Humanities and Social Sciences

Libri Gedanenses

Content

Libri Gedanenses | 2019 | vol. 36

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Biblioteka Rady Miasta Gdańska, obok rękopisów oraz druków, gromadziła kolekcje naturaliów, a także obiektów artystycznych o charakterze encyklopedycznym, które pozostawały w ścisłej łączności z działalnością książnicy. Pochodzące głównie z darów zbiory swym profilem bliskie były tworzonym od końca XVI wieku kolekcjom o charakterze publicznym, służącym nowożytnej edukacji i rozwojowi nauki. Przy kategoryzacji obiektów z gdańskich zbiorów kierowano się kryteriami funkcjonującymi już w XVI wieku, wyróżniając naturalia (zwierzęta, rośliny, minerały), instrumenty matematyczne, numizmaty antyczne i współczesne, artificialia (dzieła sztuki) oraz sprzęt sal bibliotecznych. Zgodnie z nimi w 1701 roku wykonano odpowiedni, odrębny inwentarz, zachowany w zbiorach Biblioteki. Pod względem różnorodności obiektów i szczegółowości ich opisów zbiór biblioteczny przewyższa identyfikowane dotąd gdańskie kolekcje prywatne. Wśród bibliotecznych naturaliów wyróżniały się minerały wraz z kilkoma okazami koralowca i bursztynu. Właśnie na ich przykładzie starano się ukazać jeden z najważniejszych problemów nauki w przyrodoznawstwie XVI i XVII wieku, jakim była klasyfikacja naturaliów i znalezienie właściwych kryteriów dla ich uszeregowania.
Go to article

Authors and Affiliations

Krystyna Jackowska
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Grafiki
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Gdańsk w początkach XVII wieku należał do najwybitniejszych ośrodków sztuki medalierskiej. Pracujący w mieści wybitni artyści, medalierzy znani i cenieni również w zachodniej Europie, tworzyli swe dzieła dla władców polskich i obcych, na zlecenie Rady Miejskiej, a także na prywatne zamówienia. Medale wybijano w mennicy gdańskiej, zazwyczaj w srebrze, miały różną średnice i wagę. Liczną grupę gdańskich medali z XVII i XVII wieku stanowią tak zwane medale ślubne, zwane także talarami weselnymi. Wśród nich wyróżniono trzy zespoły numizmatów: upamiętniające małżeństwa polskich monarchów, powstałe z okazji ślubu wymienianych z nazwiska osób oraz przeznaczone dla anonimowych nabywców. Ta ostatnia grupa medali cieszyła się dużą popularnością wśród zamożnych mieszkańców Gdańska; najczęściej były wręczane jako podarunek w czasie uroczystości weselnych. Medale ślubne popularność swoją zawdzięczały przede wszystkim kunsztowi i dekoracyjności wykonania, ale także ikonografii opartej na powszechnie znanej symbolice – wyrażającej bogaty wachlarz obiegowych pojęć alegorycznych dotyczących małżeństwa i rodziny, zaczerpniętych z literatury religijnej i klasycznej. Z przedstawieniami korespondują napisy zawierające sentencje etyczne, często odwołujące się do tekstów biblijnych. W artykule uwzględniono również medale jubileuszowe upamiętniające okrągłe rocznice zawarcia małżeństwa, które pojawiły się w XVIII wieku.
Go to article

Authors and Affiliations

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł przedstawia wstępne wyniki badań dotyczących statusu administratora parafii zakonnej po soborze trydenckim, ze względów praktycznych zawężone do należącej do opactwa oliwskiego parafii w Matarni. Sobór trydencki przez reformę Kościoła katolickiego usiłował zapobiec skutkom reformacji i związanym z tym kryzysem struktur kościelnych, w tym także brakiem kapłanów w parafiach. Wzorem opactw zakonnych wprowadzono do wakujących parafii wiejskich administratora nazwanego komendarzem parafii ( commendarius parochiae). Komendarz parafii zakonnej zazwyczaj przebywał w macierzystym klasztorze, łącząc często z komendą inne funkcje w klasztorze. Instalowany przez władze diecezjalne, w zakresie administrowania parafią – posługa duchowa i zarząd beneficjum – pozostawał podporządkowany biskupowi, bywał też pełnoprawnym członkiem kongregacji dekanalnej. Te uwarunkowania stawiają stałego komendarza parafii zakonnej na równi z proboszczem w diecezji. Stały komendarz w razie potrzeby miał prawo powołać swojego czasowego zastępcę, którego status był taki jak zwykłego komendarza diecezjalnego. W dostępnym piśmiennictwie nie ma jak dotąd badań nad statusem prawnym administratorów parafii zakonnych cystersów. Nieliczne prace dotyczące parafii opactwa oliwskiego stawiają znak równości między stałym komendarzem zakonnym a czasowym komendarzem diecezjalnym, co jak się wydaje wynika z jednostronnie zawężonej bazy źródłowej.
Go to article

