 Nasze najbliższe otoczenie
Tadeusz Markowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 16-19 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142511
Słowa kluczowe: zarządzanie przestrzenią planowanie przestrzenne ład przestrzenny gospodarka geografia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zarządzanie przestrzenią to forma publicznego zarządzania szczególnym dobrem wspólnym. Obejmuje ono krąg działań i decyzji istotnych dla naszego środowiska życia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tadeusz Markowski
1
  1. Interdyscyplinarne Centrum Studiów Miejskich, Uniwersytet Łódzki
7 Europejska i polska przestrzeń przepływów
Tomasz Komornicki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 20-23 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142512
Słowa kluczowe: przestrzeń przepływów gospodarka towary usługi geografia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Położenie w przestrzeni przepływów i powiązań determinuje obecnie pozycję społeczno-gospodarczą miast i regionów. W skali kontynentalnej dynamika większości przepływów jest najszybsza w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Komornicki
1
  1. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie
8 Przestrzeń w kryzysie
Przemysław Śleszyński , Adam Kowalewski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 24-27 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142513
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne polityka przestrzenna chaos przestrzenny geografia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zmieniające się warunki życia, przekształcenia środowiska i migracje ludności wymuszają zmiany w gospodarce przestrzennej. Czy nasza przestrzeń ma przyszłość?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Przemysław Śleszyński
1
Adam Kowalewski
2
  1. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie
  2. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego w Warszawie
9 Rozsiewanie się nasion
Ewelina Ratajczak , Hanna Fuchs , Joanna Kijowska-Oberc , Jan Suszka , Aleksandra M. Staszak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 28-31 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142514
Słowa kluczowe: nasiona botanika fizjologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Jak różnorodne mogą być strategie roślin rozprzestrzeniania nasion? Czy bardziej opłaca się być nasionem lekkim jak puch, czy ciężkim i twardym jak żołądź dębu?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ewelina Ratajczak
1
Hanna Fuchs
1
Joanna Kijowska-Oberc
1
Jan Suszka
1
Aleksandra M. Staszak
2
  1. Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku
  2. Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku
10 Galileusz w Krainie Czarów
Maciej Kolanowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 32-34 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142515
Słowa kluczowe: fizyka teoria względności przestrzeń wielowymiarowa
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Okazuje się, że świat po drugiej stronie lustra z opowieści Lewisa Carrolla o Alicji istnieje naprawdę – odkryli go i opisali fizycy. Jak do niego trafić?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maciej Kolanowski
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
11 Przestrzeń dla wszystkich
Marta Piechocka-Nowakowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 35-37 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142516
Słowa kluczowe: socjologia migracja zmiany klimatu
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zmiany klimatu potęgują migracje do miast. Jak je organizować w sposób, który wspomaga integrację międzykulturową?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marta Piechocka-Nowakowska
1
  1. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Warszawie
12 Występowanie gatunków
Marcin K. Dyderski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 38-41 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142517
Słowa kluczowe: botanika nisza ekologiczna ekologia las
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Jak opisać przestrzeń życia danego gatunku? Czy wystarczy do tego przestrzeń geograficzna? Jak wiele wymiarów może mieć nisza ekologiczna? Do czego może posłużyć jej analiza?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marcin K. Dyderski
1
  1. Instytut Dendrologii PAN w Kórniku
13 Pochodzenie starożytnych skarbów
Maciej Kałaska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 42-45 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142518
Słowa kluczowe: geologia archeologia izotopy Ameryka Południowa Peru
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Współczesne metody badań, m.in. analizy pierwiastków chemicznych i stosunków izotopowych poszczególnych pierwiastków, są pomocne w rozwiązywaniu zagadek z przeszłości. Badania nad wydobyciem rud metali prowadzone w Ameryce Południowej pokazały rozwój gospodarczy kultur prekolumbijskich na ogromnej przestrzeni tego kontynentu.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maciej Kałaska
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
14 Tatrzańskie ścieżki
Joanna Fidelus-Orzechowska , Elżbieta Gorczyca , Kazimierz Krzemień
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 46-49 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142519
Słowa kluczowe: geomorfologia Tatrzański Park Narodowy turystyka erozja degradacja gleby lód włóknisty
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W Tatrzańskim Parku Narodowym dochodzi do sukcesywnego wzrostu ruchu turystycznego, który przyczynia się do niszczenia pokrywy glebowej w obrębie ścieżek turystycznych. Proces ten można ograniczyć, stosując proste rozwiązania.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Joanna Fidelus-Orzechowska
1
Elżbieta Gorczyca
2
Kazimierz Krzemień
2
  1. Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  2. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
15 W poszukiwaniu promieniotwórczych skamieniałości
Magdalena Długosz-Lisiecka , Daniel Tyborowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 50-53 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142520
Słowa kluczowe: paleontologia skamieniałości izotopy fosforyty
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Skamieniałości wzbudzają ogromne zainteresowanie, wręcz fascynację. Są dowodem istnienia dawnego życia, nieco innego niż obecne. Szukając śladów dawno minionej przyrody, nie zdajemy sobie sprawy, że skamieliny mogą być źródłem promieniowania.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Magdalena Długosz-Lisiecka
1
Daniel Tyborowski
2
  1. Międzyresortowy Instytut Techniki Radiacyjnej, Politechnika Łódzka
  2. Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
16 Areały ssaków
Elżbieta Jancewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 54-57 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142521
Słowa kluczowe: zoologia ssaki areały ssaków populacja środowisko życia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Na świecie żyje obecnie ponad 5800 gatunków ssaków. Ich funkcjonowanie w przyrodzie i przestrzeni jest w pewien sposób uporządkowane, tak jak uporządkowane są relacje przestrzenne między osobnikami tego samego gatunku.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Elżbieta Jancewicz
1
  1. Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa, Instytut Nauk Leśnych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
17 Miejsce i przestrzeń w kulturze
Elzbieta Rybicka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 58-61 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142522
Słowa kluczowe: literatura kultura geopoetyka kulturoznawstwo
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

O tym, jak miejsca i literatura wzajemnie na siebie wpływają, opowiada prof. Elżbieta Rybicka z Katedry Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Elzbieta Rybicka
1
  1. Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych, Uniwersytetu Jagiellońskiego
18 Architektoniczne aspekty kształtowania przestrzeni
Piotr Lorens
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 62-65 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142523
Słowa kluczowe: architektura planowanie przestrzenne rozwój gospodarczy zrównoważony rozwój miasta
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Budowanie miast odpornych na zmiany klimatu czy konsultacje społeczne to jedne z najważniejszych dziś elementów planowania przestrzeni.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Lorens
1
  1. Katedra Urbanistyki i Planowania Regionalnego, Wydział Architektury, Politechnika Gdańska
19 Zmarszczki czasoprzestrzeni
Aleksandra Olejak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 66-68 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142524
Słowa kluczowe: astronomia fale grawitacyjne detektor czarna dziura
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Dzięki skonstruowaniu detektorów odbierających fale grawitacyjne możliwe jest penetrowanie najdalszych zakątków Wszechświata w poszukiwaniu czarnych dziur i gwiazd neutronowych.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Aleksandra Olejak
1
  1. Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
20 Mieć i być
Jan Kordys
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 69-71 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142525
Słowa kluczowe: semiotyka poetyka teoria kultury
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Wartościujemy posiadane rzeczy, tworzymy ich hierarchie, wymieniamy na inne. Są jednakże przedmioty, których utraty nie zapomnimy, gdyż stanowiły naszą niezbywalną własność.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Kordys
1
  1. Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie
21 W pogoni za światłem
Jan Chwedeńczuk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 72-74 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142526
Słowa kluczowe: fizyka mechanika kwantowa teoria względności
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Długość, szerokość i głębokość. Znajomość tych trzech parametrów pozwala oszacować, czy stół zmieści się w jadalni, a łóżko w sypialni. Posługując się trzema wymiarami do opisu przestrzeni, w której żyjemy, rzadko zadajemy sobie pytanie o jej naturę.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Chwedeńczuk
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
22 Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
Tomasz Komornicki , Paulina Legutko-Kobus
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 75 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142527
Słowa kluczowe: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju chaos przestrzenny prawo planowanie przestrzenne
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Komornicki
Paulina Legutko-Kobus
ORCID: ORCID
23 Nicość i nieskończoność
Katarzyna Kasia
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 76-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142528
Słowa kluczowe: filozofia nieskończoność byt
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Kasia
1
  1. Katedra Teorii Kultury, Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
24 Nieprzestrzeń staje się przestrzenią
Paulina Majda
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 2 (70) Przestrzeń | 78-82 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.142529
Słowa kluczowe: planetarium sfera kopuła film na sferze
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Człowiek od dawna pragnął przekroczyć pewną granicę. Chciał być w obrazie. Technologia przybliża odległe światy i sprawia, że to, co wydawało się kiedyś nieosiągalne, dzisiaj może być na wyciągnięcie ręki.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Paulina Majda
1
  1. Szkoła Filmowa w Łodzi

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji