Nauki Humanistyczne i Społeczne

Nauka

Zawartość

Nauka | 2024 | No 4

Abstrakt

Zdaniem autora artykułu dwa dokumenty wytworzone na Uniwersytecie Bolońskim (najstarszym uniwersytecie w Europie – założonym w 1088 r.): Magna Charta Universitatum (1988) i Magna Charta Universitatum 2020 określają zobowiązania państw wobec uniwersytetów. Współcześnie można zaobserwować odstępstwa rządów od respektowania zapisów ujętych w Kartach. W artykule autor omawia konsekwencje stanowienia przez państwo dysfunkcjonalnego prawa dotyczącego szkolnictwa wyższego i nauki.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jerzy Marian Brzeziński
1

  1. Wydział Psychologii i Kognitywistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

W dziejach Uniwersytetu wskazać można przełomowe wydarzenia, jak powstanie Uniwersytetu w Bolonii czy – w warunkach Polski – Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współczesny Uniwersytet, którego praźródła odnajdujemy w starożytnej Grecji, przechodził różne losy, aż stał się ikoniczną instytucją społeczeństwa ponowoczesnego. Uniwersytet to miejsce kształtowania i pomnażania kapitałów oraz archiwizowania wiedzy. Artykuł jest próbą odtworzenia dynamiki życia uniwersyteckiego od greckiej Akademii do uniwersytetu XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem polskiego systemu szkolnictwa wyższego, który przechodzi widoczny kryzys. Przed polskimi uniwersytetami stoją kluczowe wyzwania związane z włączeniem się do dyskusji o rozwiązywaniu problemów współczesności. Szczególne miejsce w dyskusji o teraźniejszym społeczeństwie oraz kierunkach jego zmiany przypisane są badaniom i nauczaniu socjologii.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marek S. Szczepański
ORCID: ORCID
Anna Śliz
1
ORCID: ORCID

  1. Szkoła Wyższa Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Abstrakt

Przeprowadziliśmy analizę udziału najbardziej produktywnych polskich naukowców w krajowej produkcji publikacyjnej z perspektywy czasowej (1992–2021) i dyscyplinarnej (15 dyscyplin STEMM). Górny 1% naukowców odpowiadał średnio za 10% krajowej produkcji publikacyjnej (reguła 1/10), a górnych 10% naukowców odpowiadało za prawie 50% tej produkcji (reguła 10/50). Wyniki naszych modeli ekonometrycznych pokazują, że szanse na przynależność do grupy najbardziej produktywnych naukowców są średnio znacznie wyższe w przypadku mężczyzn, naukowców z długą historią publikacyjną i szeroko zaangażowanych w międzynarodową współpracę badawczą. Mężczyźni są nadreprezentowani we wszystkich trzech badanych klasach najbardziej produktywnych naukowców (1%, 5% i 10%). Zbiór danych zawierał N =152 043 naukowców i ich Nart = 587 558 artykułów z okresu 1992!2021 indeksowanych w bazie Scopus.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marek Kwiek
1
ORCID: ORCID
Wojciech Roszka
2
ORCID: ORCID

  1. Institute for Advanced Studies inSocial Sciences and Humanities (IAS), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu;
  2. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu,Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM w Poznaniu

Abstrakt

Wraz z umasowieniem edukacji i rosnącym zapotrzebowaniem na usługi psychologiczne, obserwujemy wzrost liczby ofert kierunków i studentów psychologii. Towarzyszą temu jednak obawy o jakość kształcenia, zwłaszcza w kontekście braku dostatecznych uregulowań prawnych dotyczących wykonywania zawodu. W artykule zaprezentowano ilościowe analizy trendów w kształceniu psychologicznym na studiach wyższych w Polsce w latach 2018–2023 (aneks prezentuje dane, które ukazały się po przygotowaniu pierwszej wersji tekstu). Dane pochodziły z publicznie dostępnych baz: RAD-on, Eurostatu i PKA. Z roku na rok rośnie oferta studiów psychologicznych, którą rozwijają głównie uczelnie niepubliczne. W 2019 roku psychologię studiowało ok. 34 tys. osób, a w 2022 r. już ok. 56 tys. (jednocześnie spada liczba osób kształcących się na studiach doktoranckich w tej dyscyplinie, co może prowadzić do luki w przyszłej kadrze akademickiej). Największy wzrost liczby studentów i ofert odnotowano na jednolitych studiach magisterskich o profilu praktycznym, prowadzonych przez uczelnie zawodowe, a także w formie niestacjonarnej. Aż 40% studentów kształci się na uczelniach, które nie przystąpiły do ewaluacji naukowej w dyscyplinie psychologia. Studia psychologiczne prowadzone są pod różnymi nazwami. Nasycenie programów studiów na tym kierunku efektami uczenia się przyporządkowanymi dyscyplinie psychologia waha się od 37 do 100%. Do wyzwań w najbliższej przyszłości należy zapewnienie odpowiedniej jakości kształcenia psychologicznego na studiach wyższych oraz stworzenie regulacji dotyczących uprawnień do wykonywania zawodu psychologa, uwzględniając tak zróżnicowane modele kształcenia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Julita Koszur
1
Aleksandra Gruszka
2
Anna M. Ziółkowska
3
Anna Czerniak
2

  1. Wydział Psychologiiwe, Uniwersytetu SWPS Wrocławiu
  2. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński
  3. Wydział Psychologiii Prawa, Uniwersytetu SWPS w Poznaniu

Abstrakt

Po 1974 roku z poznańskiej szkoły metodologicznej wyodrębniły się trzy zespoły naukowe, które rozwijały problematykę: (1) idealizacyjnej teorii nauki i nie-Marksowskiego materializmu historycznego, (2) epistemologii historycznej, teorii kultury i badań kulturoznawczych oraz (3) metodologii badań historycznych. Zespół (1) pod kierunkiem L. Nowaka prowadził analizy teoriopoznawcze i metodologiczne w zakresie marksistowskiej dialektyki kategorialnej, adaptacyjnej interpretacji materializmu historycznego i nie-Marksowskiej teorii społecznej. Grupa badaczy skupionych wokół J. Kmity (2) zajmowała się zagadnieniami rozwoju nauki w ramach epistemologii historycznej i teoretycznej historii nauki oraz badaniami nad kulturą i nauką jako dziedziną kultury z perspektywy poznawczej społeczno- regulacyjnej teorii kultury, które uformowały „poznańską szkołę kulturoznawczą”. Zespół (3), kierowany przez J. Topolskiego, rekonstruując postępowanie badawcze historyków i historiografów, ustalał, „jak się pisze i rozumie historię”, uwzględniając różne stanowiska teoretyczno-metodologiczne w uprawianiu badań historycznych oraz nowoczesne i postmodernistyczne trendy kulturowe i orientacje filozoficzne mające wpływ na „pisanie historii”.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Grad
1

  1. Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

Celem badań opisanych w niniejszym artykule jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie – jaki obraz kultury anulowania (cancel culture) kreują w Internecie osoby związane zawodowo z wyższymi uczelniami – badacze i nauczyciele akademiccy. W literaturze przedmiotu brakuje nie tylko systematycznych przeglądów stanu badań cancel culture, lecz także analiz obrazów tego zjawiska tworzonych w Internecie przez badaczy. W związku z tym przeprowadzono badania, które polegały na wyselekcjonowaniu badaczy, których publikacje na temat cancel culture indeksowane są w bazach Scopus i Web of Science, lub w wyszukiwarce Google Scholar oraz którzy wypowiadali się na ten temat w mediach i serwisach internetowych. Następnie wyselekcjonowano te publikacje, w których autorzy ujawnili swój stosunek do zjawiska cancel culture, pozytywny lub krytyczny. Ustalono, w jaki sposób ten stosunek został ujawniony oraz jakie zabiegi mające na celu rozpowszechnianie w Internecie swoich poglądów stosowali poszczególni naukowcy. Autor doszedł do wniosku, że czytelnik zainteresowany zjawiskiem kultury anulowania i nastawiony na czerpanie wiedzy z wypowiedzi naukowców stosunkowo często natrafi na zupełnie odmienne postrzeganie tego zjawiska, a także różne jego opisywanie i ocenianie. Może spotkać zarówno prace naukowe, jak i wypowiedzi publicystyczne konkretnej osoby, które będą prezentowały to zjawisko jednoznacznie pozytywnie, lub jednoznacznie negatywnie. Coś takiego, jak konsensus naukowy, w przypadku kultury anulowania w zasadzie nie istnieje.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Zbigniew Osiński
1

  1. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest pamięci prof. Zbigniewa Kwiecińskiego, który zmarł w Toruniu 25 sierpnia 2024 r. Profesor Zbigniew Kwieciński był wybitnym pedagogiem i socjologiem edukacji, członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. Artykuł przedstawia fakty z życia i drogi naukowej prof. Zbigniewa Kwiecińskiego – uczonego oddanego służbie odwiecznym ideałom poszukiwania prawd naukowych.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Agnieszka Cybal-Michalska
1

  1. Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Abstrakt

31 października 2024 roku zmarł Wiesław Łukaszewski, profesor psychologii. Przez dwie kadencje był przewodniczącym Komitetu Nauk Psychologicznych Polskiej Akademii Nauk, był dyrektorem Instytutów Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego i Opolskiego, promotorem 22 prac doktorskich, autorem licznych artykułów i książek naukowych, znakomitym popularyzatorem psychologii. Artykuł wspomina go jako uczonego i dydaktyka, ale także przełożonego, współpracownika i kolegę. Żegnamy jedną z ważniejszych osób psychologii polskiej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Dariusz Doliński
1
Tomasz Grzyb
2

  1. Uniwersytet SWPS
  2. Uniwersytet SWPS, Wydział Psychologii we Wrocławiu

Instrukcja dla autorów

NAUKA jest czasopismem Polskiej Akademii Nauk wydawanym kwartalnie w języku polskim lub angielskim. Czasopismo publikuje recenzowane prace naukowe, artykuły przeglądowe, polemiczne, wspomnieniowe, recenzje oraz listy do redakcji.

Wszystkie materiały do publikacji prosimy przesyłać drogą elektroniczną do sekretariatu redakcji lub do członków Komitetu Redakcyjnego. Artykuły należy przygotować za pomocą standardowego edytora tekstu. Tekst nie powinien zawierać poprawek, podkreśleń i spacjowań. Kolejne akapity należy rozpoczynać wcięciem. Do pracy prosimy dołączyć streszczenie (maksymalnie 250 słów) oraz słowa kluczowe (trzy do ośmiu). Jeśli praca napisana jest w języku polskim, to wówczas tytuł pracy, słowa kluczowe oraz streszczenie należy dostarczyć również w języku angielskim. Ilustracje prosimy przesłać w oddzielnych plikach, niezależnie od tego, czy zostały one umieszczone także w pliku z tekstem. Jakość ilustracji powinna pozwalać na ich bezpośrednią reprodukcję oraz skalowanie do formatu czasopisma. Fotografie i ilustracje w formie map bitowych muszą posiadać rozdzielczość wynoszącą co najmniej 300 dpi i być zapisane w typowym formacie graficznym. Zamieszczanie ilustracji barwnych wymaga uzgodnienia z redakcją.

Wraz z plikiem zawierającym artykuł i plikami z ilustracjami należy przesłać:

a) pismo, w którym pierwszy autor zwraca się do redakcji o wydrukowanie pracy w czasopiśmie (formalne zgłoszenie materiału do publikacji w kwartalniku NAUKA), podaje swój adres, afiliacje, adres e-mailowy oraz podpis wraz z podaniem tytułu naukowego;

b) pisemne oświadczenie, że praca nie była dotąd ogłoszona drukiem i nie została złożona w innej redakcji. W przypadku wykorzystywania rycin (lub innych elementów) uprzednio publikowanych lub pochodzących od innych autorów należy dołączyć pisemną zgodę autorów i wydawnictwa na ich wykorzystanie;

Literatura przedmiotu powinna być umieszczona na końcu pracy w układzie sekwencyjnym (odwołanie w tekście, np. [1]) lub alfabetycznym typu „autor-rok” (odwołanie w tekście, np. (Ziman J., 1978)).

Artykuł:

Watson J.D., Crick F.H.C., Molecular structure of nucleic acids. Nature 1953, nr 171,

s. 737–738.

Książka:

Ziman J., Reliable knowledge. Cambridge University Press, Cambridge 1978, s. 124–157.

Rozdział w książce:

Klemensiewicz Z., Przekład jako zagadnienie językoznawstwa, [w:] O sztuce tłumaczenia, pod redakcją M. Rusinka, Wrocław 1955, Zakład im. Ossolińskich, s. 85–97.

Tytuły artykułów w literaturze przedmiotu powinny być podane w oryginalnym brzmieniu, a skróty tytułów czasopism według Web of Science: Standard journal abbreviations oraz wykazów narodowych i branżowych. Spis piśmiennictwa nie powinien zawierać niepublikowanych danych, informacji prywatnych lub prac w przygotowaniu. Odwoływanie się do takich źródeł może występować jedynie w tekście.

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji