Polityka Energetyczna - Energy Policy Journal

Głównym celem artykułu jest dokonanie oceny stanu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do Polski oraz prognoza sytuacji w perspektywie 2025 r. Autor postawił pytania badawcze dotyczące poziomu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego, zmian indeksu bezpieczeństwa energetycznego w odniesieniu do gazu ziemnego pomiędzy latami 2009 a 2015, a także szans na zwiększenie samowystarczalności energetycznej w zakresie wydobycia gazu ziemnego oraz charakteru zmian struktury zaopatrzenia w paliwo gazowe w perspektywie 2025 r. Postawiono hipotezę, że rozbudowa infrastruktury gazowej w perspektywie 2025 r. zapewni Polsce bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego. W artykule zastosowano racjonalne podejście do problematyki polityki energetycznej, a także wykorzystano metodę analizy czynnikowej, również systemowej. Posłużono się ponadto wielowymiarową analizą porównawczą z zastosowaniem wskaźnika agregatowego oraz metody analizy porównawczej do określenia zmian indeksu bezpieczeństwa energetycznego w odniesieniu do gazu ziemnego pomiędzy latami 2009 a 2015. Wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy badawczej wskazują, że Polska rozbudowała infrastrukturę energetyczną do tego stopnia, że jest w stanie zróżnicować źródła dostaw gazu ziemnego w zakresie ponad połowy importowanej ilości. Strategiczne znaczenie ma terminal LNG w Świnoujściu, który zapewnia dywersyfikację kierunków oraz źródeł dostaw skroplonego gazu. Polska ma szansę zwiększyć samowystarczalność energetyczną w zakresie zaopatrzenia w paliwo gazowe, gdyż porównanie 2009 r. i 2015 r. wskazuje na wyraźny trend na rzecz zwiększenia krótkoterminowych transakcji. Postawiona w artykule hipoteza badawcza, że rozbudowa infrastruktury gazowej w perspektywie 2025 r. zapewni Polsce bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego została zweryfikowana pozytywnie.

Artykuł stanowi analizę decyzyjną partnerstwa energetycznego Federacji Rosyjskiej z Republiką Federalną Niemiec oraz Republiką Francuską. Analizie zostały poddane determinanty wpływające na charakter obustronnej współpracy. Praca ukazuje występujące zależności energetyczne z perspektywy wybranych państw oraz cele polityki Federacji Rosyjskiej, a także odpowiada na pytanie o przyczynę podejmowanych działań. Celem pracy jest również analiza korelacji zachodzącej między pozycją polityczną państwa w UE a charakterem partnerstwa energetycznego z Rosją, jak również analiza sektorów gazu ziemnego poszczególnych państw.

Zapewnienie bezpieczeństwa jest jednym z najważniejszych zadań kształtujących politykę każdego państwa. Znaczenie tego zagadnienia jest uwarunkowane czynnikami o charakterze wewnętrznym (rozwój krajowych systemów energetycznych), jak i zewnętrznym (oddziaływanie na impulsy ze strony innych państw). Celem artykułu była analiza wpływu wydobycia ropy naftowej ze złóż niekonwencjonalnych na rynek naftowy Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz określenie potencjalnych konsekwencji zniesionego przez USA w 2015 roku zakazu eksportu wydobywanego w tym państwie surowca na światowy rynek ropy naftowej. Zasadniczym założeniem było twierdzenie, iż zniesienie obostrzeń w zakresie eksportu ropy naftowej doprowadzi do spadku cen tego surowca na rynkach międzynarodowych, co w dalszej perspektywie będzie miało pozytywny wpływ na bezpieczeństwo energetyczne USA. W artykule autor wskazał kilka korzyści i konsekwencji dla tego typu sytuacji. Po pierwsze – przedsiębiorstwa wydobywcze będą mieć większą swobodę w decydowaniu o wielkości produkcji, gdyż wcześniej niektóre z nich podejmowały decyzje o eksploatacji złóż surowców w oczekiwaniu na znalezienie kupca na wydobywany surowiec. W efekcie zapotrzebowanie na ropę naftową ze złóż niekonwencjonalnych było w pewnym zakresie kształtowane przez krajowy sektor rafineryjny. Po drugie – poprawa bezpieczeństwa energetycznego USA, z uwagi na ograniczenie importu ropy naftowej, przede wszystkim z państw lub regionów niestabilnych politycznie (Bliski Wschód, Afryka). Po trzecie – przeznaczenie środków finansowych na nowe inwestycje, a w efekcie stworzenie dodatkowych miejsc pracy i zmniejszenie bezrobocia. Po czwarte – eksport ropy naftowej przez Stany Zjednoczone Ameryki stanowi potwierdzenie przywiązania do zasad wolnego rynku (swoboda wymiany handlu) oraz stworzyło możliwość większego oddziaływania na światowy rynek ropy naftowej. Po piąte – zmiana regulacji prawnych może doprowadzić do zmniejszenia eksportu paliw. Po szóste – intensyfikacja eksploatacji złóż niekonwencjonalnych ropy naftowej może w ograniczonym zakresie zwiększyć zagrożenie ekologiczne.

Celem artykułu jest próba identyfikacji oraz oceny stopnia wpływu najważniejszych czynników kształtujących ceny ropy naftowej WTI. Podjęcie takiej tematyki stanowi nawiązanie do dyskusji prowadzonych przez innych badaczy rynku na łamach światowej literatury oraz podejmowanych przez nich prób określenia przyczyn silnych wahań cen surowca z lat 2007–2009. Z jednej strony w okresie tym obserwowano silne fluktuacje wielkości popytu na ropę naftową, tj. w latach 2000–2007 odnotowano ponadprzeciętny wzrost zapotrzebowania na surowiec (szczególnie w krajach azjatyckich), by w okresie kryzysu finansowego obserwować jego nagły spadek. Rosnący popyt i ceny surowca wpłynęły na zwiększenie przez firmy wydobywcze nakładów na rozpoznanie nowych złóż, czego wynikiem jest obserwowany na terenie Ameryki Północnej po 2013 roku silny wzrost wydobycia ze złóż niekonwencjonalnych. Z drugiej strony początek XXI wieku przyniósł rekordowy wzrost obrotu instrumentami finansowymi opartymi na cenach ropy naftowej. W pierwszej części artykułu zaprezentowano przegląd najważniejszych prac empirycznych w obszarze będącym przedmiotem pracy. Weryfikacja postawionego problemu badawczego opierała się na przeprowadzonej analizie kointegracji z wykorzystaniem metody Johansena oraz w drugim kroku estymacji modelu korekty błędem. Próba, na podstawie której dokonano oszacowania, to lata 2002–2014, a więc uwzględniono szczególnie istotny dla historii handlu ropą naftową okres tzw. trzeciego szoku cenowego z lat 2007–2008. Otrzymane rezultaty pozwalają wnioskować, że wpływ na procesy cenotwórcze na rynku czarnego złota mają zarówno czynniki popytowo-podażowe, jak i te związane z obrotem kontraktami terminowymi na ropę naftową. Co ważne, determinanty z pierwszej kategorii, a więc te o charakterze fundamentalnym, silniej rzutują na kształtowanie się cen. Dodatkowo można przypuszczać, że wzrost liczby transakcji futures zawieranych przez podmioty utożsamiane ze spekulacyjnymi (niezwiązane bezpośrednio z przedmiotowym rynkiem) może wpływać destabilizująco na zmiany cen ropy naftowej.

W artykule przeanalizowano wiele konsekwencji wzrostu penetracji rynku energii elektrycznej przez odnawialne źródła energii, w tym w szczególności źródła niespokojne. Przegląd zagranicznej literatury przedmiotu pozwolił na określenie potencjalnych skutków wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji ogółem. Do głównych tendencji należą Merit Order Effect, czyli wypychanie energetyki konwencjonalnej, spadek cen na rynku hurtowym oraz silna ujemna korelacja cen energii elektrycznej na rynku spot z wielkością generacji wiatrowej. Określone zostały również niezbędne kierunki rozwoju i konieczne do wprowadzenia zmiany na polskim rynku energii. Konsekwencją rozwoju generacji w źródłach niespokojnych jest wzrost zmienności cenowej na rynku spot, co prowadzi do zwiększenia ryzyka systematycznego uczestnictwa w rynku energii. Wzrost zmienności cen energii powoduje z kolei konieczność ponoszenia coraz wyższych kosztów bilansowania obciążających wynik finansowy sprzedawców zobowiązanych. Wielkość ponoszonych kosztów rośnie wraz z zwiększającym się udziałem produkcji OZE, a w szczególności niespokojnych źródeł wytwórczych takich jak farmy wiatrowe. Istnieje zatem konieczność wprowadzenia zmian w systemie funkcjonowania OZE na rynku konkurencyjnym. Poziom rozwoju rynku OZE oraz jego rosnący udział pozwala sądzić, że wytwórcy OZE powinni wziąć większą odpowiedzialność za koszty bilansowania handlowego. Dalsze przenoszenie kosztów na spółki zobowiązane może doprowadzić do trwałej utraty pozycji konkurencyjnej na rynku względem spółek, które takim kosztem nie są obarczone.

Austria jest niewielkim państwem, ale o dość wysokim zapotrzebowaniu energetycznym. Nie posiada własnych złóż surowców energetycznych, a do tego brak dostępu do morza pociąga za sobą zależność od innych państw w kwestiach tranzytowych. Kraj jest położony w centrum Europy, dzięki czemu krzyżuje się w nim wiele międzynarodowych tras przesyłu, ale równocześnie sprzyja to łatwemu uzależnieniu od importu. W tych mało sprzyjających warunkach geopolitycznych przyszło Austrii mierzyć się w drugiej połowie XX w. z koniecznością kształtowania polityki energetycznej, która gwarantowałaby bezpieczeństwo energetyczne państwa i jednocześnie spełniała normy środowiskowe. Austria wcześnie dostrzegła potencjał odnawialnych źródeł energii, w szczególności hydroenergii, wykorzystując w ten sposób szczególną topografię kraju. Pod względem udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitej produkcji energii elektrycznej w kraju Austria należy do nielicznych pionierów energetyki odnawialnej w Europie. Sukcesem tego państwa była też dokonana w 2001 r. liberalizacja rynku energii elektrycznej, którą Austria przeprowadziła najszybciej spośród państw członkowskich Unii Europejskiej. Liberalizacja umożliwiła zasadniczą reorganizację struktury austriackiego rynku energii z korzyścią dla odbiorców końcowych. Nie udało się jednak zrealizować w pełni wszystkich założonych celów i Austria wciąż stoi przed pewnymi wyzwaniami związanymi z kształtowaniem rynku. Należą do nich, z jednej strony, kwestie wewnętrzne, takie jak wciąż wysoka koncentracja na rynku w obszarze sprzedaży energii. Z drugiej strony, budowa jednolitego rynku w Unii Europejskiej i konsolidacja z rynkami Europy Środkowo-Wschodniej wymagają dalszych działań w zakresie dostosowywania struktury austriackiego rynku energii. W artykule dokonano analizy zarówno podstaw, jak i samego procesu kształtowania rynku energii w Austrii, jego oceny i przeglądu bieżącej sytuacji stanu energetyki w państwie.

Podstawowym celem artykułu było przedstawienie najnowszych zasad prawnych, które – po przyjęciu 20 lutego 2015 r. ustawy o odnawialnych źródłach energii – mają zasadniczy wpływ na rozwój energetyki odnawialnej w Polsce (w znaczeniu wzrostu wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych co najmniej do poziomu wyznaczonego przepisami unijnymi, tj. w przypadku Polski zwiększenie udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych do 15% całkowitego zużycia energii). Wykorzystując poglądy dostępne w literaturze (Baehr i in. 2015) oraz badania dogmatyczne (głównie poprzez wykładnię fundamentalnych przepisów ustawy o OZE) wskazano, jak nowa ustawa wpływa na rozwój energii odnawialnej w Polsce i jak kształtuje sytuację prawną uczestników rynku energii odnawialnej w trzech najważniejszych dla tego rozwoju obszarach. Po pierwsze, w artykule wskazano zasady przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii do sieci. W tym zakresie omówiono pojęcie instalacji odnawialnego źródła energii. Jest ono jednym z ważniejszych pojęć definiowanych przez ustawodawcę, a jego interpretacja wpływa na korzystanie z innych instrumentów gwarantowanych ustawą, głównie na możliwość wzięcia udziału w postępowaniu aukcyjnym na sprzedaż energii odnawialnej. Ponadto wskazano na jakich zasadach i po spełnieniu jakich warunków wytwórca może żądać przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii do sieci. Po drugie przedstawiono główne obowiązki, które musi spełnić wytwórca, aby mógł wziąć udział w aukcji. Po trzecie wskazano podmiot zobowiązany do zakupu energii wytworzonej w źródłach odnawialnych oraz grupy podmiotów uprawnione do złożenia oferty na sprzedaż takiej energii. W tym zakresie zaznaczono, że uprawnienie takie zależne jest od rodzaju instalacji, w której wytworzona została energia odnawialna (tzn., czy była to mikroinstalacja, czy instalacja inna niż mikroinstalacja). Źródłem danych były przede wszystkim przepisy ustawy o OZE. Zatem podstawową metodą wykorzystaną w artykule była metoda analizy dogmatycznej aktów prawnych, głównie ustawy o OZE. W niezbędnym zakresie dokonano analizy ustawy – Prawo energetyczne. Poza zakresem rozważań pozostały przepisy unijne i środowiskowe. Wskazana metoda jest właściwa dla prac naukowych z zakresu nauk prawnych i dla podjętych rozważań nie ma potrzeby stosowania innych metod właściwych tym naukom, m. in. metody empirycznej, czy historycznej.

W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych procesu wielokrotnego moczenia wodą słomy, którą pozyskano z pszenicy ozimej ściętej w końcowym okresie jej dojrzewania. Dla próbek słomy surowej oraz wielokrotnie moczonej i suszonej po każdym zabiegu moczenia wykonano analizę techniczną i elementarną, zbadano skład chemiczny popiołu otrzymanego z badanej słomy oraz przeprowadzono analizę chemiczną wody oddzielonej od biomasy w poszczególnych cyklach moczenia. Przeprowadzone badania pozwoliły ocenić wpływ operacji wielokrotnego moczenia i suszenia na zmianę właściwości fizykochemicznych, które determinują przydatność słomy jako surowca w procesach spalania i zgazowania. Badania wykazały, że stosując operacje wielokrotnego moczenia i suszenia świeżej słomy zbożowej można z niej usunąć niepożądane składniki, które wchodzą w skład substancji mineralnej. Składniki te pobierane są przez rośliny z podłoża podczas wegetacji w formie tzw. roztworów glebowych. W wyniku wielokrotnego moczenia w wodzie wymywane były ze słomy znaczne ilości jonów chlorkowych oraz związki zawierające siarkę i fosfor. Ponieważ w popiele preparowanej wodą biomasy zmniejszyła się jednocześnie zawartość metali alkalicznych można sądzić, iż do wody przechodziły dobrze rozpuszczalne w wodzie chlorki potasu i sodu. Redukcja rozpuszczalnych w wodzie soli przyczyniła się do zmniejszenia zawartości popiołu w badanej słomie i z punktu widzenia temperatur jego topliwości korzystnie wpłynęła na jego skład chemiczny. Podczas zabiegu wielokrotnego moczenia ze słomy oprócz składników substancji mineralnej usuwane były związki organiczne. Wskazywały na to wysokie wartości wskaźnika ChZT wody po kolejnych zabiegach moczenia. Były to najprawdopodobniej produkty fotosyntezy wypłukane z tkanek pszenicy skoszonej w końcowej fazie dojrzewania. Ich wymycie ze słomy miało wpływ na wyniki analizy elementarnej. Stwierdzono, że w czasie moczenia zmniejszała się w słomie zawartość wodoru i siarki całkowitej, wzrastała natomiast zawartość węgla pierwiastkowego. Zmiany składu elementarnego były powodem nieznacznego obniżenia kaloryczności moczonej w wodzie słomy.

W artykule przedstawiono w ogólnym zarysie problematykę wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarce litewskiej. Na podstawie literatury przedmiotu oraz dokumentów źródłowych opisano istotne czynniki wpływające na rozwój tych źródeł energii, które też uległy zmianie po przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej. Z tego względu w artykule przedstawiono analizę polityki energetycznej Litwy wraz ze strategią energetyczną tego państwa do 2020 roku. W badaniu wskazano na uwarunkowania wewnętrzne wynikające między innymi ze struktury gospodarki oraz posiadanych zasobów surowców energetycznych, wyszczególniając źródła energii odnawialnej (energia wodna, słoneczna, wiatrowa, biomasa). Bilans energetyczny został poddany szczegółowej analizie, ponieważ jest podstawowym narzędziem określającym udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym Litwy. Przeprowadzona analiza pozwala na sformułowanie wniosków podsumowujących artykuł.

Bezpieczne funkcjonowanie kopalń węgla kamiennego wymaga stałego odwadniania zarówno funkcjonujących, jak i zamkniętych już kopalń. Z kopalń położonych na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego wypompowuje się na powierzchnię kilkaset tysięcy metrów sześciennych wody na dobę, które mogą znaleźć zastosowanie dla zaspokajania lokalnych potrzeb energetycznych. Wykorzystanie wód kopalnianych na terenach górniczych, bądź też pogórniczych, staje się nowoczesnym, przyjaznym środowisku, a zarazem opłacalnym ekonomiczne sposobem pozyskiwania ciepła. Stwarza możliwość spożytkowania ciepła odpadowego a zarazem uniknięcia niepotrzebnego wykorzystywania konwencjonalnych nośników energii. Ponieważ wykorzystanie wód kopalnianych w celach energetycznych jest zagadnieniem stosunkowo nowym oraz wymagającym indywidualnego podejścia do każdego z analizowanych przypadków, obarczone jest znacznym ryzykiem. Stąd też opracowano model symulacyjny, obrazujący ryzyko związane z zagospodarowywaniem wód kopalnianych w celach energetycznych. Celem opracowania niniejszego modelu jest stworzenie narzędzia pozwalającego na uświadomienie potencjalnemu inwestorowi najistotniejszych zagadnień (pozytywnych, negatywnych, obojętnych) mających wpływ na planowane przez niego przedsięwzięcie. Analiza wyników wygenerowanych przez model symulacyjny, powinna pomóc potencjalnemu inwestorowi w podjęciu decyzji dotyczących słuszności realizacji zaplanowanej przez niego inwestycji.