Abstract
The article poses the question of how the Polish philosophy of the postwar period responded to the evil of the 20th century totalitarianism, as exemplified by atrocities committed in Kolyma and Auschwitz. The problem is analyzed by focusing on three concepts of evil developed by Polish philosophers after World War II: the realistic view (Mieczysław Krąpiec), the phenomenological‑dialogical interpretation (Józef Tischner) and the view proposed by Leszek Kołakowski. Then, the question of evil in general, and of evil at the present time, is connected to the question of the relationship between evil and conscience.
Go to article
Bibliography
Adorno T.W. (1986), Rozważania o metafizyce, w: tenże, Dialektyka negatywna, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 507–573.
Bauman Z. (2013), Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Jan Paweł II (2005), Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków: Znak.
Kłoczowski J.A. (1987), Sceptyk i mistyk, w: Obecność. Leszkowi Kołakowskiemu w 60. rocznicę urodzin, Londyn: Aneks, s. 52–67.
Kołakowski L. (1984), Czy diabeł może być zbawiony?, w: tenże, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Londyn: Aneks, s. 149–157.
Kołakowski L. (1990a), Iluzje demitologizacji, w: tenże, Cywilizacja na ławie oskarżonych, Warszawa: Res Publica, s. 215–236.
Kołakowski L. (1990b), Rozmowy z diabłem, w: tenże, Bajki różne. Opowieści biblijne. Rozmowy z diabłem, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”.
Kołakowski L. (1994), Obecność mitu, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Kołakowski L. (2002), Kapłan i błazen (Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia), w: tenże, Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968, t. 2, Londyn: Puls.
Kołakowski L. (2014), Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, przeł. D. Zańko, Kraków: Znak.
Kowalczyk S. (1995), Zło – problemem czy tajemnicą, w: tenże, Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, s. 189–209.
Krasicki J. (2002a), Rozum i zło (zamiast wstępu), w: tenże, Przeciw nicości. Eseje. Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 9–13.
Krasicki J. (2002b), Świadek Dobra, w: tenże, Przeciw nicości. Eseje, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 129–144.
Krasicki J. (2002c), Zło epoki, w: tenże, Przeciw nicości. Eseje, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 85–89.
Krasicki J. (2011), O nagim życiu, w: tenże, Po „śmierci Boga”. Eseje eschatologiczne, Kraków: Homini, s. 167–176.
Krąpiec M.A. (1995), Dlaczego zło? Rozważania filozoficzne, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Lehman K. (1990), Tajemnica zła, przeł. L. Balter, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny” 3 (57), s. 22–31.
Marszałek I. (2014), Józef Tischner i filozoficzne koncepcje zła. Czy zło jest w nas, czy między nami?, Kraków: WAM.
Morawska A. (1970), Jak to się mogło stać?, „Znak” 9 (195), s. 1174–1190.
Podsiad A. (1984), Gabriel Marcel, czyli próba chrześcijańskiego egzystencjalizmu, w: G. Marcel, Homo viator, przeł. P. Lubicz, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, s. 289–316.
Różewicz T. (2017), Unde malum?, w: tenże, Wybór poezji, Wrocław: Ossolineum, s. 771–773.
Skarga B. (1993), Pytać o zło, „Znak” 3 (454), s. 4–12.
Skoczyński J. (2014), Glosy i uwagi, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Tischner J. (1970), Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego, „Znak” 1 (187), s. 1–20.
Tischner J. (1981), Człowiek zniewolony i sprawa wolności (Hegel – Dostojewski – Descartes), „Znak” 1–2 (319–320), s. 123–142.
Tischner J. (1987), Wokół spraw wiary i rozumu, w: M. Heller, A. Michalik, J. Życiński (red.), Filozofować w kontekście nauki, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, s. 35–45.
Tischner J. (1992), Wiara w mrocznych czasach, „Znak” 4 (443), s. 5–16.
Tischner J. (1993a), Gabriel Marcel, w: tenże, Myślenie według wartości, Kraków: Znak, s. 168–172.
Tischner J. (1993b), Tomizm bez mitologii, w: tenże, Myślenie według wartości, Kraków: Znak, s. 306–315.
Tischner J. (1994), Wobec zła (wokół „Veritatis Splendor”), „Tygodnik Powszechny” 2 (2321).
Tischner J. (1998), Filozofia dramatu, Kraków: Znak.
Tokarski J. (2016), Obecność zła. O filozofii Leszka Kołakowskiego, Kraków: Universitas. „Znak” (1993), nr 3 (454): Zło odwieczne, zło dzisiejsze (numer monograficzny).
Go to article