W artykule przedstawiono wyniki badań samooczyszczania z WWA wód kopalnianych pobranych z KWK .Zicmowit" Określono zawartość tych mikrozanieczyszczeń w osadzie oraz wodzie nadosadowej po określonym czasie sedymentacji. Dokonano oceny jakościowo-ilościowej zawartości 16 WWA (zgodnie z zaleceniami US EPA - Agencji Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych) oraz przeprowadzono badania dynamiki zmian stężeń WWA w osadzie i wodzie nadoosadowej. W osadach z wód kopalnianych oraz w wodach nadosaclowych wykryto wszystkie 16 WWA. Zawartości WWA w osadach były porównywalne do stężeń występujących w osadach ściekowych. Wyniki badań wskazują, że przez cały czas sedymentacji następowała sorpcja związków związanych z zawiesiną (o log k0w > 7) z wód nadosadowych. Natomiast udział WWA o log k..; > 7 w wodzie nadosadowej malał wraz z wydłużeniem czasu sedymentacji. Stwierdzono także, że kumulacja WWA w osadach kopalnianych w trakcie procesu sedymentacji oraz ich desorpcja do wód nadosadowych miała niewielki zakres.

W okresie od marca do listopada 2000 roku badano wrotki planktonowe w zapadlisku Bojszowy - Jedlina. Stwierdzono bogatą faunę Rotifera w tym zbiorniku. Wśród 71 taksonów występował nowy dla Górnego Śląska gatunek Erignatha clastopis (Gosse). Skład jakościowy zgrupowania wrotków w tym zapadlisku różnił się od składu wrotków w innych badanych zapadliskach. Struktura dominacji i stałości zgrupowania wskazywała na zrównoważony charakter pomimo oznak wysokiej trofii.

Obecność pestycydów w wodach naturalnych takich krajów jak: USA, Kanada, Rosja, Niemcy, Francja, Szwajcaria, a także w Morzu Bałtyckim i Morzu Północnym jest wielokrotnie udowodniona. Najczęściej i w największych ilościach wykrywane są następujące związki lindan, nic stosowany od wielu lal DDT, symazyna. atrazyna, chlorofcnwinfos i fenitrotion. O obecności pestycydów w wodach powierzchniowych na terenie Żuław Wiślanych wielokrotnie pisała Żelechowska i Makowski. Badania własne potwierdziły obecność herbicydów fenoksyoctowych w wodach powierzchniowych regionu północno-wschodniego - Supraśli, Białce. Narwi i Biebrzy. W publikacji zostaną przedstawione wyniki dotyczące stężeń kwasów fenoksyoctowych i innych zanieczyszczeń w rzece Supraśli. Okres badawczy obejmował cały rok tj. od kwietnia 2000 do marca 2001 roku.

Zanieczyszczenie gleb przez substancje ropopochodne stanowi poważny problem wymagający intensywnych badań. Do miejsc, szczególnie narażonych na tego typu zjawiska można zaliczyć: okolice tras komunikacyjnych, stacji benzynowych i lotnisk. W pracy oznaczano całkowitą zawartość węglowodorów, jak również 16 WWA w glebach lotniska w Dęblinie. Zaobserwowano wyraźne różnice w zanieczyszczeniu badanych obszarów. Oznaczone stężenia wahały się od 113 do 5638 ug/kg 16 WWA oraz od 40 do 430 mg/kg całkowitej zawartości węglowodorów (CZW). Analizę przeprowadzono za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej o odwróconych fazach (WWA) oraz na aparacie SOXTEC wg normy PN-86/C-04573/01 (CZW).

Badania nad przeżywalnością bakterii w wodzie prowadzono na szczepach: Escherichia coli K 12 J62- l oraz Escherichia coli KI 2 J62- l RI otrzymanych od cir P.J. McDermott' a z Uniwersytetu w Staffordshire. W wodzie pobranej z 2 punktów zbiornika Dzierżno Duże: filtrowanej (0,5 um - Syn por), sterylizowanej oraz po wprowadzeniu dodatkowego substratu odżywczego - glukozy, porównano przeżywalność plazmidowego i bezplazmidowego szczepu £. Coli. Wykazano, że liczba komórek bakteryjnych wprowadzonych do wody obniża się z różną szybkością zależnie od obecności czynników biotycznych. Obserwowano znaczący spadek liczebności bakterii w próbkach wody sączonej (92% i 46% w 3 dniu doświadczenia). Jest to prawdopodobnie wynikiem obecności w wodzie bakteriofagów charakterystycznych dla Ee coli Kl 2, których obecność, specyficzną zarówno dla szczepu plazmidowego jak i bezplazmidowego stwierdzono w użytej do badań wodzie. W próbkach wody sterylnej, pozbawionej flory autochtonicznej, obserwowano powolny, niewielki spadek liczebności od 7 do 21 dnia. W zastosowanym układzie doświadczenia nie stwierdzono istotnego polepszenia przeżywalności w obecności plazmidu. a niekiedy lepiej przeżywał szczep bezplazmidowy. Wprowadzenie glukozy spowodowało, że mimo obciążenia metabolicznego jakim jest plazmid dla komórki, przeżywalność obydwu szczepów była zbliżona.

Water supply of Riga City uses water from the river Daugava, lakes Baltezers as well as deep well groundwater as drinking water. Due to chlorination of drinking water before use, inhabitants health may be at risk due to trihalornethanes and some organic pollutants. The objective of this study was to determine the level of pollution of drinking water and possible health risk. Pollutants were determined with previous solid phase microextraction (on fibre coated with polidirnethylsilox ane) or pentane extraction of chemical substances by use of gas chromatography and for benzo(a)pyrene by spectrofluorimetry The summary concentration of thrihalornethanes (bromoform, chloroform, bromodichlorornethane, dibromochloromethane) ranged from 3.4 ug/drn' to 304.4 etg/dm3 (maximum allowable concentration - MAC 100 μg/dm-' according to water standards in Latvia), summary lrichloroethene and tetrachloroethene occurred in the concentration from I .O ug/drn' to 13.4 ug/dm' (MAC = I O ug/drri') The level of aromatic hydrocarbons benzene and toluene was below 0.2 ug/drrr' (MAC = I μg/dm'). The concentration of benzo(a)pyrenc was below 0.002 ug/drrr' (MAC= O.Ol ug/drrr'). Fluctuations of concentration were found to depend on the season and place of sampling. The results confirmed an occurrence of risk due lo the impact of trihalomethanes to health. Therefore, water ozonation has been planed to replace chlorination with ozonation in Riga City.

Podano teoretyczną zależność pomiędzy czasem sedymentacji flokulowanych zawiesin a efektywną wielkością flokuł. Wykazano jej dobrą zgodność z doświadczalną relacją czasu opadania 80% masy zawiesin i średniej efektywnej wielkości flokuł, wskazującą na możliwość opracowania nowej metody oceny efektywności klarowania zawiesin.

Badano toksyczny wpływ dwóch nowych chlorków imidazoliowych na rośliny: dwuliścienną Sinapis alba Linnaeus i jednoliścienną Hordeum vulgare Linnaeus. Związki te uznano za nowe środki ochrony drewna z uwagi na ich znakomite własności grzybobójcze. Stwierdzono, że są one mniej toksyczne dla jęczmienia niż dla gorczycy. Chlorek 3,3'-[(2,7-dioksyoktymetyleno) bis (chlorek 1-oktyloimidazoliowy] był mniej fitotoksyczny dla obu roślin niż chlorek l-decylo-3-heksylotiometyloimidazoliowy.

Artykuł prezentuje wyniki hydrogeologicznych badań obszaru Lubelskiego Zagłębia Węglowego, a w szczególności jurajskiego poziomu wodonośnego. Podzielony jest na cztery zasadnicze bloki tematyczne: 1) stratygrafia, tektonika i litologia warstw jurajskich obszaru LZW, 2) dynamika wód podziemnych, 3) skład chemiczny wód jurajskich, 4) warunki hydrogeochemicznej stabilności. Autorka tekstu wskazuje kilka głównych kierunków wykorzystania wód jurajskich w profilaktyce i leczeniu wielu chorób. Wody zawierające znacznie podwyższoną, w stosunku do najczęściej występującej ilość jonów fluoru, pochodzą z jurajskiej formacji geologicznej i znajdują się na znacznej głębokości pod poziomem terenu. Kopalnia węgla kamiennego ujmuje te wody i łączy je ze znacznie zasolonymi wodami karbońskimi. Po wydobyciu na powierzchnię, a następnie wstępnym oczyszczeniu, wody te są odprowadzane systemem rurociągów i rowów do rzeki. Jurajskie wody, zawierające 6-11 mg F/dm3 zaliczane do nisko zmineralizowanych ze względu na zawartość terapeutyczną fluoru mogą być wykorzystywane w profilaktyce chorób zębów i przyzębia, a także w przypadku leczenia osteoporozy. Ich właściwości mogą być pomocne podczas leczenia, jak również do utrwalania rezultatów zastosowanych metod, na przykład po zabiegach operacyjnych.

Gleby na terenie gminy Dąbrowa Górnicza charakteryzują się podwyższoną zawartością metali ciężkich. Najwyższe zawartości ołowiu przekraczają 650 mg/kg, kadmu 15 mg/kg i cynku I OOO mg/kg gleby. Próbki gleby z wybranych punktów podano analizie specjacyjnej według Tessiera w modyfikacji Kerstena i Forstnera. Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie Trzebiesławic stwierdzono najwyższe zawartości tych metali. Występują tutaj w formie silnie związanej i w znacznej części są związane ze skalami wapiennymi. Najwięcej form łatwo przyswajalnych występuje na terenie miasta Dąbrowa Górnicza. Najprawdopodobniej większość metali ciężkich w glebie pochodzi z zanieczyszczeń, które były emitowane przez przemysł głównie hutniczy. W rejonie Błędowa występują głównie gleby piaszczyste, które charakteryzują się niską zawartością omawianych metali. Słabe własności sorpcyjne tych gleb sprawiają, że stosunkowo łatwo są ekstrahowane. Spośród badanych gleb na terenie Lęki stwierdzono silne związanie tych metali. Na szczególną uwagę zasługuje występowanie kadmu, który wbudowany jest w sieć krystaliczną minerałów.

Dezynfekcja wód do picia była dotychczas przeprowadzana za pomocą chlorowania. Jest to dobrze znana, efektywna metoda mająca wiele zalet, niemniej podczas tego procesu tworzą się niebezpieczne dla zdrowia produkty uboczne takie jak trihalornetany czy chloryny, chlorany i bromiany. Innym procesem dezynfekcji pojawiającym się jako obiecująca alternatywą wobec chlorowania jest ozonowanie. Pomimo niezaprzeczalnych zalet, pojawiają się tam również nieokreślone do końca niebezpieczcństwa. Dotyczą one szczególnie tworzenia się kancerogennych anionów bromianowych w wodach zawierających bromki. Oznaczanie bromianów i innych nieorganicznych halogenopochodnych jest zazwyczaj przeprowadzane za pomocą chromatografii jonowej z detekcją konduktometryczną. Poprawę dokładności oznaczania można osiągnąć poprzez stosowanie alternatywnych technik łączonych takich jak IC-ICP-MS czy IS-MS-MS. Techniki te są wprawdzie bardzo czule, lecz są również bardzo wyrafinowane i drogie. Inną alternatywną, relatywnie tanią i dobrą propozycją są tzw. techniki "reakcji po kolumnie", czyli metody derywatyzacyjne połączone z chromatografią jonową. Niniejsza praca stanowi przegląd najnowszych osiągnięć w dziedzinie technik analitycznych stosowanych w oznaczaniu nieorganicznych halogenopochodnych produktów dezynfekcji wód do picia.

The research was carried out on two different industrial wastes deposited on the premises of a chemical plant: used graphite electrode after electrolysis of brine applying the mercury-cathode method and coal catalyst past the usage period after the synthesis of vinyl chloride. The need for utilization of the waste necessitated development of a fast and reliable procedure for mercury determination. We have found procedures for mineralization of coal samples and determination of small concentrations of mercury by the cold vapour of atomic absorption spectrometry (CV AAS) in the available literature. Six procedures for passing mercury from the examined waste into solutions were tested, and mercury was assayed using the titration method of Wickbold and CV AAS. The results were evaluated statistically. It has been found that four ways to mineralize the examined industrial waste samples can be used.