Artykuł przedstawia analizę udziału Rosji w międzynarodowym handlu węglem energetycznym, będącej od lat jego istotnym uczestnikiem. Badaniami objęto lata 2014–2018. Położenie geograficzne na dwóch kontynentach oraz dostępność złóż węgla sprzyja jej obecności zarówno na rynku Pacyfiku, jak również Atlantyku. W artykule omówiono także głównych producentów węgla w Rosji oraz ceny rosyjskiego węgla energetycznego skierowanego na rynek spot. Z e względu na znaczący udział eksportu węgla dla gospodarki rosyjskiej, skupiono się także na analizie rosyjskich portów morskich.

W ostatnich latach w eksporcie rosyjskiego węgla energetycznego zaczął dominować kierunek azjatycki. U dział eksportu na ten rynek w latach 2014–2018 zawierał się w granicach 49–57% (60–87 mln ton). Wśród krajów azjatyckich istotną rolę odgrywają obecnie trzy państwa: Korea Płd., Chiny i J aponia. Nabyły one łącznie 38–52 mln ton rosyjskiego węgla.

Choć w analizowanych latach łącznie na rynek europejski Rosja wyeksportowała 52–67 mln ton węgla, to jednak udział tego rynku spadł z prawie połowy do około 40%. Powolne odchodzenie od energetyki węglowej przyczynia się do zmniejszania udziału odbiorców z tego kierunku. Wśród krajów europejskich jeszcze w roku 2014 głównym kierunkiem eksportu była W. Brytania z 19% udziałem (24 mln ton) w eksporcie ogółem. W 2018 r. eksport zmalał do 9 mln ton (5%).

Wśród europejskich kierunków eksportu rosyjskiego węgla rośnie na znaczeniu udział Polski. W latach 2014–2018 eksport węgla energetycznego do Polski zmieniał się w przedziale 5,6–16,2 mln ton. Z wraca uwagę jego dynamiczny wzrost uzyskany w ciągu ostatnich trzech lat. W stosunku do 2016 r. import wzrósł o 10,0 mln ton i w 2018 r. wyniósł aż 16,1 mln ton. W artykule omówiono także geograficzną strukturę importu węgla do Polski według przejść granicznych oraz portów morskich.

Prasę polonijną zaczęto wydawać w XIX w. na terenie USA, w Rosji zaś od początku XX w. Artykuł zawiera analizę zawartości czasopism polonijnych wydawanych na przełomie XX i XXI w. w Federacji Rosyjskiej na terenach ziemi kubańskiej i stawropolskiej. Zaprezentowano działalność wydawniczą stowarzyszeń polonijnych poprzez omówienie trzech tytułów prasowych ukazujących się w Krasnodarze, Piatigorsku i Żeleznowodsku.

Wśród wiejskiej ludności rosyjskiej, zgodnie z ludową tradycją, używane były specyficzne nazwiska nieoficjalne, tzw. ulichnye familii (przydomki). Zwyczaj ten był znany również wśród duchoborców (wspólnoty religijnej wywodzącej się z prawosławia) w Rosji i na Zakaukaziu. Rodziny o tym samym nazwisku używały dodatkowych określeń, które powstawały na skutek niewielkiego zasobu nazwisk w tej społeczności i problemów identyfikacyjnych. Przydomki te, przekazywane następnym pokoleniom, przenoszone między osadami, stały się uznaną formacją antroponimiczną, pomagającą w budowaniu sieci pokrewieństwa i organizowaniu życia społecznego mieszkańców wsi. Kiedy duchoborcy wyemigrowali do Kanady w 1899 roku, kontynuowali tę praktykę nazewniczą aż do początku XX wieku. Współcześnie ulichnye familii zniknęły niemal wśród tej wspólnoty w wyniku tendencji asymilacyjnych, rozproszenia tej zwartej kiedyś grupy i modernizacji społeczeństwa. Artykuł przedstawia analizę onomastyczną tego typu nazw zwyczajowych: czynniki społeczne sprzyjające ich powstaniu, procesy nazwotwórcze, sposób, w jaki były używane i przekazywane, oraz przyczyny ich zaniku. Do artykułu dołączono spis nieofi cjalnych nazwisk duchoborców zebranych podczas wywiadów terenowych i badań dokumentów archiwalnych.

Prezentowany tekst dotyczy wykorzystania symbolu dzieciństwa i sieroctwa w bieżącej polityce władz rosyjskich. Od początku konstytuowania się reżimu bolszewickiego, bezdomne dzieci (bezprizorni) stały się przedmiotem zainteresowania aparatu bezpieczeństwa, organizowanego przez F. Dzierżyńskiego. W tamtym czasie rozwinęła się także pedagogika A. Makarenki. Te działania miały na celu stworzenie nowego sowieckiego człowieka. Po rozpadzie Związku Radzieckiego, w Rosji znowu pojawił się problem bezdomności dzieci. Po kilkunastu latach okazało się, że dzieci i sieroty jako symbol bezbronności mogą być wykorzystane w bieżącej polityce władz Kremla. W rekcji na amerykańską tzw. „ustawę Magnitskiego”, władze Rosji wprowadziły „ustawę Dimy Jakowlewa” zabraniającą adopcji rosyjskich dzieci do USA. Okazało się, że dziecko jako symbol niewinności i bezbronności jest inwariantnym elementem w bieżącej polityce władz rosyjskich. Łączy w sobie symbolikę związaną z walecznością, poświęceniem i ofiarą, co pozwala na uzasadnienie aktualnego kursu politycznego władzy w Rosji.

W artykule omówiono poglądy oraz ewolucję ideową rosyjsko-amerykańskiego socjologa, filozofa i działacza politycznego – Pitirima Sorokina. Pod wpływem rosyjskich wydarzeń roku 1917 dokonał on radykalnego zwrotu w ocenie marksizmu, konceptualizując swoje antyrewolucyjne stanowisko tradycjonalistyczne. Podzielał marksowską, negatywną diagnozę współczesnego świata, lecz zaproponował odmienne remedium. Jego intencją było oczyszczenie idei równości z warstwy redukcjonistycznego materializmu. Sorokin zaproponował więc utopijną koncepcję równości duchowej, którą przedstawił w mało znanej i przemilczanej przez siebie samego powieści Предтеча (Прачечная человеческих душ). Stanowi ona świadectwo rozstania ideowego Sorokina z koncepcjami Marksa oraz ideą rewolucyjną.

The article examines the relationship between Russians and Stalinism through the Polish lens. The analysis centers around the issues of remembrance and oblivion, two thought processes that are merely superficially contradictory. The author is interested in problems of “power over memory” and “erasing memory” characteristic of non-democratic orders. Within the scope of interest, there is also the cultivation of the heroic myth associated with World War II, including the attitude towards Stalin-the-Victor. Another point of focus is the Russian society’s remembrance/forgetfulness regarding Stalin’s Great Terror and the atrocity of Gulags, as well as its collective reluctance towards founding a national community on the remembrance of Stalinist repressions. The author refers to many authors, among which there are Jacek Hugo-Bader, Mariusz Wilk and Wacław Radziwinowicz.

Jednym ze skutków zmian klimatycznych i topnienia lodów arktycznych jest otwarcie nowych szlaków żeglugowych, które skracają drogę z Dalekiego Wschodu do państw basenu północnego Atlantyku nawet o 40%. Transport morski wodami arktycznymi mimo wciąż trudnych warunków nawigacji i komunikacji rozwija się dynamicznie. Brak wystarczających regulacji prawnych dla regionu i duże zagrożenie dla środowiska naturalnego stały się przyczyną do prac nad normami regulującymi żeglugę na obszarach polarnych. Z dniem 1 stycznia 2017 roku w życie wszedł opracowany przez Międzynarodową Organizację Morską Międzynarodowy Kodeks dla Statków Uprawiających Żeglugę na Wodach Polarnych, zwany Kodeksem Polarnym. Celem Kodeksu Polarnego jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrona środowiska morskiego.