Search results

Filters

  • Journals
  • Authors
  • Contributor
  • Keywords
  • Date
  • Type

Search results

Number of results: 3182
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W pracy analizowane jest pojęcie trzech światów Karla R. Poppera. Jego argumenty umożliwiają wyróżnienie w tym polu badań świat czwarty – zawierający rozwój i zastosowanie ludzkiej wiedzy. Akceptuję kryteria Popperowskiego podziału, a pewne wątpliwości dotyczące jego koncepcji rozwiewam używając argumenty dotyczące ewolucji i rozwoju tradycyjnych, elektronicznych mediów i Internetu. Te argumenty wskazują na potrzebę powołania czwartego świata. Autor dyskutuje poglądy w kwestii komunikacji M. McLuhana, D. De Kerckhove’a, P. Levinsona, H. Jenkinsa and J. Pleszczyńskiego, które dostarczają zasadnych argumentów na rzecz tej nowej wzbogaconej klasyfikacji.
Go to article

Authors and Affiliations

Ignacy S. Fiut
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł wychodzi od rozważań zaprezentowanych przez Małgorzatę Czarnocką w O krytyce nauki (Czarnocka 2017) po to, aby przyjrzeć się potencjałowi krytycznemu dualizmu ideał nauki/praktyka nauki. Przedstawione w kontekście, a następnie zestawione zostaje to z Teorią Aktora-Sieci, która z jednej strony w swoich tezach o nauce zbliża się do obrazu krytykowanego przez Czarnocką, ale z drugiej zachowuje podobny potencjał krytyczny. Dzieje się tak, mimo że teoria ta programowo odrzuca dualizm. Prezentowane rozważania koncentrują się wobec tego na tym, aby wyznaczyć punkty wspólne i różnice między podejściem dualistycznym i niedualistycznym w kontekście artykułu Czarnockiej.
Go to article

Authors and Affiliations

Grzegorz Smoliński
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule dokonuję rekonstrukcji i krytycznie omawiam (analizuję) podstawowe zręby Zdzisława Cackowskiego sposobu rozumienia filozofii i nauki. Podkreślam, iż według Cackowskiego filozofia jest nauką (i to nauką nomotetyczną), choć zarazem jest to nauka ze wszystkich najogólniejsza. Filozofia bowiem, podobnie jak nauki szczegółowe, spełnia wszystkie najważniejsze, tak jak je określa Cackowski, warunki i kryteria naukowości. Filozofia ponadto, podobnie jak każda inna nauka, prócz funkcji poznawczej, pełni również istotne funkcje praktyczne, w szczególności światopoglądowo-ideologiczne. Natomiast specyfika (swoistość) filozofii wynika z jej aspiracji uniwersalistycznych i według Cackowskiego polega na bezprecedensowo wysokim (najwyższym) stopniu ogólności odkrywanych przez nią prawidłowości — prawidłowości dotyczących obiektywnie istniejącej rzeczywistości i jej poznania. O specyfice filozofii przesądza zdaniem Cackowskiego również to, że usiłuje ona zgłębić naturę jakościowych skoków pomiędzy podstawowymi segmentami świata realnego, np. pomiędzy obiektami kwantowymi i korpuskularnymi, przyrodą nieorganiczną i organiczną, procesami neuronalnymi i umysłowymi itp. By jednak nie oderwać się od rzeczywistości, zdaniem Cackowskiego, filozoficzne syntezy każdorazowo winny być zakotwiczone w wyspecjalizowanych badaniach nauk szczegółowych, w konkretnych wynikach tych badań oraz w szeroko pojętej praktyce naukowej i społecznej, czyli w sferze praxis. Sposób rozumienia filozofii przez Cackowskiego czyni ją zatem, z jednej strony, zasadniczo zbieżną z pozytywistyczną, scjentystyczną i marksistowską koncepcją filozofii, z drugiej zaś strony — sytuuje ją w wyraźnej opozycji do fenomenologicznej jej koncepcji. Zastrzeżenia i sprzeciw Cackowskiego wobec fenomenologicznego projektu badań filozoficznych były w jego twórczości względnie stałe (z biegiem lat zmieniały się tylko nieznacznie) i z reguły dotyczyły: (1) zakresu i sensu ich autonomii wobec nauk szczegółowych, (2) zasady bezzałożeniowości (i to bez względu na stopień jej radykalizmu), (3) Husserlowskiej „zasady wszelkich zasad” jako głównego metodologicznego principium, (4) fenomenologicznej koncepcji bezpośredniego doświadczenia, (5) możliwości i zakresu poznania ejdetycznego, (6) idei transcendentalizmu i koncepcji czystej świadomości oraz (7) zasadniczej postawy fundamentalistycznej, motywowanej zarówno wątkami kartezjańskimi, jak i, zdaniem Cackowskiego, całkowicie irracjonalną tęsknotą do odkrycia absolutu metafizycznego i epistemologicznego.
Go to article

Authors and Affiliations

Józef Dębowski
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W dotychczasowej recepcji Dialogów Stanisława Lema przyjmuje się, że cała moc argumentacyjna skoncentrowana jest na dialogu ostatnim, w którym pisarz — używając terminologii z zakresu cybernetyki — poddaje krytyce ustrój centralnie sterowany. Autorka podejmuje polemikę z przyjętą opinią i wskazuje na inne zadanie, które postawił przed sobą Lem: czy możliwe jest, a jeśli tak, to pod jakimi warunkami, przeszczepienie ludzkiej świadomości na elektromózg? Tym tropem podąża autorka w niniejszym artykule, analizując warunki konieczne i wystarczające do przeprowadzenia transferu świadomości na nośnik niebiologiczny. Przedstawia też stanowisko Lema w odniesieniu do teorii tożsamości osobowej, koncepcji świadomości czy roli, jaką przypisuje on technologii.
Go to article

Authors and Affiliations

Karolina Owczarek
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The article discusses Nicholas Rescher’s metaphilosophical view of orientational pluralism. In his essay Philosophical Disagreement: An Essay towards Orientational Pluralism in Metaphilosophy Rescher explains a substantial difference between philosophy and science—namely, that philosophers—differently than scientists— continuously propose and undermine various solutions to the same old problems. In philosophy it is difficult to find any consensus or convergence of theories. According to Rescher, this pluralism of theoretical positions is caused by holding by philosophers different sets and hierarchies of cognitive values, i.e. methodological orientations. These orientations are chosen in virtue of some practical postulates, they are of axiological, normative, but not strictly theoretical character. Different methodological orientations yield different evaluations of philosophical theses and arguments. This article shows that Rescher’s account does not determine clearly acceptable cognitive values. If there are no clear criteria of evaluation of methodological orientations, then the described view seems to be identical to relativism adopting the everything goes rule. In addition, accepting orientational pluralism it is hard to avoid the conclusion that discussions between various philosophical schools are futile or can be reduced to non-rational persuasion.
Go to article

Authors and Affiliations

Marek Gurba
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule rozpatruję kluczowe elementy koncepcji człowieka przedstawionej w dziele Człowiek. Jego natura i stanowisko w świecie Arnolda Gehlena. Analizuję próbę ujęcia człowieka jako całości oraz definicję ludzkości jako gatunku „naznaczonego brakiem”, który musi kompensować swe „prymitywne” cechy poprzez działanie. Pokrótce przedstawiam pytania i trudności, z którymi zmagać może się czytelnik poznający model człowieka Gehlena oraz wypracowaną i głoszoną przez niego wizję antropologii filozoficznej, jej zadań oraz metodologii.
Go to article

Authors and Affiliations

Marta Błaszczyńska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł dotyczy omawianego przez Floriana Znanieckiego zagadnienia społecznej roli mędrca. W części pierwszej przedstawione jest koncepcja społecznej roli mędrca na tle innych społecznych ról uczonych. W części drugiej ujęcie Znanieckiego jest konfrontowane z współczesnymi realiami społecznymi i naukowymi
Go to article

Authors and Affiliations

Grzegorz Pyszczek
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Floriana Znanieckiego rozumienie nauk społecznych możemy wpisać w szerszy projekt filozoficzny, który nazywam onto-epistemologią społeczną. Główny cel artykułu to rekonstrukcja filozofii Znanieckiego jako wysiłku badawczego nakierowanego na zbudowanie podstawy nauk społecznych w sensie zakładanym przez XIX-wieczny fundamentalizm, to jest jako poszukiwane podstaw uprawomocnienia nauk. Choć cel ten nie był oryginalny to oryginalne i owocne były środki i sposoby ich stosowania w podejściu Znanieckiego. Onto-epistemologiczne podejście Znanieckiego unika Kartezjańskich i Kantowskich dualizmów, a przede wszystkim unika mono-subiektywnego rozumienia podmiotu. Stopniowanie realności w odniesieniu do przedmiotu nauk społecznych, obiektywność jako przynależność do wielu systemów przedmiotowych to podstawowe wynalazki Znanieckiego dokonane na tej drodze. Główna przesłanka onto-epistemologii może być wyrażona następująco: Ludzkie „poznaję” czy „wiem” jest ufundowane w ludzkim (społecznym) „jestem”, a to z kolei istnienie zawiera niezbywalny moment epistemiczny.
Go to article

Authors and Affiliations

Mariola Kuszyk-Bytniewska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Koncepcja ideałów nauki była wkładem Stefana Amsterdamskiego do sporu na temat racjonalności naukowej. Przyjmując, iż metoda naukowa nie jest zjawiskiem ponadhistorycznym i że towarzyszą jej silne presupozycje normatywne, Amsterdamski staje po stronie Kuhna w jego dyskusji z Popperem oraz jego kontynuatorami i poplecznikami. W istotnym sensie Amsterdamski jest jednak Popperystą, jego intencją jest bowiem rozszerzenie zasięgu krytycznej dyskusji poprzez odniesienie analiz krytycznych do czegoś, co określa on nowożytnym ideałem nauki. Prace Amsterdamskiego, zwłaszcza omawiana w artykule monografia Między historią a metodą, są jednocześnie próbą zabezpieczenia statusu filozofii nauki jako instancji normatywnej w stosunku do ideałów nauki. Artykuł stanowi rekonstrukcję koncepcji Amsterdamskiego i zawiera analizę krytyczną relacji między celami, jakie Amsterdamski sobie stawiał, oraz metodami ich realizacji. Wskazuję na elementy, które wydają mi się w koncepcji ideałów nauki najbardziej problematyczne, sugerując alternatywne sformułowania podnoszonych przez Amsterdamskiego problemów. Wykazuję, iż koncepcja Amsterdamskiego upoważnia do podjęcia próby opracowania nowej koncepcji podmiotu nauki, która to koncepcja mogłaby dostarczyć odpowiednich wskazówek do krytyki nowożytnego ideału nauki.
Go to article

Authors and Affiliations

Anna Michalska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Fenomenologia to projekt filozoficzny o ogromnym, przede wszystkim metodologicznym, do dziś niewykorzystanym potencjale. Nie wyczerpuje się on ani w nawiązujących raczej do Heideggera hermeneutykach dwudziestego wieku, ani też w bardziej analitycznie zorientowanych współczesnych badaniach nad językiem. Potencjał ten odkrywamy dziś, kiedy przede wszystkim humanistyka i badania społeczne stoją przed nowymi wyzwaniami, wymagającymi nowej interpretacji ludzkiego doświadczenia. Tu fenomenologia transcendentalna jako teoria doświadczenia z perspektywy przeżyciowej odwołująca się do metody intencjonalno-genetycznej analizy oferuje nowe możliwości badawcze.Fenomenologia to projekt filozoficzny o ogromnym, przede wszystkim metodologicznym, do dziś niewykorzystanym potencjale. Nie wyczerpuje się on ani w nawiązujących raczej do Heideggera hermeneutykach dwudziestego wieku, ani też w bardziej analitycznie zorientowanych współczesnych badaniach nad językiem. Potencjał ten odkrywamy dziś, kiedy przede wszystkim humanistyka i badania społeczne stoją przed nowymi wyzwaniami, wymagającymi nowej interpretacji ludzkiego doświadczenia. Tu fenomenologia transcendentalna jako teoria doświadczenia z perspektywy przeżyciowej odwołująca się do metody intencjonalno-genetycznej analizy oferuje nowe możliwości badawcze.
Go to article

Authors and Affiliations

Jagna Brudzińska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Efektywność posłużenia się analogią w nauce zależy od stopnia adekwatności danej analogii. Teza ta jest poddana sprawdzeniu w kontekście analogii, zarówno biologicznych, jak i informatycznych użytych w teorii memów kulturowych, jako podstawy ewolucyjnego rozwoju nauki, czy szerzej kultury. Uwidoczniony w pracy problem z wyróżnieniem kulturowego odpowiednika biologicznego osobnika ma wpływ na rodzaj ewolucji – darwinowski czy lamarckowski.
Go to article

Authors and Affiliations

Marek Suwara
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Badam problem uniwersalności nauki w jej koncepcjach epistemologicznych oraz zsocjologizowanych, a w tych drugich także tezę o antyuniwersalności nauki. Wyróżniam wśród typów uniwersalności nauki epistemiczną oraz kulturowo-społeczną globalną, w tej ostatniej — uniwersalność globalną poziomu bazowego nauki, a ponadto etyczno-aksjologiczną. Pokazuję, że w epistemologii naukę uznaje się za uniwersalną w jej podstawowych aspektach, tj. wiedzy, przedmiotu, podmiotu, wartości poznawczych oraz metody, ponieważ ta cecha jest według metatez epistemologii koniecznym efektem ważności i autonomiczności nauki. Wykazuję też, że ujęcia zsocjologizowane nauki, stojące na stanowisku multikulturalizmu, niewłaściwie traktują naukę jako nieusuwalnie antyuniwersalną, jako dziedzinę związaną tylko z kulturą zachodnią. Proponuję stanowisko uniwersalizmu globalnego poziomu bazowego postulujące, że nauka wyrasta z kulturowej bazy (zawierającej kryteria najsłabszej racjonalności, empiryczności i metodyczności) wspólnej dla wszystkich kultur. Badam ponadto, jak uniwersalność będąca własnością nauki, staje się wartością nauki i jakie znaczenie ma ta własność i zarazem wartość nauki dla ludzkiego świata.
Go to article

Authors and Affiliations

Małgorzata Czarnocka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Autor rekonstruuje w tekście główne wątki filozofii nauk humanistycznych Jürgena Mittelstrassa. Niemiecki filozof wychodząc od krytyki tzw. funkcjonalistycznej, dualistycznej koncepcji humanistyki autorstwa J. Rittera-O. Marquarda, staje na stanowisku metodologicznego monizmu zakładającego jedność wszystkich nauk na gruncie uniwersalnych reguł racjonalności. Szuka przy tym symptomów tej jedności zarówno w tendencjach transdyscyplinarnych współczesnej nauki, jak i w pewnych wspólnych założeniach epistemologicznych oraz podobieństwach praktyk badawczych nauk. Autor zwraca uwagę na inspiracje kantowskie Mittelstrassa, który adaptuje interesująco dla potrzeb swej argumentacji kategorię „władzy sądzenia”. W podsumowaniu rozważań pojawiają się obok pozytywnej ogólnej oceny omawianej koncepcji także pewne uwagi krytyczne autora pod jej adresem.
Go to article

Authors and Affiliations

Stanisław Czerniak
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W pracy charakteryzujemy swoistość, tj. wyjątkowość kosmologii współczesnej rozumianej jako fizyka Wszechświata. Swoistość ta przejawia się w stosunku do samego przedmiotu badań oraz w stosunku do sposobów zdobywania wiedzy o Wszechświecie, w tym także metod stosowanych do rozwiązywania problemów. Twierdzimy, że kosmologia jest odmienna od standardowej praktyki badawczej fizyki współczesnej (odmienność metodologiczna). Odmienność przedmiotowometodologiczna współczesnej kosmologii jest źródłem kontrowersyjności kosmologii (twierdzi tak Helge Kragh (1996)). W pracy wskazujemy brak uzasadnienia takiej jej oceny. Odmienność przedmiotowo-metodologiczna kosmologii nie jest dla nas kontrowersyjna. Identyfikujemy tę odmienność między innymi ze swoistością predykcji (asymetria między retrognozą a prognozą), temporalnością kosmologii związanej z rozwojem technik obserwacyjnych, problemem horyzontu oraz specyfiką problemu warunków początkowych. Wskazujemy na niedookreśloność modelu czasoprzestrzennego w kosmologii w dwóch aspektach: a) problemu warunków początkowych dla ewolucji Wszechświata oraz b) problemu topologicznej niedookreśloności modelu geometrycznego czasoprzestrzeni.
Go to article

Authors and Affiliations

Adam Krawiec
Paweł Tambor
Marek Szydłowski
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne ponownie stawiają przed filozofami i metodologami problem naukowości rozważanych idei. Wiąże się to głównie z kwestią ich empirycznego testowania. Wiemy, że wiele koncepcji współczesnej fizyki teoretycznej takich jak superstruny czy multiwszechświat jak dotąd nie doczekały się ani jednej obserwacji czy eksperymentu, które by je potwierdzały. W tej sytuacji pojawiają się próby osłabienia wymogów metodologicznych nakładanych na teorie, by móc nadal uważać je za naukowe. Wyzwanie, przed którym stają fizycy, filozofowie i metodolodzy polega na próbach określenia możliwej do przeprowadzenia nieempirycznej procedury weryfikacyjnej w przypadku, gdy teorie te postulują istnienie zasadniczo nieobserwowalnych obszarów rzeczywistości.
Go to article

Authors and Affiliations

Jarosław Mrozek
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł jest próbą prezentacji poglądów filozoficznych na pochodzenie ludzkiej zdolności interpretacji i rozumienia znaczeń. Autor inspiruje się wynikamy współczesnych nauk biologicznych, kognitywistycznych i psychologicznych, w świetle których można przeciwstawiać się koncepcjom hermeneutycznym, jakie tkwią w nowożytnej tradycji antropocentrycznej. Chciałbym zarysować wyjaśnienie statusu bytowego tzw. kompetencji hermeneutycznych w formie znaturalizowanej, która nie unika płynnego stopniowania struktur czy umiejętności podmiotowych bez popadania w trywialny redukcjonizm. Będę twierdził, że choć pełne ukształtowanie procesów rozumienia pozostaje zarezerwowane dla konkretnych grup spośród gatunku ludzkiego, to można racjonalnie uzasadnić, że u odmiennych gatunków zwierząt i bezpośrednich przodków człowieka mamy już do czynienia z elementami hermeneutycznych kompetencji, które legły u podstawy pojęcia Dasein. Jeżeli zasadniczym problemem książki Konrada Lorenza Odwrotna strona zwierciadła była próba rekonstrukcji historii naturalnej ludzkiego poznania i polemika z tradycją Kanta co do istoty poznania, to niniejsza praca stanowi zalążek refleksji nad naturalną historią ludzkiego rozumienia oraz nad polemiką z antropocentryczną hermeneutyką filozoficzną. Głównym celem pracy jest przyjrzenie się hipotezie, jakoby podmiotowe egzystencjały rozumienia, nastrojenia czy bycia-w-świecie można było ujmować w formie naturalnych adaptacji organizmów ludzkich i pozaludzkich.
Go to article

Authors and Affiliations

Marcin Urbaniak
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł podejmuje polemikę z zarzutem naturalistycznego redukcjonizmu, którym rzekomo obciążona jest antropologia filozoficzna Arnolda Gehlena. W pierwszej części artykułu przeanalizuję zasadność zarzutu o redukcjonizm w kontekście rozważań Gehlena nad naturą człowieka, z kolei przedmiotem drugiej części będzie pojęcie natury jako obiektywnego świata, natomiast część trzecia i czwarta podejmą wątki dotyczące zagadnienia moralności (3) oraz kultury i ludzkiej świadomości (4) pod kątem zarzutu o rzekomy naturalizm jego projektu antropologicznego. Argumentuję, że antropologia Gehlena ma wprawdzie na celu zintegrowanie wyników badań nauk biologicznych i społecznych, jednakże wyprowadza z nich implikacje filozoficzne o takim poziomie ogólności, że wykraczają one poza kompetencje nauk szczegółowych. Ich ustalenia uzyskują w jego koncepcji uniwersalne znaczenie w ramach systemu filozoficznych kategorii opisujących człowieka jako całościowy projekt natury. Gehlen odrzuca wszelkie próby tworzenia ogólnej teorii człowieka na podstawie badań komparatystycznych wyprowadzających własności ludzkiej kondycji ze świata zwierzęcego. Gehlenowska antropobiologia rezygnuje z pojęcia natury człowieka w sensie biologicznym, tzn. jako zestawu ewolucyjnie zdeterminowanych cech morfologicznych, fizjologicznych i behawioralnych, porzuca również obiektywistyczne pojęcie „natury zewnętrznej” jako obszaru ontycznego niezawisłego od zapośredniczeń kulturowych. Język, świadomość, kultura stanowią efekt procesów kompensujących biologiczne deficyty, a jednocześnie reprezentują obszar kompetencji i wartości, które są autonomiczne i autoteliczne, a zatem całkowicie niezależne od biologicznych uwarunkowań.
Go to article

Authors and Affiliations

Rafał Michalski
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Given the whole spectrum of doubts and controversies that arise in discussions about laws affecting historical memory (and their subcategory of memory laws), the question of assessing them in the context of international standards of human rights protection – and in particular the European system of human rights protection – is often overlooked. Thus this article focuses on the implications and conditions for introducing memory laws in light of international human rights standards using selected examples of various types of recently-adopted Polish memory laws as case studies. The authors begin with a brief description of the phenomenon of memory laws and the most significant threats that they pose to the protection of international human rights standards. The following sections analyse selected Polish laws affecting historical memory vis-à-vis these standards. The analysis covers non-binding declaratory laws affecting historical memory, and acts that include criminal law sanctions. The article attempts to sketch the circumstances linking laws affecting historical memory with the human rights protection standards, including those entailed both in binding treaties and other instruments of international law.

Go to article

Authors and Affiliations

Aleksandra Gliszczyńska-Grabias
ORCID: ORCID
Grażyna Baranowska
ORCID: ORCID
Anna Wójcik
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The article presents a synthetic analysis of the crude oil market in Poland. As of today, this safety is provided mainly on the basis of native lignite and hard coal resources. However, the analysis of the hard coal market conducted by the authors indicates that the carried out mining restructuring (among others) led to an excessive reduction of mining volume and employment level in the hard coal mining sector. This led to a precedent situation when Poland became an importer of this energy carrier. In addition, the European Union’s requirements for greenhouse gas emissions must be taken into account. In connection with the above, it is necessary to search for new energy sources or technologies that enable hard coal to meet the requirements. It is possible to apply the so-called clean coal technologies that allow the greenhouse gas emissions generated during coal combustion to be reduced. As of today, they are not used on a mass scale, because the use of this type of technology involves additional financial expenses. However, taking into account that technologies have been growing faster and faster, are modernized in a shorter time, making a breakthrough discovery took hundreds of years, now it is often a few months, clean coal technologies can become the optimal solution in the near future. It is also necessary to diversify the sources of obtaining imported energy carriers.

The article describes coal and crude oil in terms of their mutual substitution. The article is a continuation of research conducted by the authors. Previous publications presented considerations on analogous topics related to natural gas and renewable energy sources. The crude oil market in Poland was analyzed and forecasts for oil extraction and the demand in the world and Poland by 2023 were presented. The SARIMA model was also created. The model made it possible to obtain oil an prices forecast.

Go to article

Authors and Affiliations

Aurelia Rybak
ORCID: ORCID
Anna Manowska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł ma na celu ujawnienie wytycznych globalnej inicjatywy sprawozdawczej – GRI (Global Reporting Initiative) w kontekście podmiotów zintegrowanych pionowo w energetycznym łańcuchu wartości. Omówiono istotę funkcjonowania tego typu podmiotów, dokonano przeglądu literatury w tym zakresie oraz znaczenia zintegrowanego raportowania w kontekście ujawniania danych niefinansowych (ESG: E – Environment; S – Social; G – Governance). Bazując na zintegrowanych raportach spółek giełdowych wpisujących się w układ łańcucha tworzenia wartości od złoża po produkt finalny, jakim jest energia elektryczna trafiająca do odbiorcy końcowego, dokonano analizy pod kątem światowych standardów raportowania jako przejawów dobrych praktyk. Mowa tu o wytycznych zapisanych w dokumencie GRI Standards (Global Report Initiative), przy uwzględnieniu wytycznych zapisanych w dokumentach dedykowanych m.in. branży wydobywczej – G4 Mining and Metals i energetycznej – G4 Electric Utilities. Pokrótce omówiono te wskaźniki, bowiem brak jest wersji polskojęzycznej tych dokumentów. Wykazano, które aspekty (wskaźniki GRI) są uwzględniane w raportach, które pomijane, a zdaniem autorki winny być elementem przygotowywanych raportów. W tym celu przeanalizowano dwa zintegrowane raporty wybranych podmiotów tj. Grupa Kapitałowa Polska Grupa Energetyczna SA (GK PGE SA) i TAURON SA za 2015 r., podobne do siebie pod względem formy i treści. Ciekawy sposób ich prezentacji ułatwia nawigację interesujących danych.
Go to article

Authors and Affiliations

Justyna Woźniak
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule przedstawiono zagadnienia kwalifikacji energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w instalacjach wykorzystujących odpady jako nośnik energii, a także możliwości uczestnictwa tych instalacji w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Podstawy klasyfikacyjne stanowi zawartość w odpadach frakcji biodegradowalnej, traktowanej jako „biomasa” na podstawie definicji zamieszczonych w odpowiednich aktach prawnych. Dla celów rozliczeniowych konieczne jest określenie zawartości frakcji biodegradowalnej w odpadach. Wprowadzono dwa sposoby rozliczania udziału energii z odnawialnego źródła energii w termicznie przekształcanych odpadach: dzięki bezpośredniemu pomiarowi udziału frakcji biodegradowalnej w badanych odpadach lub (w odniesieniu do niektórych rodzajów odpadów) z uwzględnieniem wartości ryczałtowej udziału energii chemicznej frakcji biodegradowalnych w tych odpadach. Obowiązujący system aukcyjny nie daje potencjalnemu inwestorowi gwarancji uzyskania wsparcia finansowego dla wyprodukowanej energii elektrycznej z OZE, pomimo że może być tak zaklasyfikowana. Przedsiębiorstwo sprzedające ciepło odbiorcom końcowym ma obowiązek zakupu ciepła z instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych i z OZE w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego przedsiębiorstwa. Spalarnie odpadów komunalnych oraz spalarnie odpadów niebezpiecznych są wyłączone z obowiązków przewidzianych w ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Dotyczy to jedynie tych spalarni odpadów, które spalają wyłącznie odpady komunalne (lub niebezpieczne) i których celem działania jest przetworzenie odpadów, a nie produkcja ciepła. Energetyczne wykorzystanie paliw alternatywnych przez instalację nie wyłącza jej automatycznie z uczestnictwa w systemie handlu uprawnieniami do emisji. Dla tej części paliw alternatywnych, które stanowią frakcję biodegradowalną prowadzący instalację może zastosować współczynnik emisji równy 0. Dla pozostałej części paliwa alternatywnego należy przypisać współczynnik emisji różny od 0 opierając się na wynikach badań laboratoryjnych. Aby wykazać, że paliwo alternatywne zawiera biomasę, należy przeprowadzić badania laboratoryjne określające jej zawartość w paliwie. Odzysk energii z odpadów zawierających frakcje biodegradowalne powinien być prowadzony z zachowaniem wymagań formalno-prawnych dla termicznego przekształcania odpadów.
Go to article