Authors and Affiliations

Maria Babnis
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule przedstawiono wszelkie ślady po Johannie Georgu Adamie Forsterze (1754–1794) zachowane w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej. Znany polskoniemiecki przyrodnik i podróżnik, urodzony niedaleko Gdańska, był autorem prac naukowych, dzieł podróżniczych i politycznych, a nawet rewolucjonistą. Autorka artykułu omówiła zarówno fragmentaryczne materiały rękopiśmienne dotyczące J. G. A. Forstera, jak i jego liczne drukowane publikacje oraz opracowania mu poświęcone, powstałe do 1800 roku i znajdujące się w obecnych zbiorach Biblioteki Gdańskiej. Nie pominęła działalności translatorskiej i wydawniczej tego autora, profesora uniwersytetów w Wilnie i w Kassel, której poświęcał się m.in. w celach zarobkowych. Wspomniała również o zachowanym w gdańskiej książnicy dorobku naukowym jego ojca, również przyrodnika, Johanna Reinholda Forstera (1729–1798). Obaj Forsterowie, starszy i młodszy, uczestniczyli w słynnej drugiej wyprawie kapitana Jamesa Cooka dookoła świata w latach 1772–1775, zrelacjonowanej w dwutomowym dziele, znanym w niemieckiej wersji jako Johann Reinhold Forster’s und Georg Forster’s Reise um die Welt in den Jahren 1772 bis 1775, Berlin 1778–1780. Natomiast za drugą co do ważności, tym razem samodzielną pozycją w dorobku Forstera młodszego uważana jest praca Ansichten vom Niederrhein, von Brabant, Flandern, Holland, England und Frankreich im April, Mai und Junius 1790, Berlin 1791–1794 – trzyczęściowa relacja z podróży po Europie odbytej wraz z Alexandrem von Humboldtem w pierwszym okresie rewolucji francuskiej.
Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Madeja-Grzyb
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Starych Druków
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule omówiono materiały archiwalne Oddziału Gdańskiego ZLP za lata 1946–2000. Archiwalia, w formie zdekompletowanej, trafiły do Pracowni Rękopisów PAN Biblioteki Gdańskiej na podstawie umowy darowizny z 12 października 2016 roku. Formalnym darczyńcą był Gdański Oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Materiały archiwalne, liczące ponad 16.000 obiektów, zostały uporządkowane, pogrupowane i opracowane przez autorkę artykułu. W wyniku prac nad archiwaliami powstało 116 jednostek akcesyjnych (122 tomy w 133 woluminach), których zawartość została ujęta w grupy formalno-rzeczowe. Złożyła się na nie obszerna dokumentacja dotycząca: spraw organizacyjnych związku, planowania i sprawozdawczości, korespondencji Oddziału, ewidencji osobowej, finansów, spraw socjalno-bytowych, opracowań i materiałów redakcyjnych, współpracy z instytucjami krajowymi i zagranicznymi oraz kół i klubów działających w Oddziale, w tym także Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR. Dokumentację załącznikową stanowią wycinki prasowe związane z działalnością Oddziału, druki zaproszeń, wzory różnych formularzy, itp. Omawiając poszczególne grupy formalno-rzeczowe dokumentacji i stan ich zachowania, czy też sygnalizując luki w materiałach archiwalnych, autorka podjęła także próbę rekonstrukcji historii Oddziału Gdańskiego ZLP, w tym panującej wśród członków atmosfery oraz występujących problemów (braki lokalowe, kwestie wydawnicze, warunki bytowe pisarzy, itp.). Artykułowi towarzyszy aneks zawierający wykaz archiwaliów z opisem i numeracją poszczególnych jednostek akcesyjnych.
Go to article

Authors and Affiliations

Krystyna Świerkosz
1

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Rękopisów

Authors and Affiliations

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. PAN Biblioteka Gdańska, Dział Zbiorów Specjalnych, Pracownia Numizmatów i Ekslibrisów

Instructions for authors


Instructions for authors

Information for authors

Decisions on whether any given text shall be published are taken by the Editors of Libri Gedanenses. After receiving positive reviews, they also decide on the placement of submissions in one of the following sections: ‘papers and announcements’, ‘materials’, ‘essays’, or ‘reviews and polemics’. The Editors do not accept materials which are inconsistent with the editorial guidelines and reserve the right to introduce changes and shorten texts, as well as to select illustrations in consultation with Authors. The submitted materials are not returned.
Authors transfer to Gdańsk PAS Library the copyright and related rights to the published texts in all currently known areas of exploitation, including the ones specified in Art. 50 of the Act of 4 February 1994 on Copyright and Related Rights, in particular: copying and reproducing by print or digital technique, putting copies into circulation, and disseminating them in digital form.

Libri Gedanenses does not pay fees to authors. Authors receive one copy of the annual and a digital version of their publication (pdf).

Editorial guidelines

The Editors of Libri Gedanenses kindly ask Authors to comply with the guidelines concerning the preparation and submission of texts and illustrations for publication that are presented below. Authors are required to specify their academic/professional title/degree, current place of work, and their e-mail address – or, if necessary, address for correspondence.
Texts should be prepared in WORD in the RTF format. Papers should not have more than 48,000 characters (spaces inclusive), and reviews no more than 12,000 characters (spaces inclusive). Text formatting: font Times New Roman 12, line spacing 1.5 points; formatting of footnotes: font Times New Roman 10, line spacing 1.5 points. Footnotes and bibliographies should be modelled on the ones published in the journal. An abstract of 800-1200 characters (spaces inclusive) and 5-7 keywords should be provided with every text.
Illustrations should be made in the TIFF format, 600 dpi. Every list of illustrations must contain information on who are the authors of scans/photos and copyright owners.
Texts and illustrations should be submitted in the digital form to libri@bg.pan.pl (or, exceptionally, on a CD/DVD by post to: Libri Gedanenses, PAN Biblioteka Gdańska, 80-858 Gdańsk, ul. Wałowa 15).

Additional info

Archival issues

Bibliography of the contents of Libri Gedanenses volumes 1-35 (1968-2018) is available at https://bgpan.gda.pl/o-bibliotece/libri-gedanenses/

Publication Ethics Policy

Publication ethics

The publication ethics of Libri Gedanenses are consistent with the Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors developed by the Committee on Publication Ethics https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf

The Editorial Board evaluates the submitted works in terms of their contents without regard to the authors. All the submitted materials remain confidential. They are only available to editors, reviewers and, in some cases, the editors’ advisors. Reviews are confidential also.

Libri Gedanenses publishes only original texts. The Editors expect authors to maintain scientific reliability and respect publication standards, with particular regard to quoting the results of other authors’ works. It is assumed that authors had read the works they refer to.

All persons who contributed a significant input into the development of the work should be mentioned as co-authors. The first author mentioned should submit the final text to the journal after it has been approved as the version for publication by all other co-authors.

The Editorial Board is entitled to reject the work if it is guilty of plagiarism, if the text has already been published, or if the presented research results turn out to be unreliable due to the author’s conscious activity or their involuntary error.

Peer-review Procedure

Reviewing procedure

Preliminary decisions on the rejection or acceptance of the works submitted for reviewing are taken by the Editorial Board of Libri Gedanenses. The basic evaluation criteria include the consistence of the topic with the journal’s profile, the text’s scientific value, its logical organization and linguistic form. The accepted materials are edited in agreement with the authors.

The papers undergo a double blind review process. Each of them is reviewed by two reviewers selected in a manner excluding a conflict of interests with the author. Reviewers recommend that the reviewed papers be accepted, suggesting the introduction of corrections, or that they be rejected. Reviews are made in writing and are completed with a clear evaluation of a given work under review. It is on their basis that the final decisions are taken by the Editorial Board.

Non-scientific texts – such as reviews, polemics, obituaries and reports – are in principle not reviewed, although they may be referred for a review.

A full list of reviewers is given in the appropriate volume of the journal.


Reviewers

Tom 40 (2023)

dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Sławomir Kościelak (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Krzysztof Lewalski (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Mieczysław Nurek
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Marek Stażewski
prof. dr hab. Tadeusz Stegner (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Jacek Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Żeglińska (Uniwersytet Gdański)

Tom 39 (2022)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Karol Łopatecki (Uniwersytet w Białymstoku)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Radosław Skrycki (Uniwersytet Szczeciński)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)

Tom 38 (2021)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Andrzej Woziński (Uniwersytet Gdański)


This page uses 'cookies'. Learn more