Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

The avant-garde is synonymous with the concept of New Art, the breakthrough in art which took place in the visual arts during the first decades of the 20th century in Russia and then in the USSR. Its representatives, determined by the changes brought about by new technical inventions, especially in the sphere of urbanization, were convinced, like the Italian futurists, that they would be at the foreground of social change, new perceptions and shaping of culture. They believed in the new society which would rend apart the class structure of previous ages when its place would be taken by dynamism and creativity in the service of utilitarian and egalitarian solutions. They believed in their mission, the Promethean idea of a new better world, when man- kind would be liberated from all subjection. This social mood was developing in the whole of Europe, but was particularly strong in Russian society in the last twenty years before World War I. In fact, one could say it was a prelude to the war. From this sequence of events came the conviction held by represen- tatives of New Art about their prophetic message of freedom. The actual reality, the advance of totalitarianism, was a bitter epilogue for the whole formation, for almost all the great artists of the avant-garde. Nevertheless, though rejected and often dying before their time, their works remained, suffused with enthusiasm for the new gravitation – belief in the greatness of mankind – in the new, universal idea.

Artykuł omawia historię powstania nadwiślańskiego bulwaru w Warszawie – Wybrzeża Kościuszkowskiego. Przedstawione zostały dzieje urbanizacji tego fragmentu miasta, zaprezentowane pierwsze znaczące budowle, wzniesione przed I wojną światową. W artykule dużo miejsca poświęcono także historii rozwoju fragmentu Powiśla, terenu położonego między ulicą Tamka i ulicą Czerwonego Krzyża. Opisane zostało przekształcenie Powiśla w latach 30. XX w. z zaniedbanej peryferyjnej dzielnicy, przeprowadzone dzięki warszawskim urbanistom i władzom miejskim, w jeden z bardziej reprezentacyjnych fragmentów stolicy. W tej pracy starano się zwrócić uwagę na momenty przełomowe, decydujące o przyspieszeniu procesów urbanizacyjnych Powiśla takich, jak: budowa Mostu Poniatowskiego czy ogłoszenie przez prezydenta miasta, Stefana Starzyńskiego programu „Warszawa frontem do Wisły”. Oprócz zaprezentowania projektów i budowli w artykule przedstawiono także szersze zjawiska kulturowe, związane z modernizacją Powiśla i rozbudową nabrzeży przy Wybrzeżu Kościuszkowskim. Pokazano np. jak teren ten wykorzystywano do politycznych wieców, opisano również nadwiślańskie miejsca sportu i rekreacji.