Authors and Affiliations

Ryszard Wasielewski
Maria Bałazińska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Szacuje się, że w Unii Europejskiej blisko 80% przewozów regionalnych oraz 50% pasażerskich realizuje się z wykorzystaniem transportu lądowego. Zgodnie z prognozami International Energy Agency do 2040 roku należy się spodziewać wzrostu zużycia energii w sektorze transportowym w tempie 1,4%/rok biorąc jako bazowy stan z 2012 roku w odniesieniu globalnym. Polski sektor transportowy wykazał w 2015 roku zapotrzebowanie na energię w ilości 17,2 mln toe, co stanowiło 28% całkowitego zużycia energii w gospodarce (z czego ponad 95% przypadło na transport drogowy). Dominującymi paliwami wykorzystywanymi w omawianym sektorze były oleje napędowe i benzyny silnikowe, których zużycie w 2015 r. wyniosło blisko 9,81 mln toe i 3,75 mln toe. Analizując przygotowane przez Ministerstwo Energii instrumenty wsparcia mające na celu zwiększenie zastosowania paliw alternatywnych w transporcie drogowym, można się spodziewać, że w najbliższych latach w polskim transporcie drogowym nastąpi zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego i energii elektrycznej. Sytuacja ta zmieni dotychczasową strukturę zużycia paliw oraz pozwoli ograniczyć emisję szkodliwych CO2, NOX i pyłów PM2,5 pochodzących z transportu.
Go to article

Authors and Affiliations

Michał Kościółek
Rafał Biały
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Postęp technologiczny dotarł do miejsca, w którym niezwykle istotnym, a wręcz kluczowym elementem rynku globalnego jest rynek energetyczny. Zrównoważony rozwój i inteligentna, przemyślana dystrybucja zasobów naturalnych determinować będzie dostęp do energii, na którą popyt będzie jedynie wzrastał. Należy więc pochylić się nad podstawowym segmentem każdej gospodarki – transportem. Czy transformacja sektora transportu polegająca na odejściu od pojazdów napędzanych paliwami tradycyjnymi na rzecz samochodów elektrycznych jest prawidłowym kierunkiem rozwoju? W niniejszym artykule autorzy podejmują problematykę związaną z elektromobilnością jako czynnikiem rozwoju gospodarczego, pod kątem istotnych elementów strategii rozwoju elektromobilności Polski i Holandii, to jest w państwie, gdzie proces transformacji jest w zdecydowanie bardziej zaawansowanym stadium. Rozważania oparte są na aktualnych danych dotyczących poziomu wartości współczynnika emisyjności oraz założeniach i metodach realizacji celów ograniczenia emisji CO2 do atmosfery. Podkreślono także rolę niskoemisyjności w transporcie w kontekście kreowania popytu w sektorze, który bezpośrednio kształtować będzie wolumen sprzedaży pojazdów elektrycznych jako najbardziej ekologicznych.
Go to article

Authors and Affiliations

Dominik Brodacki
Jan Polaszczyk

This page uses 'cookies'. Learn more