Nauki Humanistyczne i Społeczne

Libri Gedanenses

Zawartość

Libri Gedanenses | 2019 | vol. 36

Abstrakt

Biblioteka Rady Miasta Gdańska, obok rękopisów oraz druków, gromadziła kolekcje naturaliów, a także obiektów artystycznych o charakterze encyklopedycznym, które pozostawały w ścisłej łączności z działalnością książnicy. Pochodzące głównie z darów zbiory swym profilem bliskie były tworzonym od końca XVI wieku kolekcjom o charakterze publicznym, służącym nowożytnej edukacji i rozwojowi nauki. Przy kategoryzacji obiektów z gdańskich zbiorów kierowano się kryteriami funkcjonującymi już w XVI wieku, wyróżniając naturalia (zwierzęta, rośliny, minerały), instrumenty matematyczne, numizmaty antyczne i współczesne, artificialia (dzieła sztuki) oraz sprzęt sal bibliotecznych. Zgodnie z nimi w 1701 roku wykonano odpowiedni, odrębny inwentarz, zachowany w zbiorach Biblioteki. Pod względem różnorodności obiektów i szczegółowości ich opisów zbiór biblioteczny przewyższa identyfikowane dotąd gdańskie kolekcje prywatne. Wśród bibliotecznych naturaliów wyróżniały się minerały wraz z kilkoma okazami koralowca i bursztynu. Właśnie na ich przykładzie starano się ukazać jeden z najważniejszych problemów nauki w przyrodoznawstwie XVI i XVII wieku, jakim była klasyfikacja naturaliów i znalezienie właściwych kryteriów dla ich uszeregowania.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krystyna Jackowska
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Grafiki

Abstrakt

Gdańsk w początkach XVII wieku należał do najwybitniejszych ośrodków sztuki medalierskiej. Pracujący w mieści wybitni artyści, medalierzy znani i cenieni również w zachodniej Europie, tworzyli swe dzieła dla władców polskich i obcych, na zlecenie Rady Miejskiej, a także na prywatne zamówienia. Medale wybijano w mennicy gdańskiej, zazwyczaj w srebrze, miały różną średnice i wagę. Liczną grupę gdańskich medali z XVII i XVII wieku stanowią tak zwane medale ślubne, zwane także talarami weselnymi. Wśród nich wyróżniono trzy zespoły numizmatów: upamiętniające małżeństwa polskich monarchów, powstałe z okazji ślubu wymienianych z nazwiska osób oraz przeznaczone dla anonimowych nabywców. Ta ostatnia grupa medali cieszyła się dużą popularnością wśród zamożnych mieszkańców Gdańska; najczęściej były wręczane jako podarunek w czasie uroczystości weselnych. Medale ślubne popularność swoją zawdzięczały przede wszystkim kunsztowi i dekoracyjności wykonania, ale także ikonografii opartej na powszechnie znanej symbolice – wyrażającej bogaty wachlarz obiegowych pojęć alegorycznych dotyczących małżeństwa i rodziny, zaczerpniętych z literatury religijnej i klasycznej. Z przedstawieniami korespondują napisy zawierające sentencje etyczne, często odwołujące się do tekstów biblijnych. W artykule uwzględniono również medale jubileuszowe upamiętniające okrągłe rocznice zawarcia małżeństwa, które pojawiły się w XVIII wieku.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów

Abstrakt

Artykuł przedstawia wstępne wyniki badań dotyczących statusu administratora parafii zakonnej po soborze trydenckim, ze względów praktycznych zawężone do należącej do opactwa oliwskiego parafii w Matarni. Sobór trydencki przez reformę Kościoła katolickiego usiłował zapobiec skutkom reformacji i związanym z tym kryzysem struktur kościelnych, w tym także brakiem kapłanów w parafiach. Wzorem opactw zakonnych wprowadzono do wakujących parafii wiejskich administratora nazwanego komendarzem parafii ( commendarius parochiae). Komendarz parafii zakonnej zazwyczaj przebywał w macierzystym klasztorze, łącząc często z komendą inne funkcje w klasztorze. Instalowany przez władze diecezjalne, w zakresie administrowania parafią – posługa duchowa i zarząd beneficjum – pozostawał podporządkowany biskupowi, bywał też pełnoprawnym członkiem kongregacji dekanalnej. Te uwarunkowania stawiają stałego komendarza parafii zakonnej na równi z proboszczem w diecezji. Stały komendarz w razie potrzeby miał prawo powołać swojego czasowego zastępcę, którego status był taki jak zwykłego komendarza diecezjalnego. W dostępnym piśmiennictwie nie ma jak dotąd badań nad statusem prawnym administratorów parafii zakonnych cystersów. Nieliczne prace dotyczące parafii opactwa oliwskiego stawiają znak równości między stałym komendarzem zakonnym a czasowym komendarzem diecezjalnym, co jak się wydaje wynika z jednostronnie zawężonej bazy źródłowej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maria Babnis

Abstrakt

W artykule przedstawiono wszelkie ślady po Johannie Georgu Adamie Forsterze (1754–1794) zachowane w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej. Znany polskoniemiecki przyrodnik i podróżnik, urodzony niedaleko Gdańska, był autorem prac naukowych, dzieł podróżniczych i politycznych, a nawet rewolucjonistą. Autorka artykułu omówiła zarówno fragmentaryczne materiały rękopiśmienne dotyczące J. G. A. Forstera, jak i jego liczne drukowane publikacje oraz opracowania mu poświęcone, powstałe do 1800 roku i znajdujące się w obecnych zbiorach Biblioteki Gdańskiej. Nie pominęła działalności translatorskiej i wydawniczej tego autora, profesora uniwersytetów w Wilnie i w Kassel, której poświęcał się m.in. w celach zarobkowych. Wspomniała również o zachowanym w gdańskiej książnicy dorobku naukowym jego ojca, również przyrodnika, Johanna Reinholda Forstera (1729–1798). Obaj Forsterowie, starszy i młodszy, uczestniczyli w słynnej drugiej wyprawie kapitana Jamesa Cooka dookoła świata w latach 1772–1775, zrelacjonowanej w dwutomowym dziele, znanym w niemieckiej wersji jako Johann Reinhold Forster’s und Georg Forster’s Reise um die Welt in den Jahren 1772 bis 1775, Berlin 1778–1780. Natomiast za drugą co do ważności, tym razem samodzielną pozycją w dorobku Forstera młodszego uważana jest praca Ansichten vom Niederrhein, von Brabant, Flandern, Holland, England und Frankreich im April, Mai und Junius 1790, Berlin 1791–1794 – trzyczęściowa relacja z podróży po Europie odbytej wraz z Alexandrem von Humboldtem w pierwszym okresie rewolucji francuskiej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Magdalena Madeja-Grzyb
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Starych Druków

Abstrakt

W artykule omówiono materiały archiwalne Oddziału Gdańskiego ZLP za lata 1946–2000. Archiwalia, w formie zdekompletowanej, trafiły do Pracowni Rękopisów PAN Biblioteki Gdańskiej na podstawie umowy darowizny z 12 października 2016 roku. Formalnym darczyńcą był Gdański Oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Materiały archiwalne, liczące ponad 16.000 obiektów, zostały uporządkowane, pogrupowane i opracowane przez autorkę artykułu. W wyniku prac nad archiwaliami powstało 116 jednostek akcesyjnych (122 tomy w 133 woluminach), których zawartość została ujęta w grupy formalno-rzeczowe. Złożyła się na nie obszerna dokumentacja dotycząca: spraw organizacyjnych związku, planowania i sprawozdawczości, korespondencji Oddziału, ewidencji osobowej, finansów, spraw socjalno-bytowych, opracowań i materiałów redakcyjnych, współpracy z instytucjami krajowymi i zagranicznymi oraz kół i klubów działających w Oddziale, w tym także Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR. Dokumentację załącznikową stanowią wycinki prasowe związane z działalnością Oddziału, druki zaproszeń, wzory różnych formularzy, itp. Omawiając poszczególne grupy formalno-rzeczowe dokumentacji i stan ich zachowania, czy też sygnalizując luki w materiałach archiwalnych, autorka podjęła także próbę rekonstrukcji historii Oddziału Gdańskiego ZLP, w tym panującej wśród członków atmosfery oraz występujących problemów (braki lokalowe, kwestie wydawnicze, warunki bytowe pisarzy, itp.). Artykułowi towarzyszy aneks zawierający wykaz archiwaliów z opisem i numeracją poszczególnych jednostek akcesyjnych.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krystyna Świerkosz
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Rękopisów

Autorzy i Afiliacje

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów

Instrukcja dla autorów

INFORMACJA DLA AUTORÓW


Redakcja „Libri Gedanenses” decyduje o przyjęciu tekstu i po uzyskaniu pozytywnych recenzji o umieszczeniu w jednym z działów czasopisma: artykuły i komunikaty, materiały, eseje oraz recenzje i polemiki. Redakcja nie przyjmuje materiałów, które nie są przygotowane zgodnie z instrukcją wydawniczą oraz zastrzega sobie prawo wprowadzania zmian i skracania tekstów, a także wyboru ilustracji w uzgodnieniu z Autorami. Nadesłane materiały nie są zwracane.

Autorzy przenoszą na PAN Bibliotekę Gdańską prawa majątkowe i prawa zależne do opublikowanych tekstów na wszystkich znanych obecnie polach eksploatacji, w tym wymienionych w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a w szczególności: utrwalanie i zwielokrotnianie drukiem i techniką cyfrową oraz wprowadzanie do obrotu egzemplarzy drukowanych i rozpowszechnianie w wersji cyfrowej.

„Libri Gedanenses” nie płaci honorariów autorskich. Autor otrzymuje egzemplarz autorski rocznika i wersję cyfrową swojej publikacji (plik pdf).


Instrukcja wydawnicza

Redakcja „Libri Gedanenses” prosi o przestrzeganie przedstawionych poniżej zasad przygotowywania i nadsyłania tekstów i ilustracji.

Autorzy podają tytuł/stopień naukowy/zawodowy, aktualne miejsce pracy oraz adres e-mail i adres pocztowy.

Teksty powinny być napisane w programie WORD w formacie RTF.
Artykuł nie może przekraczać 48 000 znaków (ze spacjami), a recenzja 12 000 znaków (ze spacjami).
Formatowanie tekstu: czcionka Times New Roman 12, interlinia 1,5 wiersza; formatowanie przypisów w dole strony: czcionka Times New Roman 10, interlinia 1,5 wiersza.
Wskazane jest sporządzanie przypisów i zestawianie bibliografii na wzór stosowany w czasopiśmie.
Do każdego tekstu należy dołączyć streszczenie o objętości od 800 do 1200 znaków (ze spacjami) i 5-7 słowami kluczowymi.
Ilustracje powinny być wykonane w formacie TIFF o rozdzielczości 600 dpi.
Spis ilustracji musi zawierać informacje o wykonawcach skanów/zdjęć i właścicielach odpowiednich praw autorskich.

Teksty oraz ilustracje należy nadsyłać w formie cyfrowej na adres: libri@bg.pan.pl (wyjątkowo na płycie CD/DVD pocztą na adres: „Libri Gedanenses”, PAN Biblioteka Gdańska, 80-858 Gdańsk, ul. Wałowa 15).

Dodatkowe informacje

Archiwum

Bibliografia zawartości „Libri Gedanenses” tom 1-35 (1968-2018) jest dostępna na stronie https://bgpan.gda.pl/o-bibliotece/libri-gedanenses/

Zasady etyki publikacyjnej

Zasady etyki publikacyjnej

Zasady etyki publikacyjnej „Libri Gedanenses” są zgodne z opracowanym przez Committee on Publication Ethics „Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf

Komitet Redakcyjny ocenia nadsyłane prace pod kątem ich zawartości bez względu na osoby autorów. Wszystkie otrzymane materiały pozostają poufne. Wgląd do nich mają wyłącznie redaktorzy, recenzenci, ewentualnie doradcy redakcji. Także recenzje posiadają charakter poufny.

„Libri Gedanenses” publikuje wyłącznie teksty oryginalne. Redakcja oczekuje od autorów rzetelności naukowej i uszanowania norm publikacji, zwłaszcza staranności w przytaczaniu wyników obcych prac. Zakłada się, że autorzy zapoznali się z przywoływanymi pozycjami.

Wszystkie osoby, które wniosły istotny wkład w powstanie pracy powinny być wymienione jako współautorzy. Pierwszy z nich przesyła ostateczny tekst do czasopisma po zatwierdzeniu przez pozostałych wersji przeznaczonej do publikacji.

Komitet Redakcyjny ma zawsze prawo wycofania pracy, jeśli stanowi plagiat, tekst był wcześniej opublikowany albo przedstawione wyniki badań okazały się niewiarygodne, zarówno z powodu świadomego działania autora, jak i niezawinionego błędu.

Procedura recenzowania

Procedura recenzowania


Komitet Redakcyjny „Libri Gedanenses” podejmuje wstępną decyzję o odrzuceniu albo zakwalifikowaniu nadsyłanych prac do recenzji. Podstawowymi kryteriami oceny są: zgodność tematu z profilem czasopisma, wartość merytoryczna tekstu, jego organizacja logiczna i forma językowa. Zaakceptowane materiały podlegają redakcji w porozumieniu z autorami.

Prace recenzowane są zgodnie z zasadami double blind review process. Każda z nich opiniowana jest przez dwóch znawców, wybieranych w sposób wykluczający konflikt interesów z autorem.

Recenzenci rekomendują oceniane teksty do przyjęcia, sugerując dokonanie uzupełnień i naniesienie poprawek albo opowiadają się za ich odrzuceniem. Recenzje są sporządzane na piśmie i kończą się jednoznaczną oceną opiniowanych prac. Na ich podstawie ostateczne decyzje podejmuje Komitet Redakcyjny.

Prace niemające charakteru naukowego – recenzje i polemiki oraz wspomnienia i sprawozdania – z zasady nie podlegają recenzjom, choć mogą zostać do nich skierowane. Pełna lista recenzentów podawana jest w odpowiednim tomie czasopisma.

Recenzenci

Tom 40 (2023)

dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Sławomir Kościelak (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Krzysztof Lewalski (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Mieczysław Nurek
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Marek Stażewski
prof. dr hab. Tadeusz Stegner (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Jacek Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Żeglińska (Uniwersytet Gdański)

Tom 39 (2022)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Karol Łopatecki (Uniwersytet w Białymstoku)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Radosław Skrycki (Uniwersytet Szczeciński)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)

Tom 38 (2021)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Andrzej Woziński (Uniwersytet Gdański)


Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji