Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

Artykuł został oparty na wynikach badań opublikowanych w monografii pt. „Almeida – O Castelo de D. Dinis e a Fron- teira de Portugal / The Castle of King Dinis and the Frontier of Portugal” (Câmara Municipal de Almeida, 2013), która zachęcała do refleksji na temat rewaloryzacji obszaru zamku twierdzy Almeida. Twierdza to jeden z najważniejszych przykładów nowożytnej architektury obronnej w Portugalii o ogromnym znaczeniu dla kulturowego dziedzictwa, natomiast zamek i teren wokół stanowi zabytek archeologiczny o szczególnym znaczeniu dla historii kraju i historiografii nowożytnej obronności. Pierwsze fortyfikacje po przeciwnej stronie naturalnej granicy pomiędzy Portugalią i Hiszpanią stawiał tu król Dionizy I, co w roku 1297 utorowało drogę do podpisania traktatu pokojowego w Alcañices, a w wiekach późniejszych miały tu miejsce ważne zdarzenia o historycznym znaczeniu dla formowania się świadomości narodowej Portugalczyków.

W artykule zostało omówionych sześć rozwiązań konstrukcyjnych ustroju niosącego zastosowanych w dawnym wiślanym moście w Wyszogrodzie, które dzisiaj nie są już stosowane. Opisano je na podstawie danych zawartych w źródłach pisanych, mapach topograficznych, dawnych fotografiach, pocztówkach i informacjac prasowych, które zebrane zostały w monografi i pt. „Dawny most przez Wisłę w Wyszogrodzie”, opublikowanej przez autora w 2016 r. Konstrukcje tymczasowe mostu były utrzymywane przez długi, 77-letni okres do czasu zbudowania w 1999 r. nowego trwałego mostu przez Wisłę koło Wyszogrodu. Dawny most znajdował się w ewidencji zabytków architektury i budownictwa prowadzonej przez ówczesny Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Niestety nie doczekał się wpisu do rejestru, decyzji o jego prawnej ochronie i został rozebrany.

Polski film fabularny w latach 60. XX wieku był nie tylko medium przynoszącym rozrywkę czy też naukę, przyczynił się także do kształtowania gustów Polaków w zakresie architektury wnętrz. Architektura wnętrz w omawianym okresie stała się ponownie polem do szeroko zakrojonych eksperymentów twórczych noszących znamiona nowoczesności. Obraz filmowy tego czasu w wielu przypadkach stał się zapisem historii polskiego wnętrzarstwa. Z perspektywy czasu, który minął możemy traktować kadry filmu jako obraz historyczny, dzięki któremu istnieje możliwość zobaczenia dzieł w ich naturalnym środowisku.

Wykorzystanie metod rozwoju zrównoważonego jako jedynej możliwej formy kształtowania architektury efektywnej ekologicznie wydaje się stwarzać złudne wrażenie braku innych możliwości rozwoju współczesnej eko-architektury w konfrontacji z wyzwaniami, przed jakimi staje społeczeństwo zamieszkujące przestrzenie zurbanizowane. Jednak niniejszy artykuł ma na celu przedstawić ideę zielonej architektury jako jednej z dróg rozwoju współczesnych zrównoważonych miast, będącej formą przekształcenia struktur miejskich w inny niż dotychczas sposób. Traktuje ona zagadnienie bardziej holistycznie, poszerzając je o kolejne aspekty, bez nacisku jedynie na elementy efektywności energetycznej, gospodarowania zasobami wody i wykorzystania zdobyczy współczesnej techniki w służbie oszczędności. Zielona architektura może stać się najbardziej twórczym elementem współczesnych miast. Pozostaje jednak pytanie, czy zmieniające się dynamicznie środowisko miejskie posiada przed sobą jakąś alternatywę, czy jednak zielona architektura pozostanie jedynie jedną z wielu możliwych form kształtowania przestrzeni współczesnych miast. Istotne będzie, czy stanie się ona jednym z ogólnoświatowych trendów projektowych, czy jednak zasady jej tworzenia zostaną w pewnym momencie w sposób całościowy narzucone bezpośrednio lub pośrednio, poprzez sformalizowanie wymogów dotyczących parametrów tworzonej przestrzeni. Wykorzystanie zdolności adaptacyjnych miasta do implementacji nowych funkcji, gałęzi usług, rekreacji i ich aktywizowanie, pobudzanie samowystarczalności poprzez systemowe wprowadzenie nowej formy architektury może w tym przypadku stanowić odpowiedzi na pogarszające się warunki środowiska nie-zurbanizowanego oraz metodę na rozwiązanie problemu dezintegracji struktur miejskich. Jednocześnie również daje to możliwość poszerzenia grona odbiorców architektury nie tylko do ludzi, lecz świadomie tworzenie przestrzeni również dla rozwoju miejskiej biocenozy